Kërceni tek përmbajtja

Zgjidhja me dy shtete

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Një poster i lëvizjes së paqes: Flamujt izraelitë dhe palestinezë dhe fjalët paqe në arabisht dhe hebraisht. Imazhe të ngjashme janë përdorur nga disa grupe që mbështesin një zgjidhje me dy shtete të konfliktit.

Zgjidhja e dy shteteve është një qasje e propozuar për zgjidhjen e konflikti Izrael-Palestinë, duke krijuar dy shtete në territorin e ish Palestinës Mandatore. Ajo shpesh krahasohet me zgjidhjen një-shtet, që është krijimi i një shteti të vetëm në ish Palestinën Mandatore me të drejta të barabarta për të gjithë banorët e tij. Zgjidhja e dy shteteve mbështetet nga shumë shtete dhe nga Autoriteti Palestinez.[1] Izraeli aktualisht nuk mbështet idenë, megjithëse e ka mbështetur në të kaluarën.[2]

Propozimi i parë për shtete të ndara hebreje dhe arabe në territorin e Palestinës u bë nga raporti i Komisionit Peel në vitin 1937.[3] Në vitin 1947, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara miratoi një plan për ndarjen e Palestinës, që çoi në luftën e Palestinës e 1948.[4][5] Si pasojë, Izraeli u krijua në zonën që Kombet e Bashkuara e kishin propozuar për shtetin hebre, si dhe pothuajse 60% të zonës të propozuar për shtetin arab. Izraeli mori kontrollin e Jerusalem Perëndimor, që ishte parashikuar të ishte pjesë e një zone ndërkombëtare. Jordania mori kontrollin e Jerusalem Lindor dhe të asaj që u bë e njohur si Bregu Perëndimor, duke e aneksuar vitin pasues. Territori që u bë Rripi i Gazës ishte pushtuar nga Egjipti por nuk u aneksua. Që nga Lufta e Gjashtë Ditëve në vitin 1967, të dyja Bregu Perëndimor (përfshirë Jerusalem Lindor) dhe Stria e Gazës janë pushtuar ushtarakisht nga Izraeli, duke u bërë të njohura si territoret palestineze.

Organizata Çlirimtare e Palestinës ka pranuar konceptin e zgjidhjes dy-shtetërore që nga Samiti Arab i vitit 1982.[nevojitet qartësim][6] Në vitin 2017, Hamas shpalli statutin e tij të rivarur, i cili pretendohet se pranon idenë e një shteti palestinez brenda kufijve të vitit 1967, por pa e njohur shtetësinë e Izraelit.[7] Përpjekjet diplomatike janë përqendruar në realizimin e zgjidhjes dy-shtetërore, duke filluar nga Samiti i Dajvës i vitit 2000 dhe Parametrat e Klintonit, të pasuar nga Samiti i Taba në vitin 2001. Dështimi i samitit të Dajvës për të arritur një zgjidhje të pranuar dy-shtetërore formoi pasqyrën e fillimit të Intifadës së Dytë, pasojat e dhunshme të së cilës shënuan një pikë kthese në qëndrimet e të dy popujve.[8][9][10] Zgjidhja e dy shteteve gjithashtu formoi bazën e Iniciativa e Paqes Arabe, ofertës për paqe të vitit 2006–2008, dhe bisedimeve për paqe të vitit 2013–14.

Aktualisht nuk ka një propozim për zgjidhjen dy-shtetërore që po negociohet mes Izraelit dhe Palestinezëve. Autoriteti Palestinez mbështet idenë e një zgjidhjeje dy-shtetërore;[11] Izraeli herë pas here ka mbështetur idenë, por tani refuzon krijimin e një shteti palestinez.[12] Kryeministri i Izraelit të gjatë Netanyahu në vitin 2015 e refuzoi një shtet palestinez.[13] Ai e refuzoi përsëri një shtet palestinez në qershor të vitit 2023.[14][15] Ish-kryeministrat e Izraelit Ehud Barak dhe Ehud Olmert në fund të vitit 2023 shprehën mbështetje për një zgjidhje dy-shtetërore.[16][17] Mbështetja publike mes izraelitëve dhe palestinezëve (të matur veçmas) për “konceptin e zgjidhjes dy-shtetërore” etj. ka variuar nga shumë më e lartë dhe shumë më e ulët se 50%, duke varet pjesërisht nga mënyra se si është formuluar pyetja.

Pikat kryesore të kontestimit përfshijnë kufijtë e saktë të dy shteteve (ndonëse shumica e propozimeve bazohen në kufijtë e vitit 1967), statusin e Jerusalemit, kolonitë izraelite dhe të drejtën e kthimit të refugjatëve palestinezë. Observatorët kanë përshkruar situatën aktuale në të gjithë territorin, me pushtimin izraelit të Bregut Perëndimor dhe bllokadën e Strisë së Gazës, si një de facto sovranitet izraelit.[18][19] Zgjidhja e dy shteteve është një alternativë për zgjidhjen një-shtet dhe për atë që vëzhguesit e konsiderojnë një realitet de facto një-shtet.[20][21][22]

Pas sulmi i Hamasit më 7 tetor mbi Izraelin dhe luftës së mëpasshme Lufta Izrael-Hamas, disa shtete rifilluan diskutimet për një zgjidhje dy-shtetore. Kjo mori kundërshtime nga qeveria e Izraelit, veçanërisht nga kryeministri Benjamin Netanyahu. Më 26 shtator 2024, ministri i Jashtëm i Arabisë Saudite, princi Faisal bin Farhan Al Saud dhe ministri i Jashtëm i Norvegjisë Espen Barth Eide bashkëdrejtuan një takim të përfaqësuesve të rreth 90 shteteve, të mbajtur në margjinat e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së, për të nisur një aleancë globale për të luftuar për një zgjidhje dy-shtetore.[23][24][25][26][27]

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "Palestinian Authority ready to work with an Israeli government that backs two-state solution: PM Shtayyeh". CBC News. 1 shkurt 2024. Marrë më 3 shtator 2024. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Magid, Jacob (2024-07-18). "Knesset overwhelmingly passes motion rejecting Palestinian statehood, days before PM's US trip". The Times of Israel. Marrë më 2024-08-18. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Morris, Benny (2009-04-28), "The History of One-State and Two-State Solutions", One State, Two States: Resolving the Israel/Palestine Conflict, Yale University Press, fq. 28–160, doi:10.2307/j.ctt1np7rh.7, ISBN 978-0-300-15604-1, marrë më 2024-06-28 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Sabel, Robbie, red. (2022), "The 1947 Partition Plan", International Law and the Arab-Israeli Conflict, Cambridge: Cambridge University Press, fq. 93–101, doi:10.1017/9781108762670.006, ISBN 978-1-108-48684-2, marrë më 2023-10-31 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ The Question of Palestine and the UN, "The Jewish Agency accepted the resolution despite its dissatisfaction over such matters as Jewish emigration from Europe and the territorial limits set on the proposed Jewish State."
  6. ^ Tessler, Mark A. (1994). A History of the Israeli–Palestinian Conflict. Bloomington, Indiana: Indiana State University. fq. 718. ISBN 978-0253208736. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "Hamas accepts Palestinian state with 1967 borders". Al Jazeera. 2 maj 2017. Marrë më 3 nëntor 2023. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Palti, Zohar (2023-09-08). "The Implications of the Second Intifada on Israeli Views of Oslo". The Washington Institute. Marrë më 2024-04-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ "Background & Overview of 2000 Camp David Summit". Jewish Virtual Library. Marrë më 2024-04-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "Second Intifada". Makan. Arkivuar nga origjinali më 24 shtator 2024. Marrë më 2024-04-03. The Second Intifada starkly demonstrated the failure of years of negotiations, and marked a turning point in both internal Israeli and Palestinian politics. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "Palestinian Authority ready to work with an Israeli government that backs two-state solution: PM Shtayyeh". CBC News. 1 shkurt 2024. Marrë më 3 shtator 2024. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Magid, Jacob (2024-07-18). "Knesset overwhelmingly passes motion rejecting Palestinian statehood, days before PM's US trip". The Times of Israel. Marrë më 2024-08-18. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura ynet,2015
  14. ^ "Palestinians furious over Netanyahu claims that Israel must 'crush' statehood ambitions". The Jerusalem Post | JPost.com (në anglisht). 2023-07-01. Marrë më 2024-07-26.
  15. ^ "Netanyahu's call to block creation of Palestinian state sparks fury, condemnation". Arab News (në anglisht). 2023-06-26. Marrë më 2024-07-26.
  16. ^ Cortellessa, Eric (2023-11-06). "Former Israeli Prime Minister: Israel's Endgame in Gaza Should be a Palestinian State". TIME. Marrë më 2023-12-21. {{cite magazine}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Olmert2023
  18. ^ Iraqi, Amjad (2021-01-12). "Why B'Tselem is calling Israel an apartheid regime, from the river to the sea". +972 Magazine. Marrë më 2023-11-28. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ "B'Tselem (Document): A Regime of Jewish Supremacy from the Jordan River to the Mediterranean Sea: This Is Apartheid". Institute for Palestine Studies. 12 janar 2021. Marrë më 28 nëntor 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Iraqi, Amjad (2021-01-12). "Why B'Tselem is calling Israel an apartheid regime, from the river to the sea". +972 Magazine. Marrë më 2023-11-28. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "B'Tselem (Document): A Regime of Jewish Supremacy from the Jordan River to the Mediterranean Sea: This Is Apartheid". Institute for Palestine Studies. 12 janar 2021. Marrë më 28 nëntor 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Barnett, Michael; Brown, Nathan; Lynch, Marc; Telhami, Shibley (2023-04-14). "Israel's One-State Reality". Foreign Affairs. Vëll. 102 no. 3. ISSN 0015-7120. Marrë më 2024-04-03. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura :15
  24. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura :16
  25. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura :17
  26. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura :18
  27. ^ Faisal bin Farhan Al Saud (2024-10-02). "Saudi foreign minister: A two-state solution is more urgent than ever". Financial Times. Marrë më 2024-10-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Zgjidhja_me_dy_shtete&oldid=2734766"