Ujëvarat e Niagarës
Ujëvarat e Niagarës është një grup prej tre ujëvarash në skajin jugor të Grykës Niagara, që përfshin kufirin midis provincës së Ontario në Kanada dhe shtetit të Nju Jorkut në Shtetet e Bashkuara. Më i madhi nga tre është Horseshoe Falls, i njohur gjithashtu si Ujëvara Kanadeze, i cili shtrihet në kufirin ndërkombëtar të dy vendeve. Ujëvarat më të vogla American Falls dhe Bridal Veil Falls shtrihen brenda Shteteve të Bashkuara. Bridal Veil Falls është i ndarë nga Horseshoe Falls nga Ishulli i Dhisë dhe nga American Falls nga Ishulli Luna, me të dy ishujt e vendosur në Nju Jork.
Ujëvarat vizitohet nga 6 milionë njerëz. Njeriu i parë që e përshkroi këtë ishte evropian dhe tha se ujërat binin nga një lartësi me rreth 200 metra, kurse një tjetër në shekullin e 18-të tha se ujërat binin nga një lartësi me rreth 250 metra, kurse lartësia e kësaj ujëvare është më pak se 70 metra. Një gjë që e bën karakteristike ujëvarën është se ka shumë vëllim ujë me rreth 168.000 km3 ujë. Vëllimi i madh i ujit ka grryer gurët në pragun e rënies dhe me kalimin e kohës, ujëvara është zhvendosur për 10 km kundër rrjedhjes së ujit. Gropa e madhe nën të është krijuar su rezultat të forcës së rënies së ujërave.[1]
Karakteristikat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Horseshoe Falls është rreth 57 m i lartë,[2] ndërsa lartësia e American Falls varion midis 21 dhe 30 m për shkak të pranisë së gurëve gjigantë në bazën e tij. Ujëvara më e madhe, Horseshoe Falls, është rreth 790 m të gjerë, ndërsa American Falls është 320 m të gjerë. Distanca midis ekstremitetit amerikan të Ujëvarave të Niagarës dhe ekstremitetit kanadez është 1,039 m.
Rrjedha e pikut mbi Horshoe Falls u regjistrua në 6,400 m3 në sekondë.[3] Shkalla mesatare vjetore e rrjedhës është 2,400 m3 për sekondë.[4] Meqenëse rrjedha është një funksion i drejtpërdrejtë i lartësisë së ujit të Liqenit Erie, zakonisht arrin kulmin në fund të pranverës ose në fillim të verës. Gjatë muajve të verës, të paktën 2,800 m3 për sekondë uji përshkojnë rrëzimet, rreth 90% e të cilave shkojnë mbi Horseshoe Falls, ndërsa ekuilibri devijohet në objektet hidroelektrike dhe më pas në American Falls dhe Bridal Veil Falls. Kjo arrihet duke përdorur një pendë - Diga Ndërkombëtare e Kontrollit - me porta të luajtshme në rrjedhën e sipërme të Horseshoe Falls.
Rrjedhja e ujit përgjysmohet gjatë natës dhe gjatë sezonit të ulët turistik në dimër arrin një prurje minimale prej 1,400 metra3 në sekondë. Devijimi i ujit rregullohet nga Traktati i Niagarës i vitit 1950 dhe administrohet nga Bordi Ndërkombëtar i Kontrollit të Niagarës.[5] Ngjyra e gjelbër e verdhë e ujit që rrjedh mbi Ujëvarat e Niagarës është një nënprodukt i vlerësuar prej 60 ton / minutë kripëra të tretura dhe miell shkëmbi (shkëmb shumë i imët) i krijuar nga forca erozive e lumit Niagara.[6]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Ujevara e Niagares, nder me mahniteset ne bote
- ^ Niagara Falls Geology Facts & Figures. Arkivuar 18 prill 2017 tek Wayback Machine Parqet e Niagarës, Qeveria e Ontarios, Kanadë.
- ^ "Niagara Falls History of Power – Historical and engineering data on the U.S. and Canadian power stations" (në anglisht). Marrë më 24 shtator 2006.
- ^ "Niagara Falls – World Waterfall Database" (në anglisht). Marrë më 15 nëntor 2013.
- ^ "(INBC) – International Niagara Board of Control" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 26 korrik 2009. Marrë më 19 mars 2007.
- ^ "Niagara Falls Geology Facts & Figures" (në anglisht). Parqet e Niagarës. Arkivuar nga origjinali më 19 korrik 2011. Marrë më 29 prill 2011.
