Totemi
Totemi (Ojibwe doodem) është një qenie shpirtërore, objekt i shenjtë ose simbol që shërben si emblemë e një grupi njerëzish, siç është një familje, klan, prejardhje ose fis.
Ndërsa termi totem rrjedh nga gjuha Ojibwe e Amerikës së Veriut, besimi në shpirtrat dhe hyjnitë mësimore nuk është i kufizuar në popujt autoktonë të Amerikës, por ai është i zakonshëm edhe për një numër të kulturave në të gjithë botën. Sidoqoftë, njerëzit tradicionalë të atyre kulturave, për shpirtrat e tyre kujdestarë, kanë fjalë të veçanta në gjuhët e tyre, dhe nuk i quajnë këta shpirtëra ose simbole "toteme".
Lëvizjet bashkëkohore neoshamanike, New Age dhe lëvizjet mitopoetike që nuk përfshihen ndryshe në praktikën e një fisi fisnor, janë të njohur që përdorin terminologjinë "totem" për identifikimin personal me një frymë tutoriale ose udhëzuesi shpirtëror. Sidoqoftë, kjo zakonisht shihet si një lloj përvetësimi kulturor. [1] Totemizmi është një besim i lidhur me fetë animiste. Totemi është zakonisht një kafshë ose një figurë tjetër natyrore që përfaqëson shpirtërisht një grup njerëzish të lidhur, siç është p.sh. një klan.
Antropologët e hershëm dhe etnologët si James George Frazer, Alfred Cort Haddon, John Ferguson McLennan dhe W.H.R. Rivers identifikuan totemizmin si një praktikë të përbashkët nëpër grupe indigjene në pjesë të palidhura të botës, duke pasqyruar në mënyrë tipike një fazë të zhvillimit njerëzor. [2] [3]
Etnologu skocez John Ferguson McLennan, duke ndjekur një hulumtim të shekullit XIX, iu drejtua totemizmit në një perspektivë më të gjerë në studimin e tij Adhurimi i Kafshëve dhe Bimëve (1869, 1870). [4] [5] McLennan nuk u përpoq të shpjegojë origjinën specifike të fenomenit totemist, por u përpoq të tregojë se e gjithë raca njerëzore, në lashtësi kishte kaluar në një fazë totemiste.
Antropologu britanik Sir James George Frazer botoi veprën me titull Totemism and Exogamy në vitin 1910, një vepër me katër vëllime e bazuar kryesisht në studimin e tij midis australianëve autoktonë dhe melanezianve, së bashku me një përmbledhje të veprave të shkrimtarëve të tjerë në këtë fushë. [6]
Themeluesi i shkolles franceze të sociologjisë, Emile Durkheim, ekzaminoi totemizmin nga pikëpamja sociologjike dhe teologjike, duke u përpjekur të zbulonte një fe të pastër në forma shumë të lashta duke pretenduar se do të shihte origjinën e fesë në totemizëm. [7]
Në vitin 1938, antropologu strukturor funksional, A.P. Elkin shkroi Aborigjenët Australianë: Si t’i kuptojmë ata. Tipologjitë e tij të totemizmit përfshinin tetë "forma" dhe gjashtë "funksione". [2]
Si përfaqësues kryesor i strukturalizmit modern, etnologu francez Claude Lévi-Strauss, me veprën e tij, Le Totémisme aujourd'hui ("Totemizmi Sot" [1958]) [8] shpesh citohen në studime përkatëse.
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Aldred, Lisa, "Plastic Shamans and Astroturf Sun Dances: New Age Commercialization of Native American Spirituality" in: The American Indian Quarterly 24.3 (2000) pp. 329–352. Lincoln: University of Nebraska Press.
- ^ a b Rose, Deborah (2003). "Indigenous kinship with the natural world in New South Wales". www.environment.nsw.gov.au. Arkivuar nga origjinali më 4 maj 2019. Marrë më 2019-01-14.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>tag; name ":2" defined multiple times with different content - ^ Goldenweiser A., Totemism; An analytical study, 1910
- ^ MacLennan, J., The worship of animals and plants, Fortnightly Review, vol. 6-7 (1869-1870)
- ^ Patrick Wolfe (22 dhjetor 1998). Settler Colonialism. Continuum International Publishing Group. fq. 111–. ISBN 978-0-304-70340-1. Marrë më 4 dhjetor 2012.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Totemism and Exogamy. A Treatise on Certain Early Forms of Superstition and Society (1911-1915)
- ^ Durkheim E., Totémisme (1910)
- ^ (Lévi-Strauss C., Le Totémisme aujourd'hui(1958); english trans. as Totemism, by Rodney Needham. Boston: Beacon Press, 1963