Natyralizmi në letërsi
Natyralizmi në letërsi është një lëvizje që fillon në fund të shekullit XIX, e ngjashme me realizmin letrar në refuzimin e tij të romantizmit, por e veçantë në përqafimin e tij të determinizmit, shkëputjes, objektivizmit shkencor dhe komentit shoqëror. Lëvizja mbështetet kryesisht në teoritë e autorit francez Emile Zola. [1]
Sfondi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Natyralizmi letrar niset më drejtpërdrejt [2] [3] nga "Romani Eksperimental" i Emile Zolas (1880), në të cilin paraqitet koncepti i Zolas për një roman natyralist, [4] e që në aspektin filozofik mbështetet në pozitivizmin e Auguste Comte, por edhe te fiziologu Claude Bernard dhe historiani Hippolyte Taine. [1] Comte kishte propozuar një metodë shkencore që "shkoi përtej empirizmit, përtej vëzhgimit pasiv dhe të shkëputur të fenomeneve". Zbatimi i kësaj metode "kërkonte që një shkencëtar të kryejë eksperimente të kontrolluara që do të vërtetonin ose kundërshtonin hipotezat në lidhje me ato fenomene". Zola e përdori këtë metodë shkencore dhe argumentoi se natyralizmi në letërsi duhet të jetë si eksperimentet e kontrolluara në të cilat personazhet funksionojnë si fenomene. Natyralizmi filloi si një degë e realizmit letrar, pasi edhe realizmi kishte favorizuar faktin, logjikën mbi imagjinatën, simbolikën dhe mbinatyroren. Frank Norris, një gazetar dhe novelist amerikan, kontributi i të cilit shtrihet kryesisht në zhanrin natyralist, "vendosi realizmin, romantizmin dhe natyralizmin në një dialektikë, në të cilën realizmi dhe romantizmi ishin forca kundërshtare", dhe natyralizmi ishte një përzierje e të dyjave. Ideja e Norrisit për natyralizmin ndryshonin nga ato të Zolës në atë që "nuk përmend përcaktorin materialist ose ndonjë ide tjetër filozofike".
Përveç pikëpamjeve të Zolas dhe Norris për lëvizjen, ekzistojnë kritikë të ndryshëm letrarë që kanë pikëpamjet e tyre të ndara për këtë çështje. Siç u tha nga Paul Civello, këta kritikë mund të grupohen në katër grupe të gjera, dhe shpesh mbivendosëse: teoricienët e hershëm, kritikët e ideve, kritikët e ndikimit evropian dhe teoricienët e fundit. Teoricienët e hershëm e panë natyralizmin tematikisht dhe për sa i përket teknikës letrare. Kritikët e idesë së historisë e kuptuan atë si një shprehje e ideve qendrore për një epokë. Kritikët e ndikimit evropian e shikuan atë në të njëjtën mënyrë si Zola. Për shembull, sipas teoricienit Kornelije Kvas, natyralizmi paraqet "forma të përvojës njerëzore për të cilat nuk është folur më parë - aspektin fiziologjik të sjelljes njerëzore, seksualitetin, varfërinë - si tema letrare që meritojnë të trajtohen". [5] Dhe teoricienët e fundit ose e kanë rikonceptuar natyralizmin si një formë narrative, ose e mohuan plotësisht ekzistencën e tij.
Disa studiues thonë se natyralizmi ka vdekur, ose se "mund të mos ketë jetuar fare: madje edhe në veprat e Emile Zolas", themeluesit të saj. "Më 1900 një nekrologji me titull "Kalimi i Natyralizmit "në The Outlook shpalli zyrtarisht lëvizjen letrare të vdekur", dhe se përpjekja e Zolas për të krijuar një letërsi shkencore ishte një dështim. Kjo sigurisht nuk ishte hera e parë që romani i Zolas ishte kritikuar. Pasi romani i tij Thérèse Raquin (1867) ishte kritikuar ashpër si për përmbajtjen ashtu edhe për gjuhën, në një parathënie për botimin e tij të dytë (1868), në një përzierje krenarie dhe mospërfilljeje, ai shkroi: "Le groupe d'écrivains naturalistes auquel j ' ai l'honneur d'appartenir a assez de guida et d'activité pour produire des oeuvres fortes, portant en elles leur défense ”, që përkthehet si:” Grupit të shkrimtarëve natyralistë kam nderin t’i përkas, të kem mjaftueshëm guxim dhe veprimtari për të prodhuar vepra të fuqishme, duke mbajtur brenda mbrojtjen e tyre ". [6] [7] [8] [9]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shënime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Campbell, Donna M. (8 mars 2017). "Naturalism in American Literature". Washington State University. Marrë më 24 janar 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Fowler Brown, Donald (1957). "Zola, Master of Naturalism". The Catholic Naturalism of Pardo Bazán. University of North Carolina Press. fq. 1–29.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Link, Eric Carl (2011). "Defining American Literary Naturalism". përmbledhur nga Newlin, Keith (red.). The Oxford Handbook of American Literary Naturalism. Oxford University Press. fq. 71–91. ISBN 9780195368932.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Zola, Émile (1893). The Experimental Novel, and Other Essays. University of California Libraries. New York, Cassell Pub. Co. fq. 6–8.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kvas, Kornelije (2019). The Boundaries of Realism in World Literature. Lanham, Boulder, New York, London: Lexington Books. fq. 7. ISBN 978-1-7936-0910-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Conder, John (1984). Naturalism in American Fiction: The Classic Phase. Lexington: The University Press of Kentucky. fq. 22. ISBN 9780813151762.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Williams, Tony (2015). The Cinema of George A. Romero: Knight of the Living Dead. London: Wallflower Press. fq. 92. ISBN 9780231173544.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hughes, William; Punter, David; Smith, Andrew (2015). The Encyclopedia of the Gothic, 2 Volume Set. Malden, MA: John Wiley & Sons. fq. 19. ISBN 9781405182904.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Skinner, John L. (1985). ""A Rose for Emily": Against Interpretation". The Journal of Narrative Technique. 15 (1): 42–51. JSTOR 30225110.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)