Kali i Przewalski-t

Kali i Przewalski-t (Equus ferus przewalskii ose Equus przewalskii) i quajtur edhe takhi, kali i egër Mongol ose kali Dzungian, është një kal i rrallë dhe i rrezikuar me origjinë nga stepat e Azisë Qendrore. Pasi u zhduk në natyrë,ai është rifutur në habitatin e tij vendas që nga vitet 1990 në Mongoli në Parkun Kombëtar Khustain Nuruu, Rezervatin Natyror Takhin Tal dhe Khomiin Tal, si dhe disa zona të tjera në Azinë Qendrore dhe Evropën Lindore. Megjithatë,statusi i zbutjes së këtyre kafshëve është vënë në pikëpyetje.Pozicioni i tij taksonomik është ende i debatuar, me disa taksonomistë që e trajtojnë kalin e Przewalski si një specie,të tjerë si nënspecie të kalit të egër ose një varietet i egër i kalit të zbutur. Ai është emëruar nga gjeografi dhe eksploruesi rus Nikołaj Przewalski.

Kali i Przewalskit është konsideruar prej kohësh i vetmi kalë i egër i mbetur, në kontrast me Mustangun amerikan ose Brumby australian, të cilët janë kuaj të egër që rrjedhin nga kafshët shtëpiake.Ky supozim u sfidua në vitin 2018 ,kur analizat e ADN-së së mbetjeve te kalit të lidhur me kulturën 5000-vjeçare Botai të Azisë Qendrore,zbuloi se kafshët ishin të prejardhjes Prezewalski.

Taksonomia

Kali i Przewalski-t u përshkrua zyrtarisht si një specie e re në vitin 1881 nga Ivan Semyonovich Polyakov, megjithëse pozicioni taksonomik i kalit të Przewalski mbetet i diskutueshëm dhe nuk ekziston një konsensus nëse është një specie e plotë (si Equus przewalskii), një nëngrup i kalit të egër (si Equus ferus przewalskii) apo edhe një nënpopullim i kalit shtëpiak.Shoqëria Amerikane e Mamalogistëve e konsideron kalin e Przewalksi dhe Tarpanin si nënspeciet e Equus ferus, dhe e klasifikon kalin shtëpiak si specie të veçantë Equus caballus.

Karakteristikat

Kali i Przewalski-t është i ndërtuar në mënyrë më të fortë në krahasim me kuajt e zbutur, me këmbë më të shkurtra, megjithëse është shumë më i vogël dhe më i shkurtër se të afërmit e tij të zbutur. Lartësia tipike është 122-142 cm, dhe gjatësia është rreth 2.1 metra dhe peshon rreth 300 kg . Gëzofi është përgjithësisht në të bardhë dhe varjon nga kafe e errët ne kafe më të zbehtë dhe të verdhë-bardhë në bark, si dhe rreth surratit. Këmbët e kalit të Przewalski janë shpesh me vija të dobëta, gjithashtu tipike për shenjat primitive.Qafa qëndron e drejtë dhe nuk shtrihet aq përpara, ndërsa bishti është rreth 90 centimetres (35.43 in) i gjatë,me flokë më të shkurtër se sa tek kuajt e zbutur. Thundrat e kalit të Przewalski janë më të gjata në pjesën e përparme dhe kanë brirë të dukshëm më të trashë se sa kuajt e tjerë, një përshtatje që përmirëson performancën e thundrave në terren.

Leximi më tej

• Boyd, Lee; Houpt, Katherine A. (1994). Przewalski's Horse: The history and biology of an endangered species (në anglisht). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-1889-5. OCLC 28256312 – nëpërmjet Google Books. 
• "Usage of 17 specific names based on wild species which are pre-dated by or contemporary with those based on domestic animals (Lepidoptera, Osteichthyes, Mammalia): conserved". Bull. Zool. Nomencl. (në anglisht). International Commission on Zoological Nomenclature. 60: 81–84. 2003. Opinion 2027 (Case 3010). Arkivuar nga origjinali më 2006-02-24.
• Ishida, Nobushige; etj. (1995). "Mitochondrial DNA sequences of various species of the genus Equus with special reference to the phylogenetic relationship between Przewalskii's wild horse and domestic horse". Journal of Molecular Evolution (në anglisht). 41 (2): 180–188. Bibcode:1995JMolE..41..180I. doi:10.1007/BF00170671. PMID 7666447.
• Jansen, Thomas; etj. (2002). "Mitochondrial DNA and the origins of the domestic horse". PNAS (në anglisht). 99 (16): 10905–10910. Bibcode:2002PNAS...9910905J. doi:10.1073/pnas.152330099. PMC 125071. PMID 12130666.
• King, S. R. B.; Gurnell, J. (2006). "Scent-marking behaviour by stallions: an assessment of function in a reintroduced population of Przewalski horses (Equus ferus przewalskii)". Journal of Zoology (në anglisht). 272 (1): 30–36. doi:10.1111/j.1469-7998.2006.00243.x.
• van Cleaf, K. (2006). Przewalski's Horses (në anglisht) (bot. Print). Edina, MN: ABDO Pub. Co.
• Wakefield, S.; Knowles, J.; Zimmermann, W.; Van Dierendonck, M. (2002). "Status and action plan for the Przewalski's Horse (Equus ferus przewalski)" (PDF). përmbledhur nga Moehlman, P.D. (red.). Equids: Zebras, Asses and Horses. Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN/SSC Equid Specialist Group (në anglisht). Gland, Switzerland and Cambridge, UK: IUCN. fq. 82–92.
• Wilford, John Noble (11 tetor 2005). "Foal by Foal, the Wildest of Horses Is Coming Back". New York Times (në anglisht).{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja) 
• Slivinska, Kateryna; Kopij, Grzegorz (2011). "Diet of the Przewalski's Horse Equus Przewalskii in the Chernobyl Exclusion Zone". Polish Journal of Ecology (në anglisht). 59: 841–47.
• Scheibe, KM; Eichhorn, K.; Kalz, B.; Streich, WJ; Scheibe, A. (1998). "Water consumption and watering behavior of Przewalski horses (Equus ferus przewalskii) in a semi-reserve". Zoo Biology (në anglisht). 17 (3): 181–192. doi:10.1002/(sici)1098-2361(1998)17:3<181::aid-zoo3>3.3.co;2-m.
• Brinkmann, Lea; Gerken, Martina; Riek, Alexander (2012). "Adaptation Strategies to Seasonal Changes in Environmental Conditions of a Domesticated Horse Breed, the Shetland Pony (Equus ferus caballus)". Journal of Experimental Biology (në anglisht). 215 (7): 1061–1068. doi:10.1242/jeb.064832. PMID 22399650.
• Ferreira, Luis Miguel M.; Celaya, Rafael; Benavides, Raquel; Jauregui, Berta M.; Garcia, Urcesino; Sofia Santos, Ana; Rosa Garcia, Rocio; Miguel; Rodrigues, Antonio M.; Osoro, Koldo (2013). "Foraging Behaviour of Domestic Herbivore Species Grazing on Heathlands Associated with Improved Pasture Areas". Livestock Science (në anglisht). 155 (2–3): 373–383. doi:10.1016/j.livsci.2013.05.007.
• McCue, Molly E.; Bannasch, Danika L.; Petersen, Jessica L.; Gurr, Jessica; Bailey, Ernie; Binns, Matthew M.; Distl, Ottmar; Guérin, Gérard; Hasegawa, Telhisa; Hill, Emmeline W.; Leeb, Tosso (12 janar 2012). "A High Density SNP Array for the Domestic Horse and Extant Perissodactyla: Utility for Association Mapping, Genetic Diversity, and Phylogeny Studies". PLOS Genetics (në anglisht). 8 (1): e1002451. doi:10.1371/journal.pgen.1002451. PMC 3257288. PMID 22253606.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
• Goto, Hiroki; Ryder, Oliver A.; Fisher, Allison R.; Schultz, Bryant; Pond, Sergei L. Kosakovsky; Nekrutenko, Anton; Makova, Kateryna D. (1 janar 2011). "A massively parallel sequencing approach uncovers ancient origins and high genetic variability of endangered Przewalski's horses". Genome Biology and Evolution (në anglisht). 3: 1096–1106. doi:10.1093/gbe/evr067. ISSN 1759-6653. PMC 3194890. PMID 21803766. Arkivuar nga origjinali më 27 korrik 2015.
• Heptner, V.G.; Nasimovich, A.A.; Bannikov, A.G.; Hoffman, R.S. (1988). Mammals of the Soviet Union (në anglisht). Vëll. I. Washington, DC: Smithsonian Institution Libraries and National Science Foundation.
• Ridgeway, William (1908). "Environment and race". The Geographical Journal (në anglisht). Royal Geographical Society. 32 (4): 405–412, esp. 407. doi:10.2307/1776930. JSTOR 1776930.