Njuškii siskáldâsân

Agatha Christie

Mute liiŋkâid
Wikipedia:st
Agatha Christie
Šoddâm Agatha Mary Clarissa Miller
čohčâmáánu 15. peeivi 1890
Torquay, Devon, Eŋland, Ovtâstum kunâgâskodde
Jáámmám uđđâivemáánu 12. peeivi 1976 (85-ihásâžžân)
Wallingford, Oxfordshire, Eŋland, Ovtâstum kunâgâskodde
Hävdi Pase Maria kirho hävdieennâm, Cholsey, Oxfordshire, Eŋland, Ovtâstum kunâgâskodde
Pargo
Áámmát kirječällee, pyecceitipšoo, apteek pargee
Noomah Agatha Christie
Agatha Christie Mallowan
Mary Westmacott
Kirjálâšvuođâ šlaajâ syelipoolisroomaan, triller, rähisvuotroomaan
Kielâ eŋgâlâskielâ
Peerâ
Vanhimeh Frederick Alvah Miller (1846–1901)
Clara Boehmer (1854–1926)
Pelikyeimi Archibald Christie (1889–1962), vihkâm 1914, näimi-iäránem 1928
Max Edgar Lucien Mallowan (1904–1978), vihkâm 1930
Párnááh Rosalind Margaret Clarissa Hicks (1919–2004)
Lasetiäđuh
Nommâčáálus
Päikkisijđo www.agathachristie.com

Agatha Mary Clarissa Christie (15. čohčâmáánu 1890 Torquay, Devon, Eŋland – 12. uđđâivemáánu 1976 Wallingford, Oxfordshire, Eŋland) lâi eŋlandlâš kirječällee. Sun čaalij 66 syelipoolisromanid, 14 nooveelčuágáldâhhâd já 6 rähisvuotroomaan. Rähisvuotromanijd sun čaalij noomáin Mary Westmacott.

Eellim

[mute | mute käldee]

Agatha Miller šoodâi čohčâmáánu 15. peeivi 1890 Torquayst, Devon kreivikoddeest. Suu eeči lâi ovtâstumstaatâlâš Frederick Alvah Miller já suu enni eŋlandlâš Clara Boehmer. Clara Boehmer aasâi pärnin suu eeni uábi Margaret West lunne, tastko suu eeči jaamij já suu enni ij puáhtám tipšođ ohtuu vittâ párnáá. Clara Boehmer teeivâi suu puáttee kállá, ko suu eeni uábbi naajâi ovtâstumstaatâlâš Nathaniel Frary Milleráin. Frederick Miller lâi suu kandâ.

Frederick Miller já Clara Boehmer naajáin cuáŋuimáánust ive 1878. Sunnuu vuossâmuš páárnáš Margaret Frary Miller (1879–1950) šoodâi Torquayst, kost kyevtisist lâi láiguviste. Sunnuu nubbe párnááš Louis ”Monty” Montant Miller (1880–1929) šoodâi New Yorkist, kost suu eeči lâi pargomääđhist. Forgâ tastmaŋa Clara Miller oostij Torquayst táálu, mon nommâ lâi Ashfield. Tobbeen meiddei Agatha Miller šoodâi perruu kuálmádin já majemuš pärnin.

  • Agatha Christie koveh
  • Agatha Christie ive 1894
    Agatha Christie ive 1894
  • Agatha Christie nuorâ nieidân
    Agatha Christie nuorâ nieidân
  • Agatha Christie nuorâ nisonin
    Agatha Christie nuorâ nisonin

Agatha Miller pärnivuotâ lâi luholâš. Sun oroi Ashfieldist, suu suhâlij kulen Viestâr-Lontoost já meiddei Maadâ-Euroopist, kost suu peerâ eelij távjá tälviv. Uccâ pärnin Agatha ij jottáám škoovlâ, mut suu enni máttááttij suu luuhâđ, čäälliđ já rekinistiđ. Agatha maatij meiddei čuojâttiđ piano já mandoliin. Millerij ruttâtuálu čuolmah algii, ko sij monâttii ennuv ruuđâ tálukäävpist New Yorkist, já tondiet peerâ varrij hotellân Raanskan oovtâ ihán, ko tobbeen lâi häälbib aassâđ ko stuorrâ táálust Eŋlandist. Ko Agatha lâi ohtnubálovihásâš, suu eeči jaamij. Agatha aasâi kuávttáá suu ennijn tastmaŋa, ko suu uábbi Margaret naajâi já suu viljâ Monty varrij Maadâ-Afrikân. Ive 1905 Agatha Miller varrij Pariisin, kost sun algij máttááttâllâđ pianočuojâttem já lávlum. Sun halijdij šoddâđ oopperalávlon, mut suu jienâ ij sooppâm ton tárguttâsân já tondiet sun koolgâi luoppâđ oopperalávloo ámáttist.

Agatha Christie vuossâmuš käälis Archibald Christie

Agatha Miller naajâi ive 1914. Suu vuossâmuš käälis lâi Archibald ”Archie” Christie, kunâgâslâš áimuvuoimij suátialmai. Suái láin teividâm Egypt uáivikaavpugist Kairost, mast Agatha Christie aasâi suu ennijn tälviv ive 1912. Enni vuástálistij näimilito, tastko Archibald Christie lâi värittem, mut tot ij iästám Agatha Christie porgâmist, maid sun halijdij.

Vuossâmuš maailmsuáđi ääigi Agatha Christie poorgâi pyecceitipšon pyecceiviäsust, mut sun ij lijkkum paargon já aalgij porgâđ forgâ tastmaŋa apteekist, mast pargoäigi lâi uánihub já pälkki pyereeb. Apteekist sun oopâi ennuv miirhâin, moh lijjii tergâdis uásist suu syelipoolisromanijn. Christie nieidâ Rosalind, perruu áinoo páárnáš, šoodâi ive 1919. Christie oonij huolâ perrustis ige jurdâččâm suu pargo kirječällen, veikkâ sun lâi kavnâm kuástideijee suu vuossâmuš syelipoolisromanân.

  • Agatha Christie aassâmsajeh
  • Ashfield, Agatha Christie šoddâmpäikki Torquayst, Devonist. Táálu ij lah innig.
    Ashfield, Agatha Christie šoddâmpäikki Torquayst, Devonist. Táálu ij lah innig.
  • 58 Sheffield Terrace, Agatha Christie päikki 1934–1941 Holland Parkist, Lontoost.
    58 Sheffield Terrace, Agatha Christie päikki 1934–1941 Holland Parkist, Lontoost.
  • Greenway, Agatha Christie kesitupe 1938–1976 Torbayst, Devonist.
    Greenway, Agatha Christie kesitupe 1938–1976 Torbayst, Devonist.
  • Winterbrook House, Agatha Christie päikki Wallingfordist, Oxfordshirest.
    Winterbrook House, Agatha Christie päikki Wallingfordist, Oxfordshirest.

Pargo

[mute | mute käldee]

Christie vuossâmuš roomaan The Mysterious Affair at Styles (Styles mystilâš tábáhtus) almostui ive 1920, mut Christie lâi čáállám tom jo nelji ive tooleeb. Maainâs vuáđudui toos, maid kirječällee lâi oppâm miirhâin apteekist. Ton kirjeest lâi meiddei belgialâš syelipoolis Hercule Poirot, kiäst šoodâi ohtâ maailm pegâlsumosijn syelipoolisijn. Christie puáttee roomaan The Secret Adversary (Syeligâs vuástálistee) almostui kyehti ive maŋeláá, mut eskin Christie kuuđâd roomaan, The Murder of Roger Ackroyd (Roger Ackroyd morhe), mii almostui ive 1926, toovâi kirječällee pegâlmâssân. Kirje loppâčuávdus lii aaibâs sierânâs, já lohheeh sujâtteh kirječällee syelipooliskirjálâšvuođâ rehelâš speelâ njuolgâdusâi cuovkkiimist. Tast huolâhánnáá Roger Ackroyd morhe algâttij Christie pargo kolleääigi.

Kirjeh

[mute | mute käldee]

Agatha Christie čaalij 72 romanid. Syelipoolisromanijd sun čaalij suu uámi noomáin já rähisvuotromanijd noomáin Mary Westmacott.

Agatha Christie romaneh
Eŋgâlâškielâlâš nommâ Noomâ jurgâlâs Ihe
 Kuástideijee
 Uáivipersovn Lasetiäđuh
The Mysterious Affair at Styles Styles mystisâš tábáhtus 1920 The Bodley Head Hercule Poirot –
The Secret Adversary Syeligâs vuástálistee 1922 The Bodley Head Tommy já Tuppence Beresford –
The Murder on the Links Morhe golfkiedist 1923 The Bodley Head Hercule Poirot –
The Man in the Brown Suit Almai ruškis pihtâsijn 1924 The Bodley Head Race –
The Secret of Chimneys Chimneys syeligâsvuotâ 1925 The Bodley Head Battle –
The Murder of Roger Ackroyd Roger Ackroyd morhe 1926 William Collins & Sons Hercule Poirot –
The Big Four Stuorrâ nelji 1927 William Collins & Sons Hercule Poirot –
The Mystery of the Blue Train Čuovjis juná syeligâsvuotâ 1928 William Collins & Sons Hercule Poirot –
The Seven Dials Mystery Čiččâm kiälu syeligâsvuotâ 1929 William Collins & Sons Battle –
The Murder at the Vicarage Morhe pappâlist 1930 William Collins & Sons Jane Marple –
Giant's Bread Jietânâs leibi 1930 William Collins & Sons eres Mary Westmacott
The Floating Admiral 1931 Hodder & Stoughton eres Detection Club ohtâsâšpargo
The Sittaford Mystery Sittaford syeligâsvuotâ 1931 William Collins & Sons eres –
Peril at End House Vaarâ End Housest 1932 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Lord Edgware Dies Lord Edgware jáámá 1933 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Why Didn’t They Ask Evans? Mondiet sij iä táttum Evans? 1934 William Collins & Sons Frances Derwent já Robert Jones –
Murder on the Orient Express Morhe Orient Express -junást 1934 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Unfinished Portrait 1934 William Collins & Sons eres Mary Westmacott
Murder in Three Acts 1935 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Death in the Clouds Jäämmim poolvâin 1935 William Collins & Sons Hercule Poirot –
The A.B.C. Murders ABC-morheh 1936 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Cards on the Table Koortah peevdist 1936 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Murder in Mesopotamia Morhe Mesopotamiast 1936 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Death on the Nile Jäämmim Niili alne 1937 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Dumb Witness Kielâttem tuođâštijjee 1937 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Appointment with Death 1938 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Hercule Poirot’s Christmas Hercule Poirot juovlah 1938 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Murder Is Easy Morhe lii älkkee 1939 William Collins & Sons Battle –
Ten Little Niggers Love uccâ negerid 1940 William Collins & Sons eres –
One, Two, Buckle My Shoe 1940 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Sad Cypress 1940 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Evil Under the Sun Paavuotâ piäiváá vyelni 1941 William Collins & Sons Hercule Poirot –
N or M? N vâi M? 1941 William Collins & Sons Tommy já Tuppence Beresford –
The Body in the Library Ruumâš kirjeráájust 1942 William Collins & Sons Jane Marple –
The Moving Finger 1942 William Collins & Sons Jane Marple –
Five Little Pigs Vittâ uccâ šave 1942 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Towards Zero Nolá vuástá 1944 William Collins & Sons Battle –
Absent in the Spring Eres saajeest kiđđuv 1944 William Collins & Sons eres Mary Westmacott
Death Comes as the End Jäämmim puátá tego loppâ 1945 William Collins & Sons eres –
Sparkling Cyanide 1945 William Collins & Sons Race –
The Hollow Hollow 1946 William Collins & Sons Hercule Poirot –
The Rose and the Yew Tree Ruvsu já myerjikuosâ 1948 Heinemann eres Mary Westmacott
Taken at the Flood 1948 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Crooked House Ponnjáás táálu 1949 William Collins & Sons eres –
A Murder Is Announced Morhe lii almottum 1950 William Collins & Sons Jane Marple –
They Came to Baghdad Sij pottii Bagdadân 1951 William Collins & Sons eres –
They Do It with Mirrors 1952 William Collins & Sons Jane Marple –
Mrs McGinty’s Dead Rovvá McGinty lii jáámmám 1952 William Collins & Sons Hercule Poirot –
A Daughter’s a Daughter Nieidâ lii nieidâ 1952 William Collins & Sons eres Mary Westmacott
After the Funeral Hävdidemtoimâttem maŋa 1953 William Collins & Sons Hercule Poirot –
A Pocket Full of Rye Lummâ tievâ ruvâšist 1953 William Collins & Sons Jane Marple –
Destination Unknown 1954 William Collins & Sons eres –
Hickory Dickory Dock 1955 William Collins & Sons Hercule Poirot –
The Burden Nuáđi 1956 Heinemann eres Mary Westmacott
Dead Man’s Folly Jáámmám almaa muorâkärdikuáti 1956 William Collins & Sons Hercule Poirot –
4.50 from Paddington Paddingtonist tijme 16.50 1957 William Collins & Sons Jane Marple –
Ordeal by Innocence 1958 William Collins & Sons eres –
Cat Among the Pigeons Kissá tuvvái siste 1959 William Collins & Sons Hercule Poirot –
The Pale Horse Kuovgis hiävuš 1961 William Collins & Sons eres –
The Mirror Crack’d from Side to Side Speeijâl luoddânij roobdâst roobdân 1962 William Collins & Sons Jane Marple –
The Clocks Tijmeh 1963 William Collins & Sons Hercule Poirot –
A Caribbean Mystery Syeligâsvuotâ Karibiast 1964 William Collins & Sons Jane Marple –
At Bertram’s Hotel Bertram’s-hotelist 1965 William Collins & Sons Jane Marple –
Third Girl Kuálmád nieidâ 1966 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Endless Night Avalâš ijjâ 1967 William Collins & Sons eres –
By the Pricking of My Thumbs 1968 William Collins & Sons Tommy já Tuppence Beresford –
Hallowe’en Party Halloween-juhleh 1969 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Passenger to Frankfurt Mađhâšeijee Frankfurtân 1970 William Collins & Sons eres –
Nemesis Nemesis 1971 William Collins & Sons Jane Marple –
Elephants Can Remember Elefanteh pyehtih mušteđ 1972 William Collins & Sons Hercule Poirot –
Postern of Fate 1973 William Collins & Sons Tommy já Tuppence Beresford –
Curtain Ovdâloovdâ 1975 William Collins & Sons Hercule Poirot Poirot majemuš maainâs, čáállám 1940-lovvoost
Sleeping Murder Uáđđee morhe 1976 William Collins & Sons Jane Marple Marple majemuš maainâs, čáállám 1940-lovvoost

Käldeeh

[mute | mute käldee]
Viežžum saajeest "https://smn.wikipedia.org/w/index.php?title=Agatha_Christie&oldid=111152"