Käldeekoodi siijđon John Lennon

{{Musikkár
| nommâ = John Lennon
| kove = John Lennon, 1974 (restored cropped).jpg
| šoddâmäigi = {{Šoddâmäigi já ahe|9|10|1940||1}}
| šoddâmsaje = [[Liverpool]], [[Eŋland]], [[Ovtâstum kunâgâskodde]]
| jáámmám = {{Jäämmimäigi já ahe|9|10|1940|8|12|1980|}}
| hävdi =
| aalmugjeessânvuotâ = ovtâstumstaatâlâš
| artistnommâ = 
| lávlumkielah = 
| aktiivlâžžân = 1957–1975, 1980
| genreh = pop, rock, poprock
| čuojânâsah = [[kiitaar]], [[banjo]], [[bassokiitaar|basso]], [[kuoskâttâhčuojânâs]], [[njälmiharppâ]], [[tamburiin]]
| skiärrufinnodâh = [[EMI]]
| palhâšumeh = 
| vaanhimeh = 
| pelikyeimi = 	Cynthia Powell (1962–1968)<br>Yoko Ono (1969–1980)
| párnááh = 2
| nommâčáálus = Firma de John Lennon.svg
| päikkisijđo = [https://www.johnlennon.com/ www.johnlennon.com]
}}
'''John Lennon''' ({{Šoddâm- já jäämmimäigi|9|10|1940|[[Liverpool]]|[[Eŋland]]|8|12|1980|[[New York]]|[[New York (uásistaatâ)|New York]], [[Ovtâstum staatah]]}}) lâi eŋlandlâš musikkár, kirječällee já grafikkár. Sun lâi ohtâ [[The Beatles]] vuáđudeijein. 

==Eellim==
John Lennon šoodâi [[roovvâdmáánu 9.]] peeivi 1940 [[Liverpool]]ist, [[Eŋland]]ist. Suu vaanhimeh láin Julia já Freddie Lennon. Lennon vaanhimeh iäránáin traumaatlávt<ref name="biography">{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.biography.com/musicians/john-lennon|nommâ=John Lennon|almostittem=|äigimuddo=2021-04-14|čujottum=2024-06-21|ietf-kielâkoodi=en-US}}</ref> talle ko kandâ lâi tuše neelji-ihásâš. Iäránem maŋa John Lennon kaartâi varriđ čovgâ Mimi-kuáskis luus.<ref name="britannica">{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.britannica.com/biography/John-Lennon|nommâ=John Lennon|almostittem=|äigimuddo=2024-06-01|čujottum=2024-06-21|ietf-kielâkoodi=en}}</ref> Suu eeči lâi merâalmai, ige sun teivâm kaandâs távjá.<ref name="britannica"/> Suu enni vist kollij távjá algees lunne.<ref name="britannica"/> Sun máttááttij Lennon čuojâttiđ banjo já piano, já sun oostij algasis vuosmuu kiitaar.<ref name="britannica"/> Lennon enni jaamij autopäärtist talle ko Lennon lâi nubálovihásâš.<ref name="britannica"/> Eeni jäämmim lâi ohtâ puoh traumaatlijn tábáhtusâin Lennon elimist.<ref name="britannica"/> Ton maŋa Lennonân lâi vaigâdub lyettiđ ulmuid, já sun poolâi tast, ete ulmuuh kyeddih suu.<ref>{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.johnlennon.com/about/|nommâ=About|almostittem=|čujottum=2024-06-21|ietf-kielâkoodi=en-GB}}</ref> 

16-ihásâžžân Lennon vuáđudij muusikjuávhu [[Quarry Men]].<ref name="biography"/><ref name="britannica"/> Ive 1957 Lennon teeivâi [[Paul McCartney]] já povdij suu fáárun muusikjuávkun. Muáddi ive maŋeláá suoi vuáđudáin The Beatles. John Lennon já Paul McCartney kuullâv peeggâlmumos laavlârähtei juávkun muusik historjást. The Beatles lâi aktiivlâžžân iivij 1960–1970. 

Lennon iäránij The Beatlesist ive 1969 čohčâmáánust.<ref name="biography"/> Ive 1970 sun almostitij jieijâs deebyytsooloalbum [[John Lennon/Plastic Ono Band]]. Ive 1971 sun almostitij [[Imagine (John Lennon album)|Imagine]], mii lii suu peeggâlmumos album. Kritikkáreh rámmojii Imagine. 

Lennon naajâi [[Cynthia Powell]]áin 21-ihásâžžân. Sunnui šoodâi ohtâ pärni, [[Julian Lennon|Julian]], ive 1963.<ref name="britannica"/> Julian ij uáinám eejis ko moddii vanhimijdis iäránem maŋa. Cynthia Powell já John Lennon iäránáin ive 1968.<ref>{{Nettikäldee|čujottâs=https://nypost.com/2023/12/20/entertainment/john-lennons-son-julian-reveals-the-frustrating-beatles-song-that-will-always-be-dark-to-me/|nommâ=John Lennon's son Julian reveals the 'frustrating' Beatles song that drives him 'up the wall'|tahhee=|äigimuddo=2023-12-20|čujottum=2024-06-21|ietf-kielâkoodi=en-US}}</ref> Lennon naajâi jaapaanlâš taaidâr [[Yoko Ono]]in čuávuváá ive.<ref name="biography"/>  Sunnuu alge, [[Sean Lennon|Sean]], šoodâi ive 1974, mon maŋa Lennon jooskâi porgâmist muusiksyergist já vuájui peerâelimân.<ref name="biography"/> Lennon já Ono láin korrâsávt [[Vietnam suáti|Vietnam suáđi]] vuástá, já Lennon lâi mudoi-uv pooliitlávt aktiivlâš.<ref name="biography"/>  

John Lennon jaamij ive 1980 juovlâmáánust. Fani Mark Chapman paajij Lennon [[Manhattan]]ist Lennon táálu oovdâst. Lennon morhe vaaigut vala-uv korrâsávt popkulttuurân. Jäämmim maŋa Lennon lii peessâm [[Songwriters Hall of Fame]]n já [[Rock and Roll Hall of Fame]]n.<ref name="biography"/>

== Diskografia ==
=== Studioalbumeh ===
* ''[[John Lennon/Plastic Ono Band]]'' (oovtâst Plastic Ono Bandáin, 1970)
* ''[[Imagine (John Lennon album)|Imagine]]'' (1971)
* ''[[Some Time in New York City]]'' (oovtâst Yoko Onoin, 1972)
* ''[[Mind Games (John Lennon album)|Mind Games]]'' (1973)
* ''[[Walls and Bridges]]'' (1974)
* ''[[Rock 'n' Roll (John Lennon album)|Rock 'n' Roll]]'' (1975)
* ''[[Shaved Fish]]'' (1975)
* ''[[Double Fantasy]]'' (oovtâst Yoko Onoin,1980)
* ''[[Milk and Honey (John Lennon album)|Milk and Honey]]'' (oovtâst Yoko Onoin, jäämmim maŋa, 1984)

=== Livealbumeh ===
* ''[[Live Peace in Toronto 1969]]'' (1969)
* ''[[Live in New York City (John Lennon album)|Live in New York City]]'' (jäämmim maŋa, 1986)

==Bibliografia==
* ''[[In His Own Write]]'' (1964)
* ''[[A Spaniard in the Works]]'' (1965)
* ''[[Skywriting by Word of Mouth]]'' (1986)
* ''Lyrics of John Lennon'' (1997) 
* ''The John Lennon Letters'' (2012)

== Fáádást eres soojijn ==
{{Commonscat-raddalâs}}

== Käldeeh ==
<small>{{Käldeeh|sárgáttuvah}}</small>
	
[[Luokka:John Lennon|*]]