Srpsko narodno pozorište
Srpsko narodno pozorište je najstariji profesionalni teatar Srba. Osnovano je 1861. godine u Novom Sadu i od onda neprestano funkcioniše.
Krajem 1860. godine, u Srpskom dnevniku, Jovan Đorđević počinje da objavljuje svoje poznate članke u prilog osnivanja Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, tada centru srpske kulture u Austro-Ugarkoj monarhiji. U to vreme, na teritoriji bivše Jugoslavije, nije delovalo ni jedno pozorište na jezicima jugoslovenskih naroda. Godinu dana kasnije, 28. jula (16. jula po starom kalendaru) 1861, na sednici Srpske čitaonice u Novom Sadu, kojom je predsedavao Svetozar Miletić, osnovan je prvi profesionalni teatar pod imenom Srpsko narodno pozorište.
Za prvog upravnika SNP-a je postavljen Jovan Đorđević, a predstave je davalo po celoj Vojvodine i to uglavnom u kafanama, Prva zgrada SNP-a je »pozorište Dunđerskih« koja se nalazila u dvorištu sadašnjeg hotela »Vojvodina« u centru Novog Sada sve do 1928, kada zgrada trada u požaru.
Godine 1868, SNP gostuje u Beogradu. Knez Mihajlo, oduševljen novosadskim glumcima, poziva Jovana Đorđevića da i u Srbiji osnuje stalno pozorište. Prihvatajući poziv kao čast i izazov, upravnik sa sobom odvodi i polovinu novosadskog ansambla i sedam godina posle nastanka SNP-a, u Beogradu se osniva Narodno pozorište.
Srpsko narodno pozorište se održalo jer je zaista bilo narodno. NJegovi glumci nisu bili samo umetnici, nego i kulturni misionari koji su samporegorno i postojano, životnom rečju sa pozornice bitno uticali na svest naroda. U pozorištu je, u prvim danima svoga rada, najveći deo vremena provodilo na gostovanjima, izrasla grupa velikana glumišta: Dimitrije Ružić, Draginja Ružić, Laza Telečki, Miša Dimitrijević, Ilija Stanojević, Dimitrije Spasić, Draga Spasić, Milka Grgurova, a među njima i najveći umetnik srpskog glumišta, čarobnjak koji je na pozornici mogao sve, Pera Dobrinović, čiji se i spomenik, uz spomenik Jovana Sterije Popovića, nalazi ispred nove zgrade SNP-a. To je prvi spomenik koji je podignut jednom glumcu u bivšoj Jugoslaviji.
Nakon što je »pozorište Dunđerskog« izgorelo, pozorište se seli u tadašnji »Memorijalni Dom kralja Aleksandra«, kasnije »Dom kulture« i današnje »Pozorište mladih« u ulici Ignjata Pavlasa. U periodu od nastanka do Drugog svetskog rata, pozorište je menjalo svoje ime: »Leteće diletantsko pozorište«, »Novosadsko-osječko pozorište«, »Dunđersko pozorište«, »Narodno pozorište Dunavske banovine«.
Nakon Drugog svetskog rata, u pozorište dobija ime »Vojvođansko narodno pozorište«. U njemu se osnivaju nove umetničke jedinice, Opera i Balet. Od novembra 1951., vraća mu se prvobitno ime, a od 1956. se u njemu odigrava i Sterijino pozorje, festival domađeg dramskog stvaralaštva, koje je osnovano na inicijativu koja je potekla iz SNP-a.
I u posleratnom periodu Drama Srpskog narodnog pozorišta je održala svoju slavu. Najistaknutiji među glumcima tog perioda svakako su bili: , Stanoje Dušanović, Petar Vrtipraški, Vitomir Ljubičić, Siniša Ravasi, LJubica Ravasi, Stevan Šalajić, Ivan Hajtl, Miodrag Lončar, Petar PetkovićTihomir Pleskonjić, Mira Banjac, Milica Radaković, Velimir Životić, Rade Kojadinović, Zaida Krimšamhalov, Dobrila Šokica, Jelica Bjeli, Stevan Gardinovački, Vladislav Kaćanski...
Tokom svoje istorije, nakon Jovana Đorđevića, pozorište su vodili mnogi upravnici, među kojima je najznačajniji Miloš Hadžić, čiji se period naziva i »zlatnim periodom SNP-a«.
Godine 1981, u 120. sezoni, pozorište dobija novu zgradu u koju je ušlo 28. marta i taj dan je ustanovljen kao »Dan SNP-a« kada se sumiraju jednogodišnji umetnički rezultati i nagrađuju najbolja individualna i kolektivna umetnička ostvarenja.
Nova zgrada, belo mermerno zdanje u centru Novog Sada, na Pozorišnom Trgu, se prostire na preko 20 000 kvadratnih metara i ima najveću pozorišnu scenu u Srbiji i Crnoj Gori. Poseduje tri scene, Veliku scenu »Jovan Đorđević« sa 940 mesta, Malu scenu »Pera Dobrinović« sa 373 mesta i Kamernu scenu. Opremljena je sa probnim salama za hor i orkestar, baletskom salom i velikim brojem scensko-tehničkih radionica.
Srpsko narodno pozorište ima tri umetničke jedinice: Dramu, Operu i Balet. Ove tri umetničke jedinice opslužuju Radne jedinice Tehnika, Marketing, kao i zajedničke službe.
- Aleksandar Gajin
- Aleksandra Pleskonjić-Ilić - prvakinja drame
- Aleksandra Carić
- Anka Popović
- Vasa Vrtipraški
- Gordana Đurđević-Dimić - prvakinja drame
- Gordana Jošić-Gajin
- Gordana Kamenarović
- Dragan Kojić
- Draginja Voganjac
- Dragomir Pešić
- Dušan Jakišić - prvak drame
- Zvjezdana Tomašević-Josifov
- Zoran Bogdanov - prvak drame
- Ivana Krstić
- Igor Pavlović
- Jelena Antonijević
- Jovana Mišković
- Jovana Stipić
- Jugoslav Krajnov
- Lena Bogdanović
- Lidija Stevanović - prvakinja drame
- LJubica Rakić
- Milan Šmit
- Milovan Filipović
- Milorad Kapor
- Miodrag Petrović
- Miodrag Petronje
- Mirjana Gardinovački - prvakinja drame
- Miroslav Fabri
- Mihajlo Pleskonjić
- Nebojša Savić
- Nenad Pećinar - prvak drame
- Novak Bilbija - prvak drame
- Olivera Stamenković
- Predrag Momčilović
- Radoje Čupić - prvak drame
- Renata Vigi-Lukić
- Sanja Ristić-Krajnov
- Sofija Stipić
- Strahinja Bojović
- Tijana Maksimović
- Aleksandar Manojlović - tenor
- Branislav Vukasović - bariton
- Branislav Jatić - bas
- Branislav Stankov
- Branislav Cvijić
- Valentina Milenković - sopran
- Vasa Stajkić - bariton
- Vesna Aćimović - sopran
- Violeta Srećković - mecosopran
- Vladimir Zorjan - bas
- Goran Krneta
- Goran Strgar
- Danijela Jovanović - sopran
- Darija Olajoš-Čizmić
- Dragana Radaković
- Igor Ksionžik - tenor
- Jaroslava Benka-Vlček
- Jelena Štulić - mecosopran
- Laura Pavlović sopran
- Marina Pavlović-Barać - mecosopran-alt
- Milica Stojadinović - sopran
- Miodrag Milanović - bariton
- Sanela Mitrović - sopran
- Saša Petrović - tenor
- Saša Štulić - tenor
- Svitlana Dekar - sopran
- Senka Nedeljković - sopran
- Slavoljub Kocić - tenor
- Dragan Vlalukin - prvak baleta
- Maja Grnja - prvakinja baleta
- Milan Lazić - prvak baleta
- Oksana Storožuk - prvakinja baleta
- Andrej Josif Kolčeriju (Andrei Iosif Colceriu}-)
- Andreja Kulešević
- Apostol Hristidis
- Gabriela Teglaši-Velimirović
- Gizela Veličković
- Daisuke Miura
- Zoran Radojčić
- Ivanka Stojčević
- Jasna Kovačić
- Liviju Mihaj Har (Liviu Mihai Har)
- Milutin Petrović
- Mirjana Drobac
- Olivera Kovačević-Crnjanski
- Stevan Sremac
- Toni Ranđelović
- Flavijus Tiberiju Sasu (Flavius Tiberiu Sasu)
- Florin Stanila (Florin Stanila)
- Tudor Olteanu (Tudor Olteanu)
- Flavijus Popa (Flavius Popa)
- Aleksandar Kojić
- Mikica Jevtić
- Vesna Kesić-Krsmanović, dirigent hora
