Sedulije

Sedulije (latinski: Sedulius, prva polovina 5. veka n.e.) bio je hrišćanski latinski pisac, rodom iz južne Galije. Isidor Seviljski i Honorije iz Autuna nazivaju ga prezbiterom, autor poznat kao Anonymus Mellicensis iz 8. veka kaže da je bio antistes, a taj je naslov potvrđen akrostihom u dva panegirika koja se nalaze u Cellariusovom izdanju, dok ga Sigebert iz Gemblouxa (11. vek) i Jovan Tritemije (15. vek) označavaju kao biskupa ― kome je naziv antistes često ekvivalentan ― no niko nije pokušao otkriti u kojem je to biskupskom sedištu Sedulije navodno delovao. Nisu poznati ni datumi njegovog rođenja i smrti, ali se ipak može utvrditi okvirno razdoblje u kojem je živeo; naime, sam na jednom mestu spominje Jeronima, koji je umro 420. n.e., a njega samoga hvale Kasiodor, koji se rodio 468, i papa Gelazije, koji se na čelu rimske crkve nalazio od 492. do 496. godine. Sedulijeva je dela nakon njegove smrti prikupio i objavio neki Asterije, kako se vidi iz jednog kratkog uvodnog epigrama i zabeleške koja mu je u nekim rukopisima pridodata i koja glasi: "Ovo je delo Sedulije ostavio raspršeno na raznim hartijama, a prikupio ga je i uz svu eleganciju objavio redovni konzul i patricij Turcije Rufije Asterije". Iz fasta se vidi da je neki Asterije bio konzul s Protogenetom 449. n.e., a da je Turcije Rufije Apronijan Asterije bio konzul s Prezidijem 496. godine. U ovom se slučaju gotovo sigurno radi o ovom drugom konzulu, tako da se vrhunac Sedulijevog stvaralaštva može smestiti u 450. godinu.

Delo

Glavno je Sedulijevo delo Uskršnja pesma (Paschale carmen), pisana daktilskim heskametrima u pet knjiga. U nekim rukopisima ispred nje nalazi se predgovor (praefatio) u osam elegijskih distiha, upućen čitaocima, kao i posveta caru Teodosiju (Dedicatio ad Theodosium Augustum) u petnaest heksametara. U Uskršnjoj pesmi Sedulije opisuje Hristov život i čuda iz Starog i Novog zaveta, od kojih su ova druga predstavljaju slobodnu obradu iz Jevanđelja po Mateju. Pesma je napisana čistim jezikom i stilom koji nalikuje Vergilijevom, premda neki ispitivači smatraju da je po retorskim elementima ipak bliži Ovidiju. Kasnije je ovu pesmu sam pesnik pretvorio u prozno delo pod naslovom Uskršnji spis (Paschale opus), visokoparnim stilom i služeći se parafrazom.

Od Sedulija je sačuvana i jedna elegija od 55 stihova, tj. od 110 stihova, koja poredi Stari i Novi zavet, pa se zato i naziva Poređenje Starog i Novog zaveta (Veteris et Novi Testamenti Collatio). U svakom elegijskom distihu prvi deo heksametra ponavlja se kao drugi deo idućeg stiha (pentametra).

Sedulijeva himna pod naslovom Od stožera izlazećeg sunca (A solis ortus cardine) predstavlja lirski poziv na pohvalu Hrista s opisom glavnih činjenica o njegovom životu i smrti. Pisana je jampskim dimetrima, grupisanim u strofe od po četiri stiha, pri čemu su stihovi poređani abecednim redom. Ova je himna ušla u liturgiju katoličke crkve.

Sedulijev je jezik elegantan, stil mu je jednostavan i živ i odslikava Vergilijev uticaj.

Literatura

• Buckwald, Wolfgang; Hohlweg, Armin; Prinz, Otto (1984). Rečnik grčkih i latinski pisaca antike i srednjeg veka [Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren des Alterums und des Mittelalters]. Beograd: Vuk Karadžić. 
• Budimir, Milan; Flašar, Miron (1991). Pregled rimske književnosti. Beograd: Naučna knjiga. 
• Ramsay, William (1867), „Sedulius”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, Boston 
• Barnish, Samuel James Beehing (2003), „Sedulius”, S. Hornblower & A. Spawforth (eds.), Oxford Classical Dictionary (3rd rev. izd.), Oxford, ISBN 9780198661726 
• Vratović, Vladimir (1977), „Rimska književnost”, Povijest svjetske književnosti, 2., Zagreb: Mladost, pp. 189–312 
• Wace, Henry (1911), „Sedulius”, Smith, William, Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century A.D., with an Account of the Principal Sects and Heresies