Federico da Montefeltro
| Federico da Montefeltro | |
|---|---|
| |
| Vladavina | 1444. – 10. septembar 1482.[1] |
| Supruga | Gentile Brancaleoni (1437–1457) Battista Sforza (1460–1472) |
| Djeca | |
| Costanza? Montefeltro (1460–1461) Giovanna Montefeltro (1462–1514) Isabetta Montefeltro (oko 1464–1521) Costanza Montefeltro (1466–1518) Violanta Montefeltro Agnese Montefeltro (1470–1522) Guidobaldo Montefeltro (1472–1508) | |
| Dinastija | Da Montefeltro |
| Otac | Guidantonio Montefeltro |
| Rođenje | 7. jun 1422.[1] Gubbio, Vojvodstvo Urbino |
| Smrt | 10. septembar 1482.[1] Ferrara, Vojvodstvo Ferrara |
Federico da Montefeltro službeno Federico III da Montefeltro (Gubbio, 7. jun 1422. – Ferrara, 10. septembar 1482), bio je nezakoniti sin Guidantonija Montefeltra kneza Urbina i Montefeltra, koji je nakon smrti brata postao vojvoda Vojvodstva Urbino.
Federico je bi jedan od najpopularnijih likova renesanse, veliki i rafinirani mecena umjetnosti i književnosti, neobično vješti vođa i političar.[2] Kao kondotjer se istaknuo u službi napuljskog kralja Ferdinanda I (1460), a zatim pape Pija II u borbi protiv Sigismonda Pandolfa Malateste, vladara Riminija (1417–1468), na čiji je račun proširio svoje vojvodstvo 1463. godine. Proslavio se u bitci kod Molinella 1467. kada je kao vojskovođa Italskog saveza, na čije čelo je stupio 1466. godine, pobjedio snage Mletačke Republike, a zatim se uspješno opirao ekspanzionističkim namjerama papa.[1]
Iako vanbračni sin, ipak je bio član dinastije Montefeltro, pa je u mladosti dobio solidno obrazovanje kao učenik Vittorina Feltrea velikog pedagoga i humaniste. Jedno vrijeme pridružio se najamničkoj četi kondotjera Niccola Piccinina u kojoj je izučio vojnički zanat. Papa Eugen IV 1443. dodjelio mu je titulu vikara.[1] Oženio se sa relativno bogatom Gentile Brancaleoni, koja mu je u miraz donijela dosta zemlje, pravi preokret u njegovom životu desio se 1444. kad je stupio na čelo Vojvodstva Urbino umjesto ubijenog brata Oddantonija.[1] Federico se odlično snašao na tronu, i imao istaknutu ulogu u politici onog vremena na Apeninskom poluotoku.
Kao kondotjer se borio na ručun milanske i firentinske milicije sve do 1451. kada je stupio u službu napuljskog kralja Ferdinanda I koji se borio protiv Anžuvinaca i vlastitih pobunjenih feudalaca. U njegovo ime odnio je pobjedu u Bitci kod San Fabiana d'Ascoli, 22. jula 1460. Nakon tog je stupio u službu pape Pija II u borivši se protiv Sigismonda Pandolfa Malateste iz Riminija, koji je zauzeo dva grada u Markama; Senigalliu (1462) i Fano (1463). Federico ga je pobjedio i na račun njegove domene uvećao svoje vojvodstvo.
Na vrhuncu svoje karijere Federico Montefeltro postao je 1466. komandant Italskog saveza. Kao vojskovođa tog saveza uspio je pobjediti u bitci kod Molinella 23. jula 1467, snage Mletačke Republike koje je vodio njegov konkurent kondotjer Bartolomeo Colleoni.[1] U kasnijim godinama borio se protiv papa koji su nagrnuli na njegovo vojvodsvo i preostale domene dinastije Malatesta, a nakon pobjede u Bitci kod Mulazzana 30. augusta 1469. uspio je osigurati Robertu, sinu Sigismonda Pandolfa Malateste (koji ga je nasljedio 1468) vlast u Riminiju. Stvarno stanje na terenu, na kraju je morao prihvatiti i papa Siksto IV i priznati mu status vojvode 1474. jer je tad njegova domena bila tri puta veća, od one koju je naslijedio.[1]
Federico je 1472. za račun Firentinaca uspio savladati pobunjenu Volterru i vratiti je pod firentinsku vlast.[1]
Federico se silno obogatio kao jedan od najuspješnijih kondotjera svog vremena. Bio je poznat po tome što je sklapao kratkoročne ugovore i tražio isplatu isključivo za gotovinu.[2] Često je mjenjao strane, po principu tko više da, pa se nikad nije znalo na koju će se stranu okrenuti, što je po nekima postala tipična talijanska karakteristika zvana settebandiere. Tako se jednom borio za Firentincu protiv pape da bi uskoro okrenuo stranu i ponio papinsku zastava na čelu vojske protiv Firence.[2]
Svoje veliko bogatstvo nakupljeno stalnim ratovanjem utrošio je na opremu svog sjajnog dvorca Palazza Ducale (koji je po njegovim željama projektirao Luciano Laurana) u Urbinu, kroz koji su prodefilirala gotovo sva velika imena talijanske renesanse.[2]
Kao sjajan i inteligentni mecena, Federico Montefeltro uspio je sakupiti vrijednu zbirku knjiga i manuskripata, pa je imao jednu od najvećih biblioteka u tadašnjoj Evropi, koja se sada čuva u Vatikanskoj apostolskoj biblioteci.[1]
Njegov portret, sa sinom Guidobaldom, odlično oslikava Federica, i prikazuje njegovu dvojnost, s jedne strane kao učenog čovjeka, ali i ratnika, jer se na njoj lijepo vidi kako studiozno čita težak tekst, ali mu je istovremeno kaciga pokraj njega zlu netrebalo. Kao i na svim ostalim portretima, uključujući i onaj koji je naslikao Piero della Francesca, Federica prikazuje samo svoj lijevi profil, desni nije dao slikati jer je bio osakaćen od mača, izbijeno mu je oko i komad nosa.[2]
Nakon njegove smrti 1482. naslijedio ga je boležljivi sin Guidobaldo, on je ipak uz pomoć svoje emancipirane žene Elisabete Gonzage uspio očuvati svoje vojvodstvo, kao i dotadašnji sjaj Palazza Ducale. Njihov prijatelj književnik Baldassare Castiglione upravo je u dvoru u Urbinu napisao svoje slavno djelo Dvoranin raspravu o savršenom liku renesansnog vladara.[2]
Kasnije, godine 1508. Urbinskim vojvodstvom zavladala je moćna papinska dinastija Della Rovere, i počela stagnacija vojvodstva koje je konačan kraj doživjelo 1631. aneksijom od strane Papinske Države. Blaga nakupljena u Palazzu Ducale oduzeta su a grad Urbino zamro.[2]
| Prethodnik: Oddantonio Montefeltro |
vojvoda Urbina (1474–1482) |
Nasljednik: Guidobaldo Montefeltro |
