1495
(Preusmjereno sa stranice 1495.)
- Ovo je članak o godini 1495.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 14. vijek – 15. vijek – 16. vijek |
| Decenija: | 1460-e 1470-e 1480-e – 1490-e – 1500-e 1510-e 1520-e |
| Godine: | 1492 1493 1494 – 1495 – 1496 1497 1498 |
| Gregorijanski | 1495. (MCDXCV) |
| Ab urbe condita | 2248. |
| Islamski | 900–901. |
| Iranski | 873–874. |
| Hebrejski | 5255–5256. |
| Bizantski | 7003–7004. |
| Koptski | 1211–1212. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1550–1551. |
| • Shaka Samvat | 1417–1418. |
| • Kali Yuga | 4596–4597. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4131–4132. |
| • 60 godina | Yin Drvo Zec (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11495. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1495 (MCDXCV) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
- 23. 1. - Alfonso II Napuljski abdicirao u korist sina Ferdinanda II, suočen s približavanjem francuske vojske i nezadovoljstvom podanika.
- januar - Papa Aleksandar VI. prinuđen predati Džem Sultana francuskom kralju, ali on ubrzo umire.
- 1. 2. - Ugarsko-hrvatski kralj Vladislav II. prešao iz Valpova u Viroviticu, nastavlja rat sa Lovrom Iločkim;
- u Virovitici održan sabor o pitanjima obrane (odluka o "nekoj vrsti domobranstva" od 10.000 konjanika), Ivaniš Korvin postavljen za bana hrvatskih zemalja (poslednji boravak kralja Vladislava u Hrvatskoj).
- 22. 2. - Talijanski rat 1494.–1495.: Šarl VIII ulazi bez otpora u Napulj, kralj Ferdinand II Napuljski beži na Ischiu pa Siciliju.
- Šarl prepušta Konstantinu Arijanitu, ujaku Đurđa Crnojevića i Filipu Kominu, izaslaniku u Veneciji, planiranje rata protiv Turaka - ali Mlečani to sprečavaju i obaveštavaju Turke.
- 27. 3. - Turski poslanici u Pečuhu zaključili primirje na tri godine sa Ugarskom.
- 31. 3. - Proglašena anti-francuska Sveta, ili Venecijanska, liga na čelu sa papom Aleksandrom VI. (Venecija, Milano, Sveto rimsko carstvo, Španija) - zvanični cilj im je krusada protiv Turaka.
- 3. 4. - Papa presudio u korist ugarskog kralja Vladislava II. razrešivši njegovu zaruku sa Matijinom udovicom Beatricom.
- april, krajem - Sastanak Vladislava II. sa velikašima u Irigu - on sam će zadržati sve posede oduzete Lovri Iločkom, despoti Đorđe i Jovan moraju nadoknaditi štetu u gradovima koje su osvojili.
- 12. 5. - Šarl VIII se krunisao za napuljskog kralja; nedugo zatim odlazi ostavljajući Gilberta de Montpensiera za vicekralja.
- 26. 5. - De Córdobina španska vojska se iskrcala na Kalabriji kako bi vratila Ferdinandov napuljski presto.
- 1. 6. - Prvi pomen škotskog viskija u dokumentima.
- 28. 6. - Bitka kod Seminare: francuska pobeda nad špansko-napuljskim snagama.
- lipanj i studeni - Slavonija plaća vanrednu daću (u četiri županije između Save i Drave izbrojeno 29.390 dimnjaka).
- 3. 7. - Pretendent Perkin Warbeck se pokušava iskrcati u Engleskoj, ali mala vojska mu poražena pre nego što je to uspeo.
- 6. 7. - Bitka kod Fornova blizu Parme: skupa taktička pobeda Venecijanskog saveza protiv Šarlove vojske.
- 7. 7. - Ferdinand II se vratio na napuljsku teritoriju.
- 21. 7. - Württemberg uzdignut od grofovije u vojvodstvo na Wormskom Reichstagu.
- septembar - Radu IV Veliki je novi vlaški vojvoda (do 1508).
- 9. 10. - Ugovor iz Vercellija: Novara, u kojoj je bio opsadnut vojvoda od Orleana, vraća se Milanu.
- 25. 10. - Manuel I postaje kralj Portugala (do 1521).
- 15. 11. - Bitka kod Aguerea, još jedna kastiljska pobeda nad Kanarcima.
- 30. 11. - Rusko-švedski rat (1495–1497): Rusi prekidaju opsadu zamka Viborg nakon ogromne eksplozije (ili im se učinilo da vide Andrejin krst na dan njegovog praznika).
- Drugi Novljanski brevijar (hrvatski glagoljski rukopis), Misal Jurja Topuskog i Lekcionar Bernardina Splićanina, prva datirana latinična hrvatska knjiga.
- U štampariji Crnojevića odštampani Psaltir s posledovanjem, Trebnik i možda Četvorojevanđelje (1495-96).
- Prvi pomen Bilaja u Bosni.
- Ivan Keglević preuzima Bužim od umrlog Jurja Mikuličića.
- Barbara Frankopan, udovica despota Vuka, se udala za Franju Berislavića.
- Poslednji spomen bosanske kraljice Mare.
- Stupa na snagu Poyningsov zakon kojim je irski parlament podređen engleskom.
- U Svetom Rimskom Carstvu na Wormskom Reichstagu osnovan Reichskammergericht - Carski kameralni sud, proglašen "Večni mir" i uveden carski porez Gemeiner Pfennig.
- Henry VII osnovao u Portsmouthu prvi suhi dok u modernoj Evropi.
- Odštampano prvo medicinsko delo o "Francuskoj bolesti" čija je epidemija nastala među trupama u Napulju - širi se zatim Italijom i Evropom.
- 6. 1. - Augustin Schurff, nemački fizičar i lekar († 1548)
- 6. 3. - Luigi Alamanni, italijanski pesnik i državnik († 1556)
- 8. 3. - Ivan Božiji, španski svetac († 1550)
- 16. 4. - Peter Apian, nemački humanista († 1552)
- 18. 9. - Ludwig X., bavarski vojvoda († 1545)
- Pier Francesco Giambullari, italijanski pisac († 1555)
- ca. Marcin Bielski, poljski književnik († 1575)
- ca. Cuauhtémoc, poslednji astečki vladar († 1525)
- 11. 1. - Pedro González de Mendoza, španski kardinal i državnik (* 1428)
- 25. 2. - Džem-sultan, osmanski pretendent (* 1459)
- septembar - Vlad IV Kaluđer, vlaški vojvoda
- 14. 9. - Elizabeth Tudor, engleska princeza (* 1492)
- 25. 10. - João II Savršeni, portugalski kralj (* 1455)
- 6. 12. - Jakob Sprenger, navodni teoretičar "veštičarenja" (* 1435)
- 18. 12. - Alfonso II Napuljski, bivši kralj (* 1448)
- ca. Carlo Crivelli, italijanski slikar (* ca. 1435)
- Marija Branković, kćerka Stefana B. i udovica Bonifacija Paleologa (* 1466)
- Juraj Mikuličić, gospodar Bužima
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
- Grupa autora, Istorija Crne Gore