Prijeđi na sadržaj

Novruz – razlika između verzija

Izvor: Wikipedija
Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjena
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Kolega2357 (razgovor | doprinosi)
20.730.146 izmena
m Bot: Brisanje šablona: Link FA.
Nema sažetka izmjene
 
(Nije prikazano 8 međuverzija 6 korisnika)
Red 1: Red 1:
[[Datoteka:Earth-lighting-equinox EN.png|250px|thumb|thumb|Položaj [[Zemlja|Zemlje]] u odnosu na [[Sunce|sunčeve]] zrake u vrijeme '''ravnodnevnice''' ([[ekvinocij]]a)]]
[[Datoteka:Earth-lighting-equinox EN.png|250px|thumb|thumb|Položaj [[Zemlja|Zemlje]] u odnosu na [[Sunce|sunčeve]] zrake u vrijeme '''ravnodnevnice''' ([[ekvinocij]]a)]]
[[Datoteka:Nowruz Zoroastrian.jpg|thumb|thumb|250px|Simbolički reljef '''Norwuza''' u [[Perzepolis]]u koji prikazuje [[Zodijak|zodijake]] [[Bik (znak)|bika]] i [[Lav (znak)|lava]]]]
[[Datoteka:Nowruz Zoroastrian.jpg|thumb|250px|Simbolički reljef '''Novruza''' u [[Perzepolis]]u koji prikazuje [[Zodijak|zodijake]] [[Bik (znak)|bika]] i [[Lav (znak)|lava]]|alt=]]
{{UNESCO-nematerijalna svjetska baština
⚫
[[Datoteka:HaftSeen2.JPG|thumb|thumb|250px|Stol ''Haft-Sin'' u [[Teheran]]u, sa sedam predmeta koji simboliziraju Novruz]]
|ime baštine = Novruz
⚫
|slika = HaftSeen2.JPG|Stol Haft-Sin u Teheranu, sa sedam predmeta koji simboliziraju Novruz
|godina = 2016.
|regija = Evropa i Azija
|id = 01461
|ugroženost =
|poveznica = https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161
|država = <center>{{flag|Avganistan}}<br/>{{flag|Azerbejdžan}}<br/>{{flag|Indija}}<br/>{{flag|Irak}}<br/>{{flag|Iran}}<br/>{{flag|Kazahstan}}<br/>{{flag|Kirgistan}}<br/>{{flag|Pakistan}}<br/>{{flag|Tadžikistan}}<br/>{{flag|Turkmenistan}}<br/>{{flag|Uzbekistan}}<br/>{{flag|Turska}}
}}


'''Novruz''' ([[perzijski|perz.]] نوروز: ''noʊruz'', „novi dan“) je [[iran]]ski tradicionalni blagdan Nove godine.
'''Novruz''' ([[perzijski|perz.]] نوروز: ''noʊruz'', „novi dan“) je [[iran]]ski tradicionalni blagdan Nove godine.
Red 9: Red 18:
Novruz označava prvi dan [[Proljeće|proljeća]] i početak godine prema [[Iranski kalendar|iranskom kalendaru]]. Počinje proljetnom ravnodnevnicom ([[ekvinocij]]em) koja je najčešće [[21. ožujka]], odnosno dan ranije ili kasnije, ovisno o točki promatranja. Obilježavanje Novruza datira prije [[islam]]skog razdoblja, a korjene vuče iz doba [[Antika|antičkog]] Irana. To je važan [[Zoroastrizam|zoroastrijski]] blagdan koji ima veliko značenje među modernim [[Zoroastrizam|zoroastrijcima]] u [[Iran]]u. Trenutak kada [[Sunce]] ekliptički presijeca nebeski [[ekvator]] precizno se izračunavaju svake godine, a običaj među iranskim obiteljima je skupljanje i promatranje tog događaja.
Novruz označava prvi dan [[Proljeće|proljeća]] i početak godine prema [[Iranski kalendar|iranskom kalendaru]]. Počinje proljetnom ravnodnevnicom ([[ekvinocij]]em) koja je najčešće [[21. ožujka]], odnosno dan ranije ili kasnije, ovisno o točki promatranja. Obilježavanje Novruza datira prije [[islam]]skog razdoblja, a korjene vuče iz doba [[Antika|antičkog]] Irana. To je važan [[Zoroastrizam|zoroastrijski]] blagdan koji ima veliko značenje među modernim [[Zoroastrizam|zoroastrijcima]] u [[Iran]]u. Trenutak kada [[Sunce]] ekliptički presijeca nebeski [[ekvator]] precizno se izračunavaju svake godine, a običaj među iranskim obiteljima je skupljanje i promatranje tog događaja.


Od [[Ahemenidi|ahemenidskog]] doba službena nova godina počinjala je danom kada [[Sunce]] napusti [[zodijak]] [[Ribe (znak)|Ribe]], odnosno kada uđe u zodijak [[Ovan (znak)|Ovna]], što označava ravnodnevnicu ili [[ekvinocij]]. [[Židovi|Židovski]] festival [[Purim]] najvjerojatnije je preuzet od [[iran]]skog Novruza<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/307197/Judaism/35340/Sources-and-development#ref=ref299743 Judaizam (Britannica enciklopedija)]</ref>, koji je također snažno utjecao i na tradicije [[Ismailija|Ismailije]], [[Alaviti|Alavita]]<ref>[http://looklex.com/e.o/alawites.htm Alaviti (Looklex)]</ref>, [[Aleviti|Alevita]], te [[Bahá'í]]ja<ref>[http://www.bahai.us/bahai-calendar Baha'i kalendar]</ref>.
Od [[Ahemenidi|ahemenidskog]] doba službena nova godina počinjala je danom kada [[Sunce]] napusti [[zodijak]] [[Ribe (znak)|Ribe]], odnosno kada uđe u zodijak [[Ovan (znak)|Ovna]], što označava ravnodnevnicu ili [[ekvinocij]]. [[Židovi|Židovski]] festival [[Purim]] najvjerojatnije je preuzet od [[iran]]skog Novruza<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/307197/Judaism/35340/Sources-and-development#ref=ref299743 Judaizam (Britannica enciklopedija)]</ref>, koji je također snažno utjecao i na tradicije [[Ismailija|Ismailije]], [[Alaviti|Alavita]]<ref>{{Cite web |title=Alaviti (Looklex) |url=http://looklex.com/e.o/alawites.htm |access-date=2011-03-21 |archive-date=2009-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090303203640/http://looklex.com/e.o/alawites.htm |dead-url=yes }}</ref>, [[Aleviti|Alevita]], te [[Bahá'í]]ja<ref>[http://www.bahai.us/bahai-calendar Baha'i kalendar]</ref>.


Naziv ''Novruz'' prvi se put spominje u [[Perzija|perzijskim]] zapisima u [[2. stoljeće pne.|2. stoljeću pne.]], no obilježavan je još u doba vladavine [[iran]]ske dinastije [[Ahemenidi|Ahemenida]] ([[648. pne.|648.]]-[[330. pne.]]), kada su narodi iz brojnih [[satrapija]] [[Ahemenidsko Carstvo|Perzijskog Carstva]] dolazili predati darove [[Šah (vladar)|perzijskom vladaru]]. Simbolika Novruza prikazana je na reljefima [[Darije Veliki|Darijeve]] [[Apadana|apadane]] u [[Perzepolis]]u, na kojima [[lav]] proždire [[bik]]a.
Naziv ''Novruz'' prvi se put spominje u [[Perzija|perzijskim]] zapisima u [[2. stoljeće pne.|2. stoljeću pne.]], no obilježavan je još u doba vladavine [[iran]]ske dinastije [[Ahemenidi|Ahemenida]] ([[648. pne.|648.]]-[[330. pne.]]), kada su narodi iz brojnih [[satrapija]] [[Ahemenidsko Carstvo|Perzijskog Carstva]] dolazili predati darove [[Šah (vladar)|perzijskom vladaru]]. Simbolika Novruza prikazana je na reljefima [[Darije Veliki|Darijeve]] [[Apadana|apadane]] u [[Perzepolis]]u, na kojima [[lav]] proždire [[bik]]a.
Red 19: Red 28:
* [[Datoteka:Flag of Albania.svg|25px]] [[Albanija]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=2 |title=Albania 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Albania.svg|25px]] [[Albanija]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=2 |title=Albania 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Azerbaijan.svg|25px]] [[Azerbejdžan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=16 |title=Azerbaijan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Azerbaijan.svg|25px]] [[Azerbejdžan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=16 |title=Azerbaijan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Georgia}} [[Gruzija]]
* {{Flagicon|Gruzija}} [[Gruzija]]
* [[Datoteka:Flag of Iraq.svg|25px]] Irak, ali samo u Kurdistanu <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=84 |title=Iraq 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Iraq.svg|25px]] Irak, ali samo u Kurdistanu <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=84 |title=Iraq 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Kazakhstan.svg|25px]] [[Kazahstan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=92 |title=Kazakhstan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Kazakhstan.svg|25px]] [[Kazahstan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=92 |title=Kazakhstan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Kosovo}} [[Kosovo]]
* {{Flagicon|Kosovo}} [[Kosovo*]]
* [[Datoteka:Flag of Kyrgyzstan.svg|25px]] [[Kirgistan]] <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=94 |title=Kyrgyzstan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Kyrgyzstan.svg|25px]] [[Kirgistan]] <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=94 |title=Kyrgyzstan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Tajikistan}} [[Tadžikistan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=171 |title=Tajikistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Tadžikistan}} [[Tadžikistan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=171 |title=Tajikistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=179 |title=Turkmenistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=179 |title=Turkmenistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Uzbekistan}} [[Uzbekistan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=129 |title=Uzbekistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Uzbekistan}} [[Uzbekistan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=129 |title=Uzbekistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
== Nematerijalna kulturna baština ==
Nowruz znači "novi dan" i svečano se proslavlja u periodu od oko dvije sedmice. Najvažniji dio tradicije je okupljanje oko „stola“, ukrašenog predmetima koji simboliziraju čistoću, sjaj, život i bogatstvo, kako bi se uživalo u posebnom obroku sa porodicom i prijateljima. Svi su obučeni u novu odjeća. Razmjenjuju se pokloni, posebno za djecu.

Praznik se proslavlja i na javnim mjestim, uz muziku i ples, vatromet, tradicionalne sportove i izložbe rukotvorina.

Novruz se nalazi je na [[UNESCO]]-voj Reprezentativnoj [[Popis nematerijalne svjetske baštine u Evropi|listi]] [[Nematerijalna svjetska baština|nematerijalnog kulturnog naslijeđa]] čovječanstva kao zajednički element kulturne baštine u Avganistanu, Azerbejdžanu, [[Indija|Indiji]], Iraku, Iranu, Kazahstanu, Kirgistanu, [[Pakistan]]u, Tadžikistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i [[Turska|Turskoj]], .<ref name="novruz">[https://ich.unesco.org/en/state/trkiye-TR UNESCO: Nematerijalna svjetska baština u Turskoj - ich.unesco.org - Pristupljeno 19.11.2021.]{{en}}</ref> Odluku o upisu donio je Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog naslijeđa na zasjedanju koje je održano od 13. do 18. decembra 2019. u [[Šri Lanka|Šri Lanki]]. <ref>[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 UNESCO: Novruz - ich.unesco.org, Pristupljeno, 7. 1. 2023.]{{en}}</ref>



== Poveznice ==
== Poveznice ==
Red 33: Red 49:


== Izvori ==
== Izvori ==
{{reflist}}
{{Izvori}}


== Eksterni linkovi ==
== Eksterni linkovi ==
Red 41: Red 57:


{{Svjetska baština u Iranu}}
{{Svjetska baština u Iranu}}
{{Authority control}}

[[Kategorija:Iranska kultura]]
⚫
[[Kategorija:Svjetska baština u Iranu]]
[[Kategorija:Praznici]]
[[Kategorija:Praznici]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Afganistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Azerbejdžanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Indiji]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Iraku]]
⚫
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Iranu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Kazahstanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Kirgistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Pakistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Tadžikistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Turkmenistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Uzbekistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Turskoj]]

Aktualna verzija od 15. februara 2024. u 19:46

Položaj Zemlje u odnosu na sunčeve zrake u vrijeme ravnodnevnice (ekvinocija)
Simbolički reljef Novruza u Perzepolisu koji prikazuje zodijake bika i lava

Novruz

Nematerijalna svjetska baština
Novruz
 Avganistan
 Azerbejdžan
 Indija
 Irak
 Iran
 Kazahstan
 Kirgistan
 Pakistan
 Tadžikistan
 Turkmenistan
 Uzbekistan
 Turska
Regija: Evropa i Azija
Godina upisa: 2016.
ID: 01461
Ugroženost:
Poveznica: UNESCO


Novruz (perz. نوروز: noʊruz, „novi dan“) je iranski tradicionalni blagdan Nove godine.

Slave ga svi iranski narodi i drugi narodi usko vezanih uz iransku kulturu. Običaj slavljenja Norwuza proširio se na mnoge krajeve svijeta, uključujući dijelove središnje i južne Azije, sjeverozapadne Kine, poluotok Krim, te na Balkan.

Novruz označava prvi dan proljeća i početak godine prema iranskom kalendaru. Počinje proljetnom ravnodnevnicom (ekvinocijem) koja je najčešće 21. ožujka, odnosno dan ranije ili kasnije, ovisno o točki promatranja. Obilježavanje Novruza datira prije islamskog razdoblja, a korjene vuče iz doba antičkog Irana. To je važan zoroastrijski blagdan koji ima veliko značenje među modernim zoroastrijcima u Iranu. Trenutak kada Sunce ekliptički presijeca nebeski ekvator precizno se izračunavaju svake godine, a običaj među iranskim obiteljima je skupljanje i promatranje tog događaja.

Od ahemenidskog doba službena nova godina počinjala je danom kada Sunce napusti zodijak Ribe, odnosno kada uđe u zodijak Ovna, što označava ravnodnevnicu ili ekvinocij. Židovski festival Purim najvjerojatnije je preuzet od iranskog Novruza[1], koji je također snažno utjecao i na tradicije Ismailije, Alavita[2], Alevita, te Bahá'íja[3].

Naziv Novruz prvi se put spominje u perzijskim zapisima u 2. stoljeću pne., no obilježavan je još u doba vladavine iranske dinastije Ahemenida (648.-330. pne.), kada su narodi iz brojnih satrapija Perzijskog Carstva dolazili predati darove perzijskom vladaru. Simbolika Novruza prikazana je na reljefima Darijeve apadane u Perzepolisu, na kojima lav proždire bika.

Države

[uredi | uredi kod]

Novruz se slavi u sljedećim državama kao državni praznik:

Nematerijalna kulturna baština

[uredi | uredi kod]

Nowruz znači "novi dan" i svečano se proslavlja u periodu od oko dvije sedmice. Najvažniji dio tradicije je okupljanje oko „stola“, ukrašenog predmetima koji simboliziraju čistoću, sjaj, život i bogatstvo, kako bi se uživalo u posebnom obroku sa porodicom i prijateljima. Svi su obučeni u novu odjeća. Razmjenjuju se pokloni, posebno za djecu.

Praznik se proslavlja i na javnim mjestim, uz muziku i ples, vatromet, tradicionalne sportove i izložbe rukotvorina.

Novruz se nalazi je na UNESCO-voj Reprezentativnoj listi nematerijalnog kulturnog naslijeđa čovječanstva kao zajednički element kulturne baštine u Avganistanu, Azerbejdžanu, Indiji, Iraku, Iranu, Kazahstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Tadžikistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Turskoj, .[14] Odluku o upisu donio je Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog naslijeđa na zasjedanju koje je održano od 13. do 18. decembra 2019. u Šri Lanki. [15]


Poveznice

[uredi | uredi kod]

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. ↑ Judaizam (Britannica enciklopedija)
  2. ↑ „Alaviti (Looklex)”. Arhivirano iz originala na datum 2009-03-03. Pristupljeno 2011-03-21. 
  3. ↑ Baha'i kalendar
  4. ↑ „Iran (Islamic Republic of) 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  5. ↑ „Afghanistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  6. ↑ „Albania 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  7. ↑ „Azerbaijan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  8. ↑ „Iraq 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  9. ↑ „Kazakhstan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  10. ↑ „Kyrgyzstan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  11. ↑ „Tajikistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  12. ↑ „Turkmenistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  13. ↑ „Uzbekistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  14. ↑ UNESCO: Nematerijalna svjetska baština u Turskoj - ich.unesco.org - Pristupljeno 19.11.2021.(en)
  15. ↑ UNESCO: Novruz - ich.unesco.org, Pristupljeno, 7. 1. 2023.(en)

Eksterni linkovi

[uredi | uredi kod]
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Novruz&oldid=41830513