Izvorni kod stranice Novruz

[[Datoteka:Earth-lighting-equinox EN.png|250px|thumb|thumb|Položaj [[Zemlja|Zemlje]] u odnosu na [[Sunce|sunčeve]] zrake u vrijeme '''ravnodnevnice''' ([[ekvinocij]]a)]]
[[Datoteka:Nowruz Zoroastrian.jpg|thumb|250px|Simbolički reljef '''Novruza''' u [[Perzepolis]]u koji prikazuje [[Zodijak|zodijake]] [[Bik (znak)|bika]] i [[Lav (znak)|lava]]|alt=]]
{{UNESCO-nematerijalna svjetska baština
|ime baštine = Novruz 
|slika = HaftSeen2.JPG|Stol Haft-Sin u Teheranu, sa sedam predmeta koji simboliziraju Novruz
|godina = 2016.
|regija = Evropa i Azija
|id = 01461
|ugroženost = 
|poveznica = https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161
|država = <center>{{flag|Avganistan}}<br/>{{flag|Azerbejdžan}}<br/>{{flag|Indija}}<br/>{{flag|Irak}}<br/>{{flag|Iran}}<br/>{{flag|Kazahstan}}<br/>{{flag|Kirgistan}}<br/>{{flag|Pakistan}}<br/>{{flag|Tadžikistan}}<br/>{{flag|Turkmenistan}}<br/>{{flag|Uzbekistan}}<br/>{{flag|Turska}}
}}

'''Novruz''' ([[perzijski|perz.]] نوروز: ''noʊruz'', „novi dan“) je [[iran]]ski tradicionalni blagdan Nove godine.

Slave ga svi [[iranski narodi]] i drugi narodi usko vezanih uz iransku kulturu. Običaj slavljenja Norwuza proširio se na mnoge krajeve svijeta, uključujući dijelove [[Središnja Azija|središnje]] i [[Južna Azija|južne Azije]], sjeverozapadne [[Kina|Kine]], poluotok [[Krim]], te na [[Balkan]].

Novruz označava prvi dan [[Proljeće|proljeća]] i početak godine prema [[Iranski kalendar|iranskom kalendaru]]. Počinje proljetnom ravnodnevnicom ([[ekvinocij]]em) koja je najčešće [[21. ožujka]], odnosno dan ranije ili kasnije, ovisno o točki promatranja. Obilježavanje Novruza datira prije [[islam]]skog razdoblja, a korjene vuče iz doba [[Antika|antičkog]] Irana. To je važan [[Zoroastrizam|zoroastrijski]] blagdan koji ima veliko značenje među modernim [[Zoroastrizam|zoroastrijcima]] u [[Iran]]u. Trenutak kada [[Sunce]] ekliptički presijeca nebeski [[ekvator]] precizno se izračunavaju svake godine, a običaj među iranskim obiteljima je skupljanje i promatranje tog događaja.

Od [[Ahemenidi|ahemenidskog]] doba službena nova godina počinjala je danom kada [[Sunce]] napusti [[zodijak]] [[Ribe (znak)|Ribe]], odnosno kada uđe u zodijak [[Ovan (znak)|Ovna]], što označava ravnodnevnicu ili [[ekvinocij]]. [[Židovi|Židovski]] festival [[Purim]] najvjerojatnije je preuzet od [[iran]]skog Novruza<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/307197/Judaism/35340/Sources-and-development#ref=ref299743 Judaizam (Britannica enciklopedija)]</ref>, koji je također snažno utjecao i na tradicije [[Ismailija|Ismailije]], [[Alaviti|Alavita]]<ref>{{Cite web |title=Alaviti (Looklex) |url=http://looklex.com/e.o/alawites.htm |access-date=2011-03-21 |archive-date=2009-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090303203640/http://looklex.com/e.o/alawites.htm |dead-url=yes }}</ref>, [[Aleviti|Alevita]], te [[Bahá'í]]ja<ref>[http://www.bahai.us/bahai-calendar Baha'i kalendar]</ref>.

Naziv ''Novruz'' prvi se put spominje u [[Perzija|perzijskim]] zapisima u [[2. stoljeće pne.|2. stoljeću pne.]], no obilježavan je još u doba vladavine [[iran]]ske dinastije [[Ahemenidi|Ahemenida]] ([[648. pne.|648.]]-[[330. pne.]]), kada su narodi iz brojnih [[satrapija]] [[Ahemenidsko Carstvo|Perzijskog Carstva]] dolazili predati darove [[Šah (vladar)|perzijskom vladaru]]. Simbolika Novruza prikazana je na reljefima [[Darije Veliki|Darijeve]] [[Apadana|apadane]] u [[Perzepolis]]u, na kojima [[lav]] proždire [[bik]]a.

== Države ==
Novruz se slavi u sljedećim državama kao državni praznik:
* {{Flagicon|Iran}} [[Iran]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=85 |title=Iran (Islamic Republic of) 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Afghanistan.svg|25px]] [[Afganistan]] <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=193 |title=Afghanistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Albania.svg|25px]] [[Albanija]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=2 |title=Albania 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Azerbaijan.svg|25px]] [[Azerbejdžan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=16 |title=Azerbaijan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Gruzija}} [[Gruzija]]
* [[Datoteka:Flag of Iraq.svg|25px]] Irak, ali samo u Kurdistanu <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=84 |title=Iraq 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* [[Datoteka:Flag of Kazakhstan.svg|25px]] [[Kazahstan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=92 |title=Kazakhstan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Kosovo}} [[Kosovo*]]
* [[Datoteka:Flag of Kyrgyzstan.svg|25px]] [[Kirgistan]] <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=94 |title=Kyrgyzstan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Tadžikistan}} [[Tadžikistan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=171 |title=Tajikistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] <ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=179 |title=Turkmenistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
* {{Flagicon|Uzbekistan}} [[Uzbekistan]]<ref>{{cite web|url=http://www.bank-holidays.com/holidays.php?annee=2010&id_pays=129 |title=Uzbekistan 2010 Bank Holidays |publisher=Bank-holidays.com |date= |accessdate = 06. 04. 2010.}}</ref>
== Nematerijalna kulturna baština ==
Nowruz znači "novi dan" i svečano se proslavlja u periodu od oko dvije sedmice. Najvažniji dio tradicije je okupljanje oko „stola“, ukrašenog predmetima koji simboliziraju čistoću, sjaj, život i bogatstvo, kako bi se uživalo u posebnom obroku sa porodicom i prijateljima. Svi su obučeni u novu odjeća. Razmjenjuju se pokloni, posebno za djecu.

Praznik se proslavlja i na javnim mjestim, uz muziku i ples, vatromet, tradicionalne sportove i izložbe rukotvorina. 

Novruz se nalazi je na [[UNESCO]]-voj Reprezentativnoj [[Popis nematerijalne svjetske baštine u Evropi|listi]] [[Nematerijalna svjetska baština|nematerijalnog kulturnog naslijeđa]] čovječanstva kao zajednički element kulturne baštine u Avganistanu, Azerbejdžanu, [[Indija|Indiji]], Iraku, Iranu, Kazahstanu, Kirgistanu, [[Pakistan]]u, Tadžikistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i [[Turska|Turskoj]], .<ref name="novruz">[https://ich.unesco.org/en/state/trkiye-TR UNESCO: Nematerijalna svjetska baština u Turskoj - ich.unesco.org - Pristupljeno 19.11.2021.]{{en}}</ref> Odluku o upisu donio je Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog naslijeđa na zasjedanju koje je održano od 13. do 18. decembra 2019. u [[Šri Lanka|Šri Lanki]]. <ref>[https://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161 UNESCO: Novruz - ich.unesco.org, Pristupljeno, 7. 1. 2023.]{{en}}</ref>


== Poveznice ==
* [[Nova godina]]
* [[Ravnodnevnica]]

== Izvori ==
{{Izvori}}

== Eksterni linkovi ==
{{Commonscat|Nowruz}}
* [http://www.timeanddate.com/counters/customcounter.html?month=3&day=20&year=2009&hour=15&min=13&sec=39&p0=246 Odbrojavanje do Nowruza (2009./1388.) - timeanddate.com]
* [http://www.britannica.com/eb/article-9056297?query=No-ruz&ct= Norwuz (Britanica enciklopedija)]

{{Svjetska baština u Iranu}}
{{Authority control}}
[[Kategorija:Praznici]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Afganistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Azerbejdžanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Indiji]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Iraku]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Iranu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Kazahstanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Kirgistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Pakistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Tadžikistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Turkmenistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Uzbekistanu]]
[[Kategorija:Nematerijalna svjetska baština u Turskoj]]