ٿل ريگستان
| Thal Desert | |
|---|---|
 Road passing through the Thal Desert at Noorpur | |
 Thal Desert (orange) | |
| زميني بلندي | 200–90 m (660–300 ft) |
| ڊيگھ | 310 km (190 mi) |
| ويڪر | 119 km (74 mi) |
| خطو | 10٬000 km2 (3٬900 sq mi) |
| جاگرافي | |
| Pakistan | |
| رياست/صوبو | Punjab |
| ضلعو | Bhakkar, Jhang, Khushab, Kot Addu, Layyah, Mianwali, Muzaffargarh |
| متناسق | 31°10′N 71°30′E / 31.167°N 71.500°E |
| River | Indus River Chenab River |
ٿل ريگستان (پنجابي ٻولي: تَھل صحرا؛ اردو:صحرائے تھل) پاڪستان جي صوبي پنجاب ۾ '10°31 اتر ۽ '30°71 اوڀر تي واقع آهي.[1] پوٺوهار پليٽيو جي ويجھو واقع، علائقو انڊو۔ملایان (Indomalayan) جيوگرافڪ دائري ۾ اچي ٿو ۽ وڌ ۾ وڌ ويڪر 70 ميل (119 ڪلوميٽر) سان لڳ ڀڳ 190 ميل (310 ڪلوميٽر) تائين پکڙيل آهي.[2] [3] اهو اتر ۾ سالٽ رينج جي پیڊیمونٽ، اولهه ۾ سنڌو درياھ جي ٻوڏ واري ميدان ۽ اوڀر ۾ جهلم ۽ چناب ندين جي ٻوڏ واري ميدان سان جڙيل آهي.[1] هي هڪ سب۔ٽراپيڪل ريگستان آهي، جيڪو جاگرافيائي لحاظ کان چولستان ۽ ٿر جي ريگستانن سان مشابهت رکي ٿو.
هن علائقي جي خاصيت سان ڀٽ آهن، جيڪي وڏي پئماني تي ڦيرائڻ ۽ ڦرڻ جو امڪان آهن، انهي سان گڏ گهٽ برسات، گرميء جي تيز ڊيرنل تبديلي ۽ تيز هوا جي رفتار هن علائقي جي خاصيت آھي.[4] خشڪي هڪ عام خصوصيت آهي ۽ دائمي گھاس گهڻو ڪري ٻوٽن جو حصو آهي.[5]
اصل ۾ هي ٿل انهن ڇھن ضلعن ۾ هڪ ڊڪنڊو ٺاهي ٿو ۽ مظفر ڳڙهه وڃي ڪري ختم ٿئي ٿو. هن جي شروعات ضلعي خوشاب جي صدرمقام جوهر آباد کان شروع ٿئي ٿي ۽ قائد آباد کان هيٺ وري ضلعي ميانوالي ۾ هرنولي جي ويجهو کان شروع ٿي وڃي ٿو۔ خوشاب کان ميانوالي کي ملائڻ واري ريلوي کان ڏکڻ ۾ سڄو علائقو ٿل ريگستان جو آهي۔ هزارين سال پراڻي تاريخ جو حامل هي علائقو هاڻي ڪٿي سرسبز ٿي رهيو آهي پر هن جي اصل ثقافت زوال پذير ٿي رهي آهي ۽ اڪثر علائقن مان مٽجندي پئي وڃي۔ ھر طرف واري کے جا ڀٽ ۽ دڙا آهن۔ پاڻي ۽ آبادي گهٽ آهي۔ ريگستاني ٻوٽا ۽ جانور ملن ٿا۔ ٻئي درياهن جي هن درمياني علائقي کي سنڌ ساگر دو آب چوندا آهن۔ ٿل جي ماڻهن جي رهڻي ڪهڻي ڏاڍي خوبصورت آهي۔ سنڌو درياهه مان ڪڍيل هڪ نهر ۽ ماڻهن جي شديد محنت ٿل کي آهستي آهستي زرعي علائقي ۾ بدلائي رهي آهي۔ راولپنڊي کان ملتان وڃڻ واري ريل گاڏي ٿل مان ٿي گذري ٿي. زراعت ۽ چوپائي مال پالڻ ان آباديءَ لاءِ معيشت جو مکيه ذريعو بڻجي ٿو، جيڪي سڄي علایقي ۾ پکڙيل ننڍين بستين ۾ رهن ٿا.[6]
ٿل ريگستان پنجاب پاڪستان جي هڪ ريگستان جو نالو آهي۔ هي سلسلي ڪوهه نمڪ جي ڏکڻ ۾ سنڌو درياهه ۽ جهلم درياهه جي وچ ۾ ميانوالي، بکر، خوشاب جھنگ ليه ۽ مظفر ڳڙهه جي ضلعن ۾ واقع آهي. اصل ۾ هي ٿل انهن ڇھن ضلعن ۾ هڪ ڊڪنڊو ٺاهي ٿو ۽ مظفر ڳڙهه وڃي ڪري ختم ٿئي ٿو. هن جي شروعات ضلعي خوشاب جي صدرمقام جوهر آباد کان شروع ٿئي ٿي ۽ قائد آباد کان هيٺ وري ضلعي ميانوالي ۾ هرنولي جي ويجهو کان شروع ٿي وڃي ٿو۔ خوشاب کان ميانوالي کي ملائڻ واري ريلوي کان ڏکڻ ۾ سڄو علائقو ٿل ريگستان جو آهي۔ هزارين سال پراڻي تاريخ جو حامل هي علائقو هاڻي ڪٿي سرسبز ٿي رهيو آهي پر هن جي اصل ثقافت زوال پذير ٿي رهي آهي ۽ اڪثر علائقن مان مٽجندي پئي وڃي۔ ھر طرف واري کے جا ڀٽ ۽ دڙا آهن۔ پاڻي ۽ آبادي گهٽ آهي۔ ريگستاني ٻوٽا ۽ جانور ملن ٿا۔ ٻئي درياهن جي هن درمياني علائقي کي سنڌ ساگر دو آب چوندا آهن۔ ٿل جي ماڻهن جي رهڻي ڪهڻي ڏاڍي خوبصورت آهي۔ سنڌو درياهه مان ڪڍيل هڪ نهر ۽ ماڻهن جي شديد محنت ٿل کي آهستي آهستي زرعي علائقي ۾ بدلائي رهي آهي۔ راولپنڊي کان ملتان وڃڻ واري ريل گاڏي ٿل مان ٿي گذري ٿي.
حوالا
[سنواريو]- ↑ 1.0 1.1 Shaheen, H.; Qureshi, R.; Akram, A.; Gulfraz, M.; Potter, D. (2014). "A preliminary floristic checklist of Thal desert Punjab, Pakistan". Pakistan Journal of Botany 46 (1): 13–18. https://www.pakbs.org/pjbot/PDFs/46(1)/03.pdf.
- ↑ "Indomalaya | Regions | World Thysanoptera". anic.ento.csiro.au. حاصل ڪيل 2021-05-26.
- ↑ Mahboob, S.; Zaib-U-Nisa; Ahma, Z.; Sultana, S. (2013). "Study on avian diversity of Thal desert (district Jhang), Punjab, Pakistan". Life Science Journal 10 (11): 1–8. https://www.researchgate.net/publication/287868614.
- ↑ Shaheen, H. (2015). FLORISTIC AND ETHNOBOTANICAL ENUMERATION of THAL DESERT, PUNJAB, PAKISTAN (Ph.D). Arid Agriculture University Rawalpindi.
- ↑ Harun, Nidaa; Chaudhry, Abdul Shakoor; Shaheen, Shabnum; Ullah, Kifayat; Khan, Farah (December 2017). "Ethnobotanical studies of fodder grass resources for ruminant animals, based on the traditional knowledge of indigenous communities in Central Punjab Pakistan" (en ۾). Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 13 (1): 56. doi:. ISSN 1746-4269. PMID 28978348.
- ↑ Farooq, Umar; Ahmad, Munir; Saeed, Ikram (2009). "Enhancing Livestock Productivity in the Desert Ecologies of Pakistan: Setting the Development Priorities". The Pakistan Development Review 48 (4): 795–820. doi:.