د غار تمثيل

د اپلاتون ليکنې لړۍ يوه برخه: اپلاتونيزم اپلاتوني ښوونځی (1509–1511) ژوند کارونه د غار منطق د بڼو تيوري د نېکمرغۍ بڼه د اروا تيوري د پوهې تيوري د لمر انډول وېشل شوې کرښې مشابهت سياسي فلسفه فيلسوف پاچا د دولت کښتۍ د اېتیپرو ستونزه د ګيګز کړۍ د اير افسانه ډېمورج اتلانتيس اړوند ليکنې شننې اپلاتوني ښوونځی منځنۍ اپلاتوني فلسفه نوې اپلاتوني فلسفه د اپلاتون منطقي تعبيرونه د اپلاتون ناليکلي عقايد اړوند وېشنيزې فلسفه د زده کړې يو داسې ډگر دی چې بېلابېل نور ډگرونه لکه ښکلا پېژندنه، پوهنپوهنه, اخلاقيات، منطق او مېټافزيک په ځان کې رانغاړي، د غار انځور، د جان سینریډم لخوا نقاشي، 1604 ( د کورنیلیس وان هارلیم لخوا د انځور پر بنسټ)، البرټینا ، ویانا د اپلاتون غار د دوتنې توضیحات: کیڼ (له پورتنۍ برخې څخه ښکته): لمر، طبیعي شیان، د طبیعي شیانو سیوري، اور، مصنوعي شیان، د مصنوعي شیانو سیوري د انځور په کچه. ښي (له پورتنۍ څخه ښکته): "ښه" نظر؛ نظرونه د ریاضي مضامین؛ رڼا؛ مخلوقات او شیان؛ انځور د لمر استعاره او د وېشل شوې کرښې تمثیل دی. د غار تمثیل (په انګلیسي کې: Allegory of the cave) یا د اپلاتون غار (په انګلیسي کې: Plato's Cave) یوه بېلګه ده چې د اپلاتون له خوا د اپلاتون او دولت په کتاب کې ډیزاین شوې. هغه د خپل مثالي نړۍ نظریه تشریح کولو لپاره دا تمثیل کارولی دی. پورتنی تمثیل هغه احتمال ته اشاره کوی چی د انسان تصورات او نظرونه خیالی یا غلط وی. د دې تیورۍ پر بنسټ د جوړ شوي لړۍ په منځ کې، موږ کولی شو د 1899 کال د یو مشهور الماني رییس باران بودار لخوا تولید وکړو چې په هغه کې یوه نجلۍ د ماشومتوب څخه د اپلاتون د غار تیورۍ سره ډیره علاقه لري، د یوې لارې په لټه کې دي چې د بلې نړۍ د رامینځته کیدو لامل شي. د تمثیل تفصیل لومړی، یو غار ته پام وکړئ چیرې چې یو شمیر خلک د دیوال سره تړل شوي دي. نو د دوی مخ تل د دېوال په لور وي او هیڅکله یې شاته نه وي کتلي. د دې خلکو شاته یو روښانه اور دی، او د اور په مخ کې مجسمې دي، چې سیوري یې په مخالف دیوال کې راښکته کیږي کله چې دوی حرکت کوي. په حقیقت کې، دا مجسمې د خلکو د دې ډلې عقیدې او نظرونه دي؛ د هغه سیوري په دیوال منعکس کیږي. په همدې حال کې ناڅاپه د دغو بندیانو له جملې څخه چې د غار دیوال ته ناست دی، د پښو زنځیر خلاصیږي او هغه کس بیرته شاته کیږي. هغه شاته ګوري، او بیا د غار له خولې بهر ځي. هغه یوازې په دې پوهیږي چې حقیقت د غار دننه د هغه څه پرته بل څه دی. په حقیقت کې، دا بهرنۍ نړۍ هماغه د اپلاتون نړۍ ده. کله چې یو څوک دې ته ورسیږي، پوه شي چې د نړۍ حقایق د هغه عادي مشاهدو پرته بل څه ندي. یو څوک چې له غار څخه بهر دنیا ته تللی وي او د هغه په اړه یې علم ترلاسه کړی وي، نو غار ته د راستنیدو پریکړه کوي او نورو ته هم له دې حقه خبر ورکوي، خو کله چې د غار دننه خلکو ته لاړ شي د بهرنۍ نړۍ په اړه یې خبر کړي او که هغه؟ وايي چې حقیقت له هغه څه پرته بل څه دی چې تا زړه پرې ایښی وي، هغه به د بندیانو له سړېدو سره مخ شي او دوی به د ده خبرې درواغ ګڼي. په حقیقت کې د اپلاتون دغه نظریه دې مسلې ته اشاره کوي چې مطلق خیر د ایډیالونو په نړۍ کې دی او که څوک غواړي چې اخلاق ترلاسه کړي باید د ایډیالونو نړۍ ته ننوځي. ارستو د اپلاتون پر دې نظریې نیوکه کوي او وایي: که دا نړۍ د مثالي نړۍ سیوري وي او د نړۍ هر څه له نیکۍ او نیکۍ ډک وي، نو د انسان د بدیو اصل څه دی؟ حوالې د کوپلسټون د فلسفې تاریخ ، لومړی ټوک په اروپا کې د حکمت لاره، محمد علي فروغي، لومړۍ برخه د اپلاتون غار