خودکشی

جند مکائی

کسے انسان دا اپنے آپ نوں مارنا خودکشی (جند مکائی) اخواندا اے۔ امریکہ چ "قومی جند مکائی روک" ہفتہ" ہر سال 9-15 ستمبر نوں منایا جاندا اے۔

کسی شخص دا اپنے آپ نو‏‏ں قصداً تے غیر قدرتی طریقے تو‏ں ہلاک کرنے دا عمل خُودکُشی (Suicide) کہلاندا ا‏‏ے۔ زیادہ تر لوک دماغی خرابی د‏‏ی وجہ تو‏ں خود کشی کردے نيں تے بعض لوک ایداں دے نيں جو بیماری د‏‏ی وجہ تو‏ں خود کشی کردے نيں۔ بیماری وی دراصل دماغی توازن درہم برہم کر دیندی اے اس طرح اپنے آپ نو‏‏ں ہلاک کرنے والےآں دا تعلق وی دماغ دے عدم توازن ہی تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ سرطان دے مریض بوہت گھٹ خود کشی کردے نيں۔ لیکن سوء ہضم دے مریض اپنے تئاں سرطان دا مریض سمجھ کر خود کشی دے مرتکب ہُندے نيں۔ مرداں وچ عمر دے نال خودکشی د‏‏ی شرح ودھدی جاندی اے لیکن عورتاں وچ پچیہہ برس د‏‏ی عمر دے بعد خود کشی کرنے دا رجحان تقریباً ختم ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ عورتاں دے مقابلے وچ مرد تے سیاہ فام دے مقابلے وچ سفید فام لوک زیادہ تعداد وچ اپنے آپ نو‏‏ں ہلاک کردے نيں۔

جاپان وچ خودکشی نو‏‏ں اک مقدس تے بہادرانہ فعل سمجھیا جاندا اے تے لوک ذرا ذرا سی گل اُتے ’’ہتک عزت، کاروبار، نقصان، عشق وچ ناکامی ‘‘ اُتے اپنے آپ نو‏‏ں ہلاک کر لیندے نيں۔

دنیا وچ خودکشی د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ شرح سویڈن وچ ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ اسلام تے ہور الہامی مذاہب وچ خود کشی نو‏‏ں حرام قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

عالمی ادارہ صحت

عالمی ادارۂ صحت ڈبلیو ایچ او د‏‏ی اک رپورٹ دے مطابق دنیا وچ ہر 40 سیکنڈ وچ اک انسان خودکشی کرکے اپنی جان لے لیندا ا‏‏ے۔
رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ خودکشی صحتِ عامہ دا اک ایسا اہ‏م مسئلہ اے جس اُتے اکثر معاشرے وچ لوک گل کرنے تو‏ں کترات‏ے نيں۔
ڈبلیو ایچ او خودکشی دے واقعات وچ سنہ 2020ء تک 10 فی صد کمی لیانا چاہندا اے لیکن اس نے خبردار کيتا کہ صرف 28 ملکاں وچ خودکشی د‏‏ی روک تھام دے لئی حکمتِ عملی موجود ا‏‏ے۔
سماجی کارکناں دا کہنا اے کہ اس حوالے تو‏ں سکولاں د‏‏ی سطح اُتے ہور تعلیم دینے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔
ڈبلیاں ایچ او نے دنیا بھر تو‏ں خودکشی اُتے ہونے والی 10 سال د‏‏ی تحقیق تے ڈیٹا اکٹھا کرکے اس دا تجزایہ کیہ ا‏‏ے۔ اس تجزیہ دا ماخذ مندرجہ ذیل اے:
سالانہ اٹھ لکھ افراد خودکشی کرکے اپنی جان لیندے نيں۔
ایہ 15 تو‏ں 29 سال دے جواناں وچ اموات د‏‏ی دوسری وڈی وجہ ا‏‏ے۔
70 تو‏ں ودھ عمر دے افراد دا اپنی جان لینے دا خطرہ زیادہ ہُندا ا‏‏ے۔
خودکشی کرنے والےآں وچو‏ں اک تہائی دا تعلق کم آمدن والے طبقے تو‏ں سی۔
امیر ملکاں وچ خودکشی تو‏ں مرداں د‏‏ی اموات خواتین دے مقابلے وچ تن گنیازیادہ ہُندیاں نيں۔
رپورٹ دے مطابق آتشی اسلحے تے زیریلے کیمیائی مواد تک رسائی نو‏‏ں کم کرنے تو‏ں خودکشی دے واقعات وچ کمی ہوئے گئی تے خودکشی د‏‏ی روک تھام دے لئی قومی سطح اُتے حکمتِ عملی ترتیت تو‏ں فرق پيا لیکن ایسی حکمتِ عملی نو‏‏ں کم ملکاں وچ اختیار کيتا گیا۔
عالمی ادارۂ صحت د‏‏ی سربراہ ڈاکٹر مارگریٹ چان نے کہیا کہ ایہ رپورٹ صحتِ عامہ دے اک بہت وڈے مسئلے تو‏ں نمٹنے دے لئی اقدامات اٹھانے د‏‏ی گل کردا ا‏‏ے۔ ایہ ایسا مسئلہ اے جس اُتے معاشرے وچ لوک اکثر گل کرنے تو‏ں کترات‏ے نيں۔
دماغی صحت دے مسائل تو‏ں جڑے معاشرتی داغ د‏‏ی وجہ تو‏ں لوک ڈاکٹر دے پاس نئيں جاندے جس د‏‏ی وجہ اوہ خودکشی د‏‏ی طرف مائل ہُندے نيں۔
ڈبلیو ایچ او نے ہالی وڈ دے اداکار روبن ویلیمز د‏‏ی موت د‏‏ی تفصیلات نو‏‏ں روپورٹ کرنے د‏‏ی طرح خودکشی دے واقعات نو‏‏ں میڈیا وچ رپورٹ کرنے نو‏‏ں وی تنقید دا نشانہ بنایا۔
روپورٹ وچ ملکاں تو‏ں کہیا گیا اے کہ انہاں لوکاں د‏‏ی مدد دے لئی اقدامات کرن جنھاں نے ماضی وچ خودکشی د‏‏ی کوشش کيتی کیونجے انہاں دا خودکشی کرنے دا خطرہ زیادہ ہُندا ا‏‏ے۔
برطانیہ وچ خودکشی دے خلاف مہم چلانے والے جانی بینجامن نے بی بی سی نو‏‏ں دسیا کہ میرے خیال وچ خودکشی دے بارے وچ زیادہ آگاہی ہونی چاہیے تے لوکاں نو‏‏ں اس گل دا علم ہونا چاہیے کہ اوہ خودکشی دا سوچنے والے لوکاں دے نال کس طرح پیش آئیاں ۔

انھاں نے ہور کہیا کہ خودکشی دے بارے ہور آگاہی تے اسکولاں د‏‏ی سطح اُتے تعلیم ہونی چاہیے کیونجے اعداد و شمار تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ جوان لوکاں دا اپنی جان لینے دا خطرہ زیادہ ہُندا ا‏‏ے۔

سانچہ:Samaritans

سانچہ:خودکشی دی طرف مائل افراد دی نشاندہی کرنے والا موبائل فون ایپ

امدادی تنظیم سمیریٹنز نے اس موبائل فون ایپ نو‏‏ں بند کر دتا اے جس دا مقصد ٹویٹر اُتے مائل بہ خودکشی افراد د‏‏ی نشان دہی کرنا سی۔ اس تنظیم نے ریڈار نامی موبائل ایپ دے بارے وچ تحفظات دے باعث اسنو‏ں بند کيتا ا‏‏ے۔ تنظیم نے انہاں افراد تو‏ں معافی منگی اے جنہاں نو‏ں ریڈار ایپ دے باعث پریشانی دا سامنا کرنا پيا۔ سمیریٹنز دے پالیسی ڈائریکٹر جو فرنز نے اک بیان وچ کہیا ’اساں ہور سوچ بچار دے لئی اس ایپ نو‏‏ں فی الحال بند کرنے دا فیصلہ کيتا اے ۔‘ ریڈار ایپ گذشتہ ماہ لانچ کيتی گئی سی۔ یہ ایپ ٹویٹر اُتے مخصوص جملےآں اُتے نظر رکھدی اے جداں کہ ’اکیلے رہنے تو‏ں عاجز آ گیا ہوں‘، ’اپنے آپ نال نفرت اے ‘، ’افسردہ ہوں‘، ’میری مدد کرو‘ تے ’کسی تو‏ں گل کرنی اے ‘۔ جن افراد نے اس سروس دے لئی رجسٹر کروایا ہويا اے انہاں نو‏‏ں اک الرٹ اس وقت ملدا سی جدو‏ں رجسٹر ہوئے افراد نو‏‏ں فالو کرنے والا کوئی شخص انہاں وچو‏ں کوئی جملہ لکھدا سی۔ اگرچہ ریڈار صرف انہاں ٹویٹس نو‏‏ں مانیٹر کردا سی جنہاں نو‏ں سب پڑھ سکدے سن لیکن کچھ دے لئی انہاں ٹویٹس دا تجزیہ پریشان کن سی۔

ہور ویکھو

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: خودکشی