جنگ مستول

جنگ مستول عرب - بازنطینی رومی جنگاں
سلسلہ  عرب بازنطینی جنگاں
عمومی معلومات
مقام لیکیا   36°16′55″N 30°15′39″E
متحارب گروہ
بازنطینی روم	خلافت راشدہ
قائد
کنستانس دوم	عبداللہ بن سعد بن ابی السرح ؓ
قوت
500 بحری بیڑے	200 بحری بیڑے
نقصانات
بھاری	درمیانی
[مکمل اسکرین پر]

جنگ مستول (عربی: معرکہ ذات الصواری، انگریزی: Battle of the Masts) سن 655ء وچ خلافت راشدہ تے بازنطینی سلطنت دے وچکار ليكيا ساحل دے نیڑے، فینیقی قصبے د‏‏ی طرف اک بحری جنگ لڑی گئی سی- ایہ مسلماناں د‏‏ی رومیاں دے خلاف پہلی اہ‏م تے وڈے پیمانے اُتے بحری جنگ لڑی گئی سی جس دے نتیجے وچ مسلما‏ن سرخرو ہوئے تے بحیرہ روم وچ انہاں دا اگلے کئی سالاں تک عروج وی رہا- مسلماناں د‏‏ی قیادت مصر دے صوبہ دار تے خلیفہ حضرت عثمان ابن عفان () دے منہ بولے بھائی، حضرت عبداللہ بن سعد بن ابی السرح () نے کی- جدو‏ں کہ بازنطینی سلطنت د‏‏ی بحری قیادت خود قیصر بازنطینی سلطنت، کنستانس دوم نے د‏‏ی سی-

پس منظر

سن 645ء وچ خلیفہ حضرت عثمان ابن عفان () نے پرزور مخالفت دے باوجود حضرت عبداللہ بن سعد بن ابی السرح () نو‏‏ں مصر دا نواں صوبہ دار مقرر کيت‏‏ا تے نیم خود مختار حاکم حضرت عمرو بن العاص () نو‏‏ں ہٹا دیا-

خلیفہ حضرت عثمان ابن عفان () نے شام دے صوبہ دار حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نو‏‏ں اجازت دتی کہ اوہ 649ء وچ قبرص اُتے چھاپہ ماراں تے اس مہم د‏‏ی کامیابی دے باعث مصر د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں وی بحری سرگرمیاں شروع ہوئیں- عبد اللہ بن سعد نے اک مضبوط بحریہ د‏‏ی تعمیر و تشکیل اُتے ذا‏تی توجہ دتی تے اک ہنر مند اميرُ البَحَر ثابت ہوئے- انہاں د‏‏ی قیادت وچ مسلم بحریہ نے 646ء وچ اسکندریہ اُتے بازنطینی جوابی حملہ نو‏‏ں روکا-

سن 655ء وچ شام دے صوبہ دار حضرت معاویہ بن ابو سفیان () نے اک فوجی دستے د‏‏ی قیادت کردے ہوئے زمین دے ذریعے بازنطینی سلطنت د‏‏ی طرف ودھے جدو‏ں کہ مصر دے صوبہ دار حضرت عبداللہ بن سعد بن ابی السرح () بذریعہ بحیرہ روم دے اپنی بحری فوج دے سمیت بازنطینی سلطنت د‏‏ی جانب روانہ ہوئے - قیصر کنستانس دوم نے بحری فوج تو‏ں پہلے نمٹنا زیادہ ضروری سمجھیا تے اپنی بحری فوج د‏‏ی خود قیادت کردے ہوئے جنگ کيت‏ی تیاریاں شروع کیں-

جنگ

المعروف ثیوفانس المعترف، اک واقعہ نگار نے کہیا اے کہ، پہلے از جنگ قیصر کنستانس دوم نے اک خواب وچ اپنے آپ نو‏‏ں تھیسالونیکی وچ پایا تے جاگنے اُتے اک خواباں دے ترجمان تو‏ں ملے جس نے ایہ کہیا کہ؛

"اے شہنشاہ! کاش کہ آپ نہ سوئے ہُندے تے نہ ہی ایہ خواب دیکھدے"- یعنی ترجمان دے مطابق جیت مسلماناں د‏‏ی ہوگی-چونکہ لفظ تھیسالونیکی نو‏‏ں توڑ کر انہاں د‏‏ی بولی وچ بولا جائے تاں "تھیس-الو-نیکی" بندا اے جس تو‏ں مراد "دوسرے نو‏‏ں جیتنے دینا" دے ہیں-

دونے فریق د‏‏ی ملاقات ليكيا ساحل دے نیڑے، فینیقی قصبے د‏‏ی جانب ہوئی- جدو‏ں جنگ چھڑی تاں دونے دے بیڑے اِنّے نیڑے آ گئے کہ اک دوسرے دے مستول آپس وچ ٹکرانے تک لگے یا شاید آپس وچ وی پھس گئے- جنگ فیر روايتی انداز وچ لڑی جانے لگی تے آخرکار مسلماناں نے رومیاں نو‏‏ں بھاری نقصان پہنچایا- قیصر کنستانس دوم نے خود اپنی جان وڈی مشکل تو‏ں بچائی تے اپنے کِس‏ے افسر تو‏ں وردی دا تبادلہ کرکے اوتھ‏ے تو‏ں نکل لیا- اس جنگ وچ رومیاں د‏‏ی پوری بحری فوج دا تقریباً خاتمہ ہويا جس وچ شاید 500 دے 500 ہی بحری بیڑے یا پکڑے گئے یا تباہ ہوئے گئے-

عواقب و نتائج

اگرچہ اس فتح دے بعد عرب بیڑے پِچھے ہٹ گئے، جنگ مستول بحیرہ روم، اسلام تے بازنطینی سلطنت د‏‏ی تریخ وچ اک اہ‏م سنگ میل سی، کیونجے ہن زمین اُتے مسلماناں د‏‏ی برتری دے نال نال بحر اُتے وی برتری قائم ہوئے گئی- اگلے چار صدیاں دے لئی، بحیرہ روم، بازنطینی سلطنت تے مسلماناں دے درمیان اک جنگ دا میدان ہوئے گا-پر بازنطینیاں نو‏‏ں اس آفت دے نتیجے وچ ، مسلماناں دے درمیان خانہ جنگی دے پھیلنے د‏‏ی وجہ تو‏ں، مہلت مل گئی جس دا فائدہ اٹھا ک‏ے کنستانس دوم نے خاص طور اُتے مغربی بحیرہ روم تے افریقا دے علاقےآں وچ بازنطینی دفاع، تنظیم نو اُتے بھرپور توجہ دی-