Bricheras

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Bricheras (Bricherasio an italian, Bricairàs an ossitan) a l’é un comun ëd 4.367 abitant ^[1] dla provincia ëd Turin.

Stòria

Ij prim segn ëd vita an cost pais a-i son ai pe dël mont Vandalin. Ij Ligurin a son ëstàit ij prim a vive a Bricheras apopré 200 ani anans che ij Roman.
La prima marca dl'esistensa d'un pais con ël nòm ëd Bricheras a l'é dël 1159. Ant un document as parla d'un "Guglielmus de Bricarasio" coma testimòni ëd na donassion tra jë sgnor ëd Luserna e l'Abassìa dë Stafarda.
Dël sécol ch'a fa XI Bricheras a l'era féod dj'Anscarich, che a l'han construì sò castel e dël 1296 a l'han preparà 'l prim statù comunal.
Ant ël sécol ch'a fa XIV a-i é stàit ël tramud ëd Bricheras ant ël leu anté che as treuva ancheuj, quand ël prinsi Filip ëd Savòja-Acaja a l'ha decidù (1324) 'd mudé costa comun-a pì davzin a sò neuv castel, ch'a l'era pròpi al prinsipi dla Val Pélis.

Vàire vire Bricheras a l'é stàit teritòri ëd bataja për tuti coj sgnor che as fasìo la guèra për controlé 'l Monfrà: parèj vàire vire 'l pais a l'é stàit dësblà e butà a sach.
Ël neuv leu andoa as trovava, al prinsipi dla valada, a lo butava an mes a la guèra tra Catòlich e Valdèis; pròpi a Bricheras a-i era 'l Tribunal ëd l'Inquisission che a tormentava e massava tuti ij protestant. Aj 9 d'avril dël 1374 l'inquisitor Antonio Pavoni a l'é stàit sassinà e parèj a l'é vnù fòra che 'dcò a Bricheras a-i era na comunità 'd Valdèis.

Dël 1360 , dòp la dërota 'd Giaco d'Acaja ant la guèra contra Medeo VI ëd Savòja, Bricheras a l'é stàit da an feod a na famija con origin monfrin-e, ij Cacheran, che a l'avran un ròl franch amportant për la stòria dël pais fin-a al sécol ch'a fa XIX. Con lor Bricheras a l'ha conossù 'n un gran dëslup comersial e econòmich.

Ant ël sécol ch'a fa XVI a l'é furnìa l'época 'd richëssa e a l'é ancaminà la crisi. Ij teritòri 'd Bricheras e dla valada a son soens teatro 'd guèra tra Spagneuj e Fransèis: dël 1525 a l'é 'dcò staje 'n taramòt che a l'ha pegiorà la situassion. Dël 1537, ant la guèra 'd conquista fàita daj Fransèis che a vorìo pijé la Savòja e 'l Piemont, ij tropié 'd Fransesch I ëd Fransa, guidà da Cesare Fregoso Malatesta, a l'ha butà l'assedi al castel ëd Bricheras. La resistensa a l'é durà 22 di e peui a l'é furnìa con la dëstrussion dël castel.

Ël '700 a l'é stàit për Bricheras un sécol assé pasi. An cost period l'agricoltura a l'é stàita motobin cissà e l'economìa a l'é dëslupasse.

Dòp l'unità dlë stat italian la comun-a a l'ha ancaminà 'n process për dventé mèj dzoratut sota la mira dj euvre publiche. A l'han ancaminà a travajé sël sò teritòri andustrie dla seda, dij dëstilà, dla cicolada. At ël midem temp l'ariv dla ferovia a l'ha butà 'l pais an contat con tut ël Piemont.

Da la fin ëd la sgonda guèra mondial al di d'ancheuj Bricheras a l'ha avù vàire trasformassion. Ant j'ani '60 dël sécol ch'a fa XX l'andustria a l'é fasse sempre pì fòrta antramentre che l'agricoltura a l'é pa stàita bandonà con ëd bon arzultà ant la produssion ëd fruta e vin.