Przejdź do zawartości

Willa Dom Doktora w Zakopanem

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Willa „Dom Doktora”
Zabytek: nr rej. A-596 [A-1140/M] z dnia 12.04.1989
Ilustracja
Dom Doktora – willa przy ul. Stanisława Witkiewicza 19 w Zakopanem (ok. 1915)
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Zakopane

Adres

ul. Stanisława Witkiewicza 19

Typ budynku

willa

Styl architektoniczny

styl zakopiański

Architekt

Jan Witkiewicz „Koszczyc”

Inwestor

Justyna z Krzeptowskich Fedro

Ukończenie budowy

1898

Pierwszy właściciel

Justyna z Krzeptowskich Fedro

Kolejni właściciele

dr Wacław Kraszewski (od 1910)

Obecny właściciel

Magdalena Kraszewska (współwłaścicielka)

Położenie na mapie Zakopanego
Mapa konturowa Zakopanego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Willa „Dom Doktora””
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Willa „Dom Doktora””
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Willa „Dom Doktora””
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego
Mapa konturowa powiatu tatrzańskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Willa „Dom Doktora””
Ziemia49°17′32,3″N 19°57′47,9″E/49,292300 19,963300
Multimedia w Wikimedia Commons

Willa „Dom Doktora” – willa w stylu zakopiańskim w Zakopanem przy ul. Stanisława Witkiewicza 19 zbudowana w 1898 według projektu Jana Koszczyca Witkiewicza. W 1910 willę kupił dr Wacław Kraszewski, lekarz i społecznik zakopiański. Jego wnuczka Magdalena Kraszewska prowadzi w willi galerię sztuki. Budynek został częściowo zniszczony przez pożar 31 października 2023. Galeria została otwarta po remoncie w lutym 2025.

Historia willi

[edytuj | edytuj kod]
Dr Wacław Kraszewski, Zakopane (1925)

Willa została wzniesiona w 1898 (data na sosrębie), według projektu Jana Koszczyca Witkiewicza, reprezentuje styl zakopiański z okresu jego szczytowego rozwoju. Zachowała się do dzisiaj niemal w pierwotnej formie. Drewniany budynek został zbudowany na rzucie prostokąta, jest dwutraktowy, czteroosiowy, o trójdzielnym układzie w trakcie frontowym, z korytarzem. Kubatura budynku wynosi ok. 700 m³, a powierzchnia użytkowa ok. 170 m²[1][2][a]. Nieruchomość jest wpisana do rejestru zabytków Zakopanego[4].

Fundatorką willi była Justyna z Krzeptowskich Fedro, która w 1910[b] sprzedała ją Wacławowi Kraszewskiemu (1872–1931), zasłużonemu zakopiańskiemu lekarzowi i społecznikowi. Dr Kraszewski był pierwszym lekarzem Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, finansował badanie jaskiń, zakładał różne stowarzyszenia. Jedną z jego inicjatyw, wspólnie ze Stefanem Żeromskim, była budowa schroniska młodzieżowego imienia księdza Stolarczyka[6][7].

Galeria sztuki

[edytuj | edytuj kod]

Willa mieści galerię sztuki współczesnej, utworzoną w 1993 przez wnuczkę doktora i współwłaścicielkę willi Magdalenę Kraszewską – malarkę i absolwentkę warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych[7][8]. Galeria organizowała liczne artystyczne wystawy indywidualne i zbiorowe, a także prelekcje i koncerty[9][10][11][12]. Willa była odniesieniem tekstów literackich[13]. Częścią Galerii jest Muzeum Domowe, prezentujące pamiątki rodzinne czterech pokoleń rodziny Kraszewskich, a w tym narzędzia lekarskie z czasów dr Kraszewskiego. Początkowa nazwa „Galeria Sztuki Współczesnej” zmieniono w roku 2009 na „Dom Doktora” z inicjatywy Piotra Wojciechowskiego i jego żony Krystyny[14].

W 2020 Galeria „Dom Doktora” wydała tom korespondencji Wacława Kraszewskiego i jego żony Janiny w opracowaniu Marka Sołtysika i Jadwigi Nowak-Sołtysik[15][16][17].

Budynek został częściowo zniszczony przez pożar w dniu 31 października 2023 i był remontowany[18][19]. Jedną z ostatnich wystaw przed pożarem była ekspozycja Formy Niewidzialnego Świata polsko-australijskiego geologa i znawcy meteorytów Marka Żbika w lipcu 2023[20].

Osiemdziesiąt dzieł ocalałych z pożaru trafiło na przechowanie do Muzeum Tatrzańskiego[21]. W ciągu pierwszego miesiąca datki pieniężne złożyło ponad 400 osób[22][23][c]. Odbudowę willi i wznowienie galerii wspierało środowisko artystyczne i literackie[25]. W listopadzie 2024 dofinansowanie na odbudowę przyznało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[26]. W lutym 2025 galeria została po remoncie otwarta ponownie[27].

Magdalena Kraszewska otrzymała w 2024 złotą odznakę „Za opiekę nad zabytkami”[28].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Materiały z inwentaryzacji i fotografie budynku z 1978 są zawarte w Karcie Informacyjnej Zabytku Architektury i Budownictwa autorstwa Barbary Tondos[3].
  2. ↑ Inne źródła podają rok 1912[5].
  3. ↑ W organizacji remontu budynku galerii po pożarze występowały problemy formalne[24].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Olga Dyba, Willa (1897) ul. Stanisława Witkiewicza 18 w Zakopanem [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 stycznia 2016 [dostęp 2024-11-07] (pol.).
  2. ↑ Jarosław Wenta, Kolekcja Domu Doktora (Opis zbioru, Fotografie) [online], (linki na dole strony do 4 tekstów, [w:] „Konteksty – Polska Sztuka Ludowa”, 2011, t. 65, z. 2–3), serwer1863592.home.pl, 2023 [dostęp 2024-12-14] (pol.).
  3. ↑ Barbara Tondos, Karta informacyjna zabytku architektury i budownictwa nr 12774, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 1978 [dostęp 2014-11-17] (pol.).
  4. ↑ Uchwała Nr LIV/778/2018 Rady Miasta Zakopane (poz. 6433), „Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego”, 27 września 2018, strony 99 i 140 [dostęp 2024-11-18] (pol.).
  5. ↑ Magdalena Kraszewska, O «Pejzażu australijskim», dr Kraszewskim i domu w Zakopanem, „Konteksty – Polska Sztuka Ludowa”, 65 (2-3 (293-294)), 2011, s. 356–362, ISSN 1230-6142 [dostęp 2024-12-14] (pol.).
  6. ↑ Galeria Sztuki Współczesnej [online], z-ne.pl [dostęp 2024-11-17].
  7. ↑ a b Magdalena Kraszewska: Dom Doktora. podkowianskimagazyn.pl. nr 72 [dostęp 2024-11-16]. (pol.).
  8. ↑ Causa Aprilis [online], zakoplan.pl, 1 kwietnia 2022 [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  9. ↑ Piotr Kyc, Galeria Sztuki „Dom Doktora” zaprasza. 20 lutego 2016 [online], watra.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  10. ↑ Podkarpackie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych: Boguchwała 2014 w Zakopanem – wystawa malarstwa – [online], podkarpackazacheta.pl [dostęp 2024-11-16].
  11. ↑ Fotografie ks. Zbigniewa Pytla, malarstwo Marka Sołtysika i rysunki Piotra Wojciechowskiego w Domu Doktora [online], podhale24.pl [dostęp 2024-11-10] (pol.).
  12. ↑ Dom. Po Wielopolu… (wystawa zbiorowa) [online], Zakoplan (Zakopane, góry i trochę kultury), 14 maja 2022 [dostęp 2024-12-09].
  13. ↑ Piotr Wojciechowski:Bezsenność w domu doktora | WYSPA [online], marzec 2014 [dostęp 2024-12-05] (pol.).
  14. ↑ ZCK, Galeria Sztuki Współczesnej “Dom Doktora” [online], Zakopane - oficjalny serwis internetowy [dostęp 2025-02-24].
  15. ↑ Wacław Kraszewski, Janina Kraszewska, Miłosne listy medyczne i polityczne. Korespondencja doktora Wacława Kraszewskiego i Janiny z Maszatowskich Kraszewskiej z lat 1894–1927, Marek Sołtysik, Jadwiga Nowak-Sołtysik, Magda Kraszewska (red.), (współfinansowanie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego), Zakopane: Galeria Dom Doktora, 2020, s. 624, ISBN 978-83-8111-189-8 [dostęp 2024-11-18] (pol.).
  16. ↑ Marta Wyka, O listach medycznych [online], wydawnictwoproby, 11 lutego 2022 [dostęp 2024-11-18] (pol.).
  17. ↑ Piotr Wojciechowski, Skarb z domu Doktora (Miłosne listy medyczne i polityczne) [online], noweksiazki.com.pl, maj 2021 [dostęp 2024-11-28] (pol.).
  18. ↑ Jak odbudować „Dom Doktora” w Zakopanem? [online], Polskie Radio – Goście Dwójki (podcast) [dostęp 2024-11-16].
  19. ↑ Bogdan Gancarz, Zakopane. Pożar w słynnej „Willi Doktora” [online], Instytut Gość Media, 1 listopada 2023 [dostęp 2024-11-16].
  20. ↑ Formy Niewidzialnego Świata (Marek Żbik, wystawa) [online], wiki.meteoritica.pl [dostęp 2024-11-19].
  21. ↑ 80 dzieł ocalałych z pożaru trafiło do Muzeum Tatrzańskiego [online], wpolityce.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  22. ↑ Dom Doktora w Zakopanem zostanie odbudowany [online], drewno.pl [dostęp 2024-11-17] (pol.).
  23. ↑ Barbara Halliop, W Zakopanem trwa walka o Dom Doktora, zabytkową willę projektu Stanisława Witkiewicza [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 3 listopada 2023 [dostęp 2024-11-17] (pol.).
  24. ↑ Przez opieszałość starostwa Dom Doktora stracił półmilionową dotację na remont [online], 24tp.pl [dostęp 2024-11-16].
  25. ↑ Piotr Wojciechowski, Dom Doktora musi zostać uratowany [online], 24tp.pl, 1 listopada 2023 [dostęp 2024-10-07] (pol.).
  26. ↑ Marcin Szkodzinski, Ponad 646 tys. zł na odbudowę po pożarze “Domu Doktora” w Zakopanem [online], Gazeta Krakowska, 27 listopada 2024 [dostęp 2024-12-09] (pol.).
  27. ↑ Sztuka odrodzona z popiołów – Galeria „Dom Doktora” powraca do życia/zdjęcia,wideo/ [online], Kultura Podhala, 13 lutego 2025 [dostęp 2025-02-24].
  28. ↑ Łukasz Bobek, Walczą o zabytkowe domy w Zakopanem. Zostali za to odznaczeni [online], Gazeta Krakowska, 30 kwietnia 2024 [dostęp 2024-11-16] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Willa_Dom_Doktora_w_Zakopanem&oldid=76117003”