Wilanówka

Wilanówka
	; Wilanówka na wysokości ul. Sytej w Warszawie
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Lokalizacja	woj. mazowieckie
	Rzeka
Długość	16,5 km
Spadek	0,1‰
Powierzchnia zlewni	142 km²
Ident. PRNG	147571
	Źródło
Współrzędne	52°06′47″N 21°09′55″E/52,113056 21,165278
	Ujście
Recypient	Wisła (dawne naturalne ujście, obecnie zmodyfikowane)
Miejsce	Warszawa, rejon Elektrociepłowni Siekierki
Wysokość	ok. 80 m n.p.m.
Współrzędne	52°11′38″N 21°06′12″E/52,193889 21,103333
	Położenie na mapie Warszawy źródło ujście
	Położenie na mapie Polski źródło ujście
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wilanówka – rzeka przepływająca przez gminę Konstancin-Jeziorna oraz Warszawę, lewostronny dopływ Wisły^[1].

Położenie i charakterystyka

Wilanówka do lat 50. XX w. była dolnym odcinkiem rzeki Jeziorki, kiedy to postanowiono o sztucznym skróceniu jej biegu w rejonie Obórek (Jeziorka została skierowana bezpośrednio do Wisły^[1]). Obecnie Wilanówka jest w istocie zanikającym i zarastającym ciekiem wodnym. Niski stan wody w Wilanówce spowodował jej odcięcie od Stawu Zawadowskiego w Wilanowie i ma negatywny wpływ na poziom wód gruntowych rezerwatu łęgowego Morysin, który opływa od wschodu. Ciek nie ma naturalnego, bezpośredniego połączenia z Wisłą – w rejonie jej ujścia wybudowano kanały i urządzenia doprowadzające i odprowadzające wodę z Wisły do warszawskiej Elektrociepłowni Siekierki^[1]. Ciek przepływa przez gminę Konstancin-Jeziorna oraz stołeczne dzielnice Wilanów i Mokotów^[2].

Według Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych (PRNG) nazwa Wilanówka obejmuje obecnie część cieku wodnego zaczynającą się od syfonu pod Jeziorką^[3]^[4]. Do syfonu ciek ten nosi nazwę Kanał Habdziński^[1]^[4]. Jego wody zasilają Wilanówkę^[1]. Za miejsce ujścia Wilanówki uważany jest brzeg Wisły^[3].

Długość rzeki wynosi 16,5 km^[1]^[5], w tym 9,961 km na terenie Warszawy^[5]. Według innego źródła długość to 14 km, w tym około 9,5 km w granicach stolicy^[2]. Szerokość cieku to między 4 a 8 m, głębokość 0,5–1,5 m, nachylenie skarp 1:2, a spadek dna wynosi 0,1‰^[1]. Szerokość cieku zwiększa się znacznie po połączeniu z wodami Kanału Sobieskiego^[1]. Powierzchnia zlewni rzeki to 142 km²^[1].

Największym dopływem Wilanówki jest Potok Służewiecki (poniżej Jeziora Wilanowskiego nazywany Kanałem Sobieskiego). Innym dopływem jest rów Latoszka^[2].

Pozostałościami dawnego koryta Wilanówki są:

Łacha Siekierkowska, zalądowana, w rejonie dawnego ujścia Wilanówki istniejącego jeszcze na początku XX wieku^[1]^[6]. Część autorów uważa, że przed rozpoczęciem pod koniec XIX wieku regulacji mającej roztokowy charakter Wisły nie była ona końcowym odcinkiem Wilanówki, ale lewą, mniej aktywną odnogą Wisły, do której uchodziła Wilanówka^[7]^[a].
zakole Wilanówki („Stara Wisła”) w rejonie Lisów o promieniu ok. 1 km^[8]. Nazwą Stara Wisła określa się również znajdującą się po drugiej stronie Wisły łachę odcinającą od brzegu rzeki Kępę Wieloryb^[1].

Rzeka płynie w opuszczonym zakolu Wisły, przy jego krawędzi^[1].

Galeria

Rzeka Jeziorka przepływa górą, a Wilanówka syfonem pod jej dnem
Wilanówka, widok z mostu na ulicy Vogla w Warszawie
Miejsce w pobliżu ujścia Wilanówki, w którym jest ona przepompowywana pod wałem wiślanym

Zobacz też

Taras zalewowy Wisły w Warszawie

Uwagi

↑ Magnuszewski 2012^[7] nie używa nazwy „Łacha Siekierkowska”, ale „odnoga siekierkowska”, „lewe ramię”.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Zdzisław Biernacki: IV. Geomorfologia i wody powierzchniowe. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 22–70. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2014-10-18].
↑ ^a ^b ^c ŁukaszŁ. Szkudlarek ŁukaszŁ., Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 83, 92 [dostęp 2020-08-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22] .
↑ ^a ^b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 147571
↑ ^a ^b Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Mapa topograficzna w skali 1:10 000.
↑ ^a ^b Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy InstytutP.I.G.– P.I. Badawczy, Program Ochrony Środowiska dla Miasta Stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r., Warszawa, listopad 2009, s. 21 [dostęp 2020-08-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18] .
↑ Topografičeskaâ karta Carstva Pol’skago; Topograficzna karta Królestwa Polskiego; Carte topographique du Royaume de Pologne. Oddział Korpusu Topografów (armii rosyjskiej) do Pomiarów Królestwa Polskiego; Kwatermistrzostwo Generalne Wojska Polskiego, 1839–[1843]. [dostęp 2015-07-01].
↑ ^a ^b Artur Magnuszewski, Piotr Kuźniar, Borys Bednarek: II. Ekspertyza hydrologiczno–hydrotechniczna. W: Projekt „Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej” (LIFE09 NAT/PL/000264). 12-2012, s. 135–211. Jednostka projektowa: Halcrow Group Oddział w Polsce Sp. z o.o.
↑ Zdzisław Biernacki: Wisła i jej dolina w środowisku przyrodniczym Warszawy. W: Zdzisław Biernacki (red.), Józef Kazimierski (red.), Andrzej Wróblewski (red.) i in.: Środowisko przyrodnicze Warszawy. Wyd. pierwsze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 117–158. ISBN 83-01-09049-9.

Linki zewnętrzne

Wilanówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 452 .

[uwaga1-8] Magnuszewski 2012^[7] nie używa nazwy „Łacha Siekierkowska”, ale „odnoga siekierkowska”, „lewe ramię”.

[Biernacki00-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Zdzisław Biernacki: IV. Geomorfologia i wody powierzchniowe. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 22–70. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2014-10-18].

[ls-2] ŁukaszŁ. Szkudlarek ŁukaszŁ., Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 83, 92 [dostęp 2020-08-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22] .

[PRNG_o-3] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 147571

[KZGW-4] Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Mapa topograficzna w skali 1:10 000.

[geo-5] Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy InstytutP.I.G.– P.I. Badawczy, Program Ochrony Środowiska dla Miasta Stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r., Warszawa, listopad 2009, s. 21 [dostęp 2020-08-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18] .

[mapa1839-6] Topografičeskaâ karta Carstva Pol’skago; Topograficzna karta Królestwa Polskiego; Carte topographique du Royaume de Pologne. Oddział Korpusu Topografów (armii rosyjskiej) do Pomiarów Królestwa Polskiego; Kwatermistrzostwo Generalne Wojska Polskiego, 1839–[1843]. [dostęp 2015-07-01].

[Magnuszewski12-7] Artur Magnuszewski, Piotr Kuźniar, Borys Bednarek: II. Ekspertyza hydrologiczno–hydrotechniczna. W: Projekt „Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej” (LIFE09 NAT/PL/000264). 12-2012, s. 135–211. Jednostka projektowa: Halcrow Group Oddział w Polsce Sp. z o.o.

[Biernacki90-9] Zdzisław Biernacki: Wisła i jej dolina w środowisku przyrodniczym Warszawy. W: Zdzisław Biernacki (red.), Józef Kazimierski (red.), Andrzej Wróblewski (red.) i in.: Środowisko przyrodnicze Warszawy. Wyd. pierwsze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 117–158. ISBN 83-01-09049-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]