Wiatrak holenderski w Gostomi
50°23′05″N 17°44′42″E/50,384722 17,745000 nr rej. 875/64 z 14.05.1964[1]
| |
.jpg) Wiatrak (2011) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Gostomia 95, |
| Kondygnacje |
4 |
| Ukończenie budowy |
XVIII wiek |
Położenie na mapie gminy Biała  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
| 50°23′05″N 17°44′42″E/50,384722 17,745000
| |
Wiatrak holenderski w Gostomi – zabytkowy murowany wiatrak holenderski zlokalizowany w Gostomi na ziemi prudnickiej. Znajduje się przy drodze we wschodniej części wsi.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wiatrak powstał w drugiej połowie XVIII wieku[2]. Z usług miejscowego młynarza korzystali rolnicy z Gostomi, Rostkowic, Wilkowa i Solca. Wiatrak był bielony co dwa lata[3]. Od 1870 znajdował się w posiadaniu rodziny Simonidesów (później Tomalów)[2][3]. Pierwszym znanym właścicielem był Emanuel Simonides[4].
.jpg)
Podczas I wojny światowej jedno ze skrzydeł wiatraka zabiło żołnierza, który zdezerterował z wojska i udał się w swoje rodzinne strony. Przechodząc obok wiatraka nie zwrócił on uwagi na obracające się skrzydła[3]. Konserwacją i naprawą urządzeń wiatraka zajmował się do 1945 Grutzner z Głogowa[4].
W 1950 Juliusz Simonides zamontował nową głowicę, zdemontowaną z wiatraka w Piechowicach[4]. Wiatrak funkcjonował do połowy lat 50. XX wieku. W następnych latach prowadzono w nim śrutowanie, aż w końcu zaprzestano korzystania z obiektu. Część narzędzi znajdujących się w wiatraku przeniesiono do Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu[3]. W latach 70. XX wieku z inicjatywy konserwatora zabytków wymieniono gontowy dach na budynku. Użyto do tego niewłaściwych gwoździ, które z czasem przerdzewiały i przestały trzymać. Skrzydła wiatraka zostały zdemontowane w latach 90. XX wieku[4].
W 2003 pod wiatrakiem zorganizowano plener poetycko-malarski[5]. Rodzina Tomalów nie zgodziła się na odsprzedanie obiektu wiatraka gminie Biała, która zamierzała zabezpieczyć budowlę przed niszczeniem[4].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]
Wiatrak sąsiaduje z zabudowaniami gospodarczymi[4]. Obiekt został wzniesiony z cegły na planie okręgu. Wewnątrz jest w całości drewniany[3]. Ma cztery kondygnacje[2]. Ściany pochyłe, z drewnianą głowicą, w przeszłości nakrytą dachem namiotowym, gontowym[3].
Skrzydła wiatraka były obrotowe i mogły być ustawiane w zależności od kierunku wiatru[3]. W przyziemiu budynku umieszczono część mieszkalną, na wyższych kondygnacjach urządzenia młyńskie[2].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Wiatrak został uwieczniony na obrazie F. Wendego[3]. W wydanym w 2005 tomiku Nie gasić gwiazd autorstwa Edmunda Borzemskiego znalazł się wiersz „Wiatrak w Gostomii”[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 104.
- ↑ a b c d Joanna Szot, wiatrak holender [online], zabytek.pl, 1 sierpnia 2015 [dostęp 2024-12-09].
- ↑ a b c d e f g h Andrzej Dereń, Wiatrak bez skrzydeł, „Tygodnik Prudnicki”, 41 (568), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 18 października 2001, s. 5, ISSN 1231-904X.
- ↑ a b c d e f Krzysztof Strauchmann, Ratujmy młyn w Gostomi [online], Nowa Trybuna Opolska, 29 kwietnia 2007 [dostęp 2024-12-09] (pol.).
- ↑ Marek Karp, Plener pod wiatrakiem, „Panorama Bialska”, 6 (121), Biała: Urząd Miejski, sierpień 2003, s. 7, ISSN 1232-7352.
- ↑ Daniela Długosz-Penca, Pulsujące światło gwiazdy, „Tygodnik Prudnicki”, 8 (795), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 22 lutego 2006, s. 14, ISSN 1231-904X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wiatrak w Gostomii, turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2024-12-09]