Władysław Hasior

Władysław Hasior

Władysław Hasior
Data i miejsce urodzenia	14 maja 1928 Nowy Sącz
Data i miejsce śmierci	14 lipca 1999 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	rzeźbiarz, malarz, scenograf
Epoka	współczesny
Muzeum artysty	Galeria Władysława Hasiora (filia Muzeum Tatrzańskiego)
Odznaczenia

Czarownik, 1970/1971

Popiersie Władysława Hasiora w Alei Sław na Skwerze Harcerskim w Kielcach autorstwa Arkadiusza Latosa

Władysław Hasior (ur. 14 maja 1928 w Nowym Sączu, zm. 14 lipca 1999 w Krakowie) – polski artysta rzeźbiarz, malarz, scenograf, związany z Podhalem.

Życiorys

W latach 1947–1952 uczył się w Państwowym Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem pod kierunkiem profesora Antoniego Kenara, a następnie w latach 1952–1958 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, pod kierunkiem profesora Mariana Wnuka. W roku 1959 otrzymał stypendium francuskiego Ministra Kultury; studiował w pracowni rzeźbiarza Ossipa Zadkine’a w Paryżu. Od 1957 roku wystawiał indywidualnie oraz brał udział w wystawach zbiorowych w kraju i za granicą, m.in. w: Paryżu, Rzymie, Sztokholmie, Oslo, Montevideo, São Paulo, Helsinkach, Wiedniu, Wenecji, Kopenhadze, Brukseli, Moskwie. Uczestnik Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70. Został pochowany na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku (kw. L-III-21a).

Twórczość

Jego twórczość nawiązuje do nowoczesnych prądów artystycznych (surrealizmu, rzeźby abstrakcyjnej, nowego realizmu), ale także do tradycyjnego rzemiosła i wytwórczości o charakterze ludowym. W pracach swych Hasior wykorzystywał przedmioty gotowe – „zużyte rekwizyty codzienności”, które kolekcjonował w swoim domu w Zakopanem. Uważany też za pioniera asamblażu w Polsce.

W 2014 MOCAK zorganizował wystawę Władysław Hasior. Europejski Rauschenberg? Na wystawie pokazano około 100 prac artysty z lat 1956–1986.

Galeria autorska artysty

Galeria Władysława Hasiora znajduje się w budynku starej Leżakowni w Zakopanem i jest filią Muzeum Tatrzańskiego im. dr. Tytusa Chałubińskiego. Budynek ten w okresie międzywojennym był miejscem werandowania kuracjuszy sanatorium przeciwgruźliczego.

Hasior zaadaptował dwukondygnacyjny budynek na własne potrzeby umieszczając w nim swoją galerię, mieszkanie i pracownię. Znajdowała się tu również „świetlica powiatowa”, będąca miejscem aranżowanych przez artystę spotkań z publicznością, podczas których Hasior wygłaszał prelekcje ilustrowane własnymi przeźroczami. Otwarcie w lutym 1984 autorskiej galerii artysty zakończyło okres „egzystencji wędrownej” w jego życiu – zgromadzony w szopie przy willi „Borek” prawie dwudziestoletni dorobek artystyczny Hasiora wreszcie znalazł miejsce stałej ekspozycji. Tworzone sukcesywnie przez artystę wnętrze galerii jest według Teresy Jabłońskiej, dyrektorki Muzeum Tatrzańskiego: „jedyną w swoim rodzaju instalacją z własnych eksponatów, kreującą przestrzeń magiczną przesyconą muzyką, światłami, odrealnioną w fantastycznych odbiciach ogromnych luster”.

W Miejskim Ośrodku Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim znajduje się Galeria Władysława Hasiora.

Niektóre prace

• Niobe (1961), Niobe z czarnego pożaru I (1974) – rzeźbę Niobe, której częścią były płonące świece, zniszczył w 1974 pożar, nowa forma dzieła, która powstała w jego wyniku, jest wystawiana pod tytułem Niobe z czarnego pożaru I
• Przesłuchiwanym (1964)
• cykl Sztandary (1965–1975)
• Golgota (1971)
• Czarny krajobraz I – Dzieciom Zamojszczyzny (1974)
• Wyszywanie charakteru (1974)
• Przesłuchanie anioła (1962)

Pomniki i rzeźby plenerowe

• Ratownikom górskim w Zakopanem (1959)
• Rozstrzelanym partyzantom w Kuźnicach (1964)
• Poległym o utrwalenie władzy ludowej na Podhalu (lub Organy) na przełęczy Snozka (Kluszkowce 1966)
• Płonąca Pieta koło Kopenhagi (1972)
• Słoneczny rydwan w Södertälje (Szwecja) (1972)
• Ogniste ptaki w Szczecinie (1975)
• Płomienne ptaki w Koszalinie (1977)

• 
  Ogniste ptaki, 1975, Park Kasprowicza w Szczecinie
• 
  Płomienne ptaki, 1977, Koszalin (w tle Politechnika Koszalińska)
• 
  Słoneczny rydwan w Södertälje (Szwecja), 1972.
• 
  Poległym o utrwalenie władzy ludowej na Podhalu (lub Organy), przełęcz Snozka, Kluszkowce, 1966.
• 
  Pomnik Rozstrzelanych Zakładników z Nowego Sącza, 1966-1968, Wrocław
• 
  Pomnik zwycięstwa żołnierza polskiego (projekt), 1970, Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, kolekcja MWW
• 
  Pomnik Ratowników Górskich w Zakopanem

Grób Władysława Hasiora na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku

Nagrody i odznaczenia

• 1971: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia.
• 1974: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
• 1975: Nagroda Polskiego Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA dla najwybitniejszego twórcy powojennego 30-lecia.
• 1976: Powołany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki do Rady Programowej Plastyki.
• 1976: Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za osiągnięcia w propagowaniu sztuki polskiej za granicą.
• 1989: Medal Kalos Kagathos.
• 1998: Nagroda Fundacji Kultury Polskiej.
• 1999: Tytuł doktora honoris causa przyznany przez Akademię Sztuk Pięknych w Gdańsku (pośmiertnie).

Z okazji 10. rocznicy śmierci Poczta Polska wydała serię czterech okolicznościowych znaczków pocztowych z fotografiami prac artysty.

Władysław Hasior w filmie

Władysław Hasior był bohaterem kilku polskich filmów dokumentalnych:

• Polska rzeźba współczesna 1963 (reż. Konstanty Gordon)
• Władysław Hasior 1968 (reż. Grzegorz Dubowski)
• Żywioły 1976 (reż. Grzegorz Dubowski)
• Hasior 1982 (reż. Jerzy Passendorfer)
• Pracownia 1984 (reż. Jerzy Biały)
• Alarm ekologiczny 1992 (reż. Grzegorz Dubowski)
• Pejzaże 1995 (reż. Grzegorz Dubowski)
• Nie buduję już pomników 1998 (reż. Urszula Dubowska i Paweł Sosnowski)
• Będzie wciąż ogromniał 2000 (reż. Lucyna Smolińska i Mieczysław Sroka)
• Hasior inaczej 2019 (reż. Urszula Dubowska)

Bibliografia

• Irena Grzesiuk-Olszewska: Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995. Warszawa: 1995. Brak numerów stron w książce
• Władysław Hasior. Dlaczego pomników nie robiłem?. „Rzeźba Polska”. 4, 1989. brak numeru strony
• Władysław Hasior. Płomienne ptaki. „Sztuka”. 8 (1), 1981. brak numeru strony
• Zbigniew Michta. Zamiast kwiatów. „Sztuka”. 8 (1), 1981. brak numeru strony
• Andrzej Osęka, Wojciech Skrodzki: Współczesna rzeźba polska. Warszawa: 1977. Brak numerów stron w książce
• Maciej Szybist. Pomnik tym, którzy walczyli o polskość i wolność Pomorza. „Sztuka”. 8 (1), 1981. brak numeru strony

Linki zewnętrzne

• Galeria Władysława Hasiora w Zakopanem w PKF na stronie KronikaRP
• Władysław Hasior w kronice PKF w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej