Węglan rubidu
| |||||||||||||||||||||
 próbka węglanu rubidu | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
Rb2CO3 | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
230,95 g/mol | ||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bezbarwne kryształy[1] | ||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||
Węglan rubidu, Rb
2CO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy węglanów, sól kwasu węglowego i rubidu.
Budowa cząsteczki
[edytuj | edytuj kod]Krystalizuje w układzie jednoskośnym[1][3]. Występuje także pod postacią hydratu Rb
2CO
3·H
2O[3].
Otrzymywanie
[edytuj | edytuj kod]Skala laboratoryjna
[edytuj | edytuj kod]Otrzymywany przez reakcję wodorotlenku rubidu z gazowym dwutlenkiem węgla i krystalizację z roztworu[4]:
- 2RbOH + CO
2 → Rb
2CO
3 + H
2O
Inną metodą syntezy jest reakcja RbOH z węglanem amonu, a następnie odparowanie wody i amoniaku z roztworu[3]:
- 2RbOH + (NH
4)
2CO
3 → Rb
2CO
3 + 2NH
3 + 2H
2O
Skala przemysłowa
[edytuj | edytuj kod]Węglan rubidu jest produktem przejściowym w odzyskiwaniu rubidu z lepidolitu. W wyniku podgrzewania minerału ze stężonym kwasem siarkowym powstają mieszane ałuny potasu, rubidu i cezu. Otrzymany roztwór traktowany jest węglanem potasu lub amonu, w wyniku czego wydzielają się węglany obecnych w roztworze metali alkalicznych. Rb
2CO
3 jest rozdzielany z otrzymanej mieszaniny węglanów w procesie krystalizacji frakcyjnej[3].
Prowadzone są również badania na odzyskiwaniem węglanów rubidu i cezu z solanki, otrzymywanej jako produkt uboczny w procesie odsalania wody morskiej[5].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Właściwości fizyczne
[edytuj | edytuj kod]Silnie higroskopijny. Rozpada się przy temp. 900 °C[3][6].
Właściwości chemiczne
[edytuj | edytuj kod]W roztworach wodnych, tak jak inne węglany litowców, ulega hydrolizie do wodorowęglanu, a następnie do kwasu węglowego[7]:
- Rb
2CO
3 + H
2O ⇄ RbOH + RbHCO
3
- RbHCO
3 + H
2O ⇄ RbOH + H
2CO
3
Wodorowęglan rubidu hydrolizuje słabiej niż Rb
2CO
3[8]. W związku z tworzeniem wodorotlenku rubidu (RbOH) w procesie hydrolizy roztwór wodny Rb
2CO
3 ma odczyn zasadowy, o pH=11,7 (50g/l, 20 °C)[9]. Jak wszystkie węglany reaguje z mocnymi kwasami, wydzielając dwutlenek węgla[10]:
- Rb
2CO
3 + 2HCl ⇄ 2RbCl + H
2O + CO
2↑
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Wykorzystywany jako dodatek do szkła; zmniejsza jego przewodnictwo i poprawia stabilność i wytrzymałość[3][11]. Z tego powodu znajduje zastosowanie w produkcji specjalnych rodzajów szkła, noktowizorów oraz światłowodów[3][6][11][12].
Może również służyć jako elektrolit w ogniwach paliwowych, pozwalając na pracę w wysokich temperaturach (powyżej 100 °C). Wodne roztwory węglanów wykazują niższą korozyjność niż inne elektrolity[13].
Węglan rubidu jest stosowany zarówno w syntezie organicznej, jak i nieorganicznej. Może służyć do otrzymywania metalicznego rubidu, a także innych soli rubidowych[3], jak np. chlorku rubidu[5][10] (równanie reakcji powyżej).
W chemii organicznej wykorzystywany jest w wielu reakcjach jako zasada, m.in. w kondensacji Knoevenagla, otrzymywaniu oksazolidynonów, wewnątrzcząsteczkowym sprzęganiu oksydacyjnym katalizowanym palladem i oksydacyjnej estryfikacji katalizowanej N-heterocyklicznymi karbenami[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Haynes 2014 ↓, s. 4-85.
- ↑ Haynes 2014 ↓, s. 4-130.
- ↑ a b c d e f g h Pradyot Patnaik, Handbook of inorganic chemicals, McGraw-Hill handbooks, New York, NY: McGraw-Hill, 2003, s. 798, ISBN 978-0-07-049439-8 [dostęp 2024-11-05] (ang.).
- ↑ Kirk-Othmer 2001 ↓, s. 8.
- ↑ a b Wei-Sheng Chen i inni, Recovery of Rubidium and Cesium Resources from Brine of Desalination through t-BAMBP Extraction, „Metals”, 10 (5), 2020, s. 607, DOI: 10.3390/met10050607, ISSN 2075-4701 [dostęp 2024-11-06] (ang.).
- ↑ a b Rubidium Carbonate, [w:] Richard J. Lewis (red.), Hawley's Condensed Chemical Dictionary, wyd. 1, Wiley, 15 marca 2007, DOI: 10.1002/9780470114735.hawley14156, ISBN 978-0-471-76865-4 [dostęp 2024-11-05] (ang.).
- ↑ Bielański 2010 ↓, s. 850.
- ↑ Bielański 2010 ↓, s. 851.
- ↑ Rubidium carbonate Nine Chongqing Chemdad Co. ，Ltd [online], chemdad.com [dostęp 2024-11-06].
- ↑ a b Bielański 2010 ↓, s. 737.
- ↑ a b Kirk-Othmer 2001 ↓, s. 7.
- ↑ Per Enghag, Encyclopedia of the Elements: Technical Data ‐ History ‐ Processing ‐ Applications. With a Foreword by Bengt Nordén, wyd. 1, Wiley, 27 lipca 2004, s. 311, DOI: 10.1002/9783527612338.ch13, ISBN 978-3-527-30666-4 [dostęp 2024-11-05] (ang.).
- ↑ Wolf Vielstich i inni red., Handbook of Fuel Cells, wyd. 1, Wiley, 15 grudnia 2010, DOI: 10.1002/9780470974001.f104016, ISBN 978-0-470-74151-1 [dostęp 2024-11-06] (ang.).
- ↑ Carolyn L. Ladd, Rubidium(I) Carbonate, Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd, 31 marca 2016, s. 1–2, DOI: 10.1002/047084289x.rn01918, ISBN 978-0-470-84289-8 [dostęp 2024-11-05] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- William M. Haynes, CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press, 4 czerwca 2014, ISBN 978-1-4822-0868-9 [dostęp 2024-11-05] (ang.).
- Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, ISBN 978-83-01-16283-2.
- Rubidium and Rubidium Compounds, [w:] Kirk-Othmer (red.), Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology, wyd. 1, Wiley, 26 stycznia 2001, s. 7, DOI: 10.1002/0471238961.1821020923010714.a01.pub3, ISBN 978-0-471-48494-3 [dostęp 2024-11-05] (ang.).