Przejdź do zawartości

Val Kilmer

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Val Kilmer
Ilustracja
Val Kilmer (2005)
Imię i nazwisko

Val Edward Kilmer

Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1959
Los Angeles

Data i miejsce śmierci

1 kwietnia 2025
Los Angeles

Zawód

aktor, producent filmowy

Współmałżonek

Joanne Whalley
(1988–1996; rozwód)

Lata aktywności

1980–2025

Faksymile
Podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Val Edward Kilmer (ur. 31 grudnia 1959 w Los Angeles, zm. 1 kwietnia 2025 tamże[1][2]) – amerykański aktor i producent filmowy, zyskał sławę jako czołowa postać w filmach różnych gatunków, w tym filmach akcji, dramatach, dramatach historycznych, dramatach kryminalnych, filmach fantastycznonaukowych, filmach fantasy, komediach, i westernach[3]. Filmy, w których wystąpił Kilmer, zarobiły na całym świecie ponad 3,8 miliarda dolarów[4].

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Los Angeles[5] w Kalifornii jako drugi z trzech synów Gladys Videlli Swanette Kilmer Leach (z domu Ekstadt; 1928–2019)[6] i Eugene’a Dorrisa Kilmera (1921–1993)[7][8]. Jego matka była pochodzenia szwedzkiego[9], a ojciec, dystrybutor aerokosmicznego sprzętu i posiadacz nieruchomości[10], miał korzenie niemieckie, angielskie, walijskie, szkockie, irlandzkie, francuskie[9] i czerokeskie[11]. Jego dziadek był górnikiem złota w Nowym Meksyku, niedaleko granicy z Arizoną[12]. Miał dwóch braci – starszego Marka i młodszego Wesleya (ur. 1961), który który miał epilepsję i w 1977 utonął w jacuzzi w wieku 16 lat[13].

Jego rodzice rozwiedli się w 1968, gdy miał 8 lat. W 1970 jego matka ponownie wyszła za mąż za Williama Bernarda Leacha[14][15]. Kilmer wychował się w wierzeniach Stowarzyszenia Chrześcijańskiej Nauki, których przestrzegał przez większość swojego życia[16][17].

Dorastał w San Fernando Valley. Po raz pierwszy zainteresował się aktorstwem w szkole średniej. W 1977 ukończył Chatsworth High School w Chatsworth, podmiejskiej dzielnicy Los Angeles, w Kalifornii, gdzie w tym samym czasie uczęszczał Kevin Spacey[18]. Jego dziewczyną ze szkoły średniej była Mare Winningham[19]. Uczęszczał do Hollywood Professional School. Mając 17 lat wstąpił do Juilliard School w Nowym Jorku i był wówczas najmłodszą osobą przyjętą na Wydział Teatralny[20].

Kariera teatralna

[edytuj | edytuj kod]

„Wolę pracować w teatrze niż w filmie. Teatr pozwala na prowadzenie normalnego życia, film skazuje na życie tułacze, ciągłe przemieszczanie się z miejsca na miejsce, by nakręcić kilkanaście sekund. Najbardziej jednak lubię swoją farmę, gdzie stoi solidny dom z cegły, gdzie są moje psy i bawoły i gdzie mogę pracować nad własnymi scenariuszami.”

Val Kilmer, [21]

Na trzecim roku studiów w Juilliard School napisał sztukę Jak to wszystko się zaczęło (How It All Began)[22], opartą na prawdziwej historii terrorysty z Niemiec Zachodnich Michaela „Bommiego” Baumanna, członka Ruchu 2 Czerwca, jednej z najbardziej spektakularnych organizacji partyzantki miejskiej w Berlinie Zachodnim[23]. Reżyser i producent z nowojorskiego Public Theatre Joseph Papp Public Theater - Susan Stein Shiva Theater pod wrażeniem jego młodzieńczej siły ściągnął spektakl do swojego teatru[24], gdzie w 1981 Kilmer zadebiutował w roli Michaela „Bommiego” Baumanna u boku Lindy Kozlowski[25]. Grał w produkcji off-broadwayowskiej Henryk IV, część 1 (1981) w roli sługi Hotspura[26], zanim trafił na Broadway w sztuce The Slab Boys (1983)[27] jako Alan Downie z udziałem Kevina Bacona, Seana Penna i Jackiego Earle’a Haleya. W 1988 na Festiwalu Szekspirowskim w Kolorado zagrał tytułowego duńskiego księcia w Hamlecie Williama Szekspira[28].

W 1992 powrócił na off-Broadway w roli Giovanniego w tragedii Johna Forda Szkoda, że ​​jest dziwką z Jeanne Tripplehorn[29]. W 2004 na hollywoodzkiej scenie Kodak Theatre wcielił się w biblijną postać Mojżesza w musicalu Patricka Leonarda Dziesięć przykazań (The Ten Commandments)[30]. W 2005 wystąpił na West Endzie w roli Franka w przedstawieniu Jamesa Mallahana Caina Listonosz zawsze dzwoni dwa razy[31]. W 2012 na scenie The Masonic Lodge w Los Angeles zagrał postać Marka Twaina w spektaklu Obywatel Twain[32][33].

Kariera ekranowa

[edytuj | edytuj kod]

Mając 24 lata zadebiutował na ekranie. Główną rolę Nicka Riversa, gwiazdora rocka wplątanego w szpiegowską aferę z siejącym postrach wywiadem NRD w sensacyjnej komedii romantycznej Ściśle tajne (Top Secret!, 1984) u boku Omara Sharifa powierzyli jemu trzej reżyserzy: Jim Abrahams, David Zucker i Jerry Zucker. W jednym odcinku serialu American Broadcasting Company Specjalne zajęcia po szkole (ABC Afterschool Specials, 1985)[34] – pt. „O jeden za dużo” („One Too Many”) w reżyserii Petera Hortona z Michelle Pfeiffer pojawił się jako licealista Eric, który prowadzi samochód po pijanemu, co powoduje tragiczne skutki. Był pierwszym wyborem do roli dziedzica Atrydów Paula Atrydy w przygodowym filmie fantastycznonaukowym Davida Lyncha Diuna (1984), dopóki Kyle MacLachlan nie przeszedł testów ekranowych[35]. W niezależnej fantastycznonaukowej komedii romantycznej dla młodzieży Marthy Coolidge Prawdziwy geniusz (Real Genius, 1985) zagrał postać Chrisa Knighta, młodego zdolnego naukowca usiłującego nie dopuścić do wykorzystania swojej pracy przez CIA[36].

Odrzucił rolę w Blue Velvet Davida Lyncha (1986)[37], zanim został obsadzony w roli pilota kapitana marynarki United States Navy Toma „Icemana” Kazansky’ego w kasowym filmie akcji Tony’ego Scotta Top Gun (1986) u boku Toma Cruise’a. W telewizyjnym biograficznym dramacie HBO Człowiek, który zerwał 1000 łańcuchów (The Man Who Broke 1,000 Chains, 1987) zagrał rolę weterana II wojny światowej, uciekiniera z więzienia w Georgii, który rozpoczyna nowe życie z nową tożsamością w Chicago, za którą był nominowany do nagrody CableACE. W przygodowym filmie fantasy Rona Howarda Willow (1988) wcielił się w postać odważnego rycerza i awanturnika, zdolnego jednak do pomocy i romantycznych uniesień.

Odrzucił oferty udziału w filmach kasowych, w tym Dirty Dancing (1987)[37], Linia życia (1990)[37], Kapitan Ameryka (1990)[37], Ognisty podmuch (1991)[37], Na fali (1991)[37], Sliver (1993)[37], Na linii ognia (1993)[37], Niemoralna propozycja (1993), Karmazynowy przypływ (1995), Johnny Mnemonic (1995)[37], Batman i Robin (1997)[37], Informator (1999)[37], Włamanie na śniadanie (2001)[37], Austin Powers i Złoty Członek (2002)[37] i Zakładnik (2004)[37].

Został zaangażowany do roli legendarnego rewolwerowca w telewizyjnym westernie Billy the Kid (1989). W dreszczowcu kryminalnym Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again, 1989) zagrał prywatnego detektywa wplątanego w sfingowanie śmierci swojej klientki. Został wybrany przez Olivera Stone’a spośród dwustu aktorów do roli Jima Morrisona[38], jednej z ikon rocka, lidera i wokalisty tytułowej grupy w biograficznym dramacie The Doors (1991), za którą otrzymał nominację do nagrody MTV Movie Award. W 1992 krytyk filmowy Roger Ebert zauważył: „jeśli istnieje nagroda dla najbardziej niedocenionej czołowej postaci swojego pokolenia, Kilmer powinien ją otrzymać”[39].

W filmie sensacyjnym Tony’ego Scotta na podstawie scenariusza Quentina Tarantino Prawdziwy romans (True Romance, 1993) pojawił się jako duch Elvisa-swego rodzaju mentor głównego bohatera. W nakręconym z rozmachem westernie Tombstone (1993) z Kurtem Russellem i Michaelem Biehnem wystąpił w roli umierającego na gruźlicę rewolwerowca Doca Hollidaya.

Popularność i nominację do nagrody MTV Movie Awards przyniosła mu komiksowa postać człowieka-nietoperza/Bruce’a Wayne’a w filmie Batman Forever (1995) oraz drugoplanowa rola zawodowego złodzieja w dramacie kryminalnym Michaela Manna Gorączka (Heat, 1995) z Robertem De Niro i Alem Pacino. Za kolejne role – zrelaksowanego pomocnika tytułowego doktora w remake’u horroru Wyspa doktora Moreau (The Island of Dr. Moreau, 1996) z Marlonem Brando, irlandzkiego inżyniera w przygodowym filmie sensacyjnym Duch i Mrok (The Ghost and the Darkness, 1996) z Michaelem Douglasem, Simona Templara w sensacyjnym Phillipa Noyce Święty (The Saint, 1997) i Filipa II, ojca Aleksandra w sensacyjno-przygodowym dramacie historycznym Olivera Stone’a Aleksander (Alexander, 2004) – nie uzyskał pozytywnych opinii w oczach krytyków i trzykrotnie był nominowany do nagrody Złotej Maliny dla najgorszego aktora. Kreacja uzależnionego od narkotyków wdowca w Jezioro Salton (The Salton Sea, 2002) została uhonorowana nagrodą Prism, a za postać pozbawionego skrupułów Perry’ego van Shrike, prywatnego detektywa i geja w komedii Kiss Kiss Bang Bang (2005) odebrał w Los Angeles nagrodę Satelita.

Zajmował się także dubbingiem. Użyczył swojego głosu Mojżeszowi w biblijnym filmie animowanym Książę Egiptu (The Prince of Egypt, 1998). W nowej wersji serialu Nieustraszony (Knight Rider, 2008) przemawiał głosem KITTa.

Był na okładkach magazynów takich jak „Ekran” (23 czerwca 1988)[40], „Entertainment Weekly” (1 marca 1991)[40], „Interview” (listopad 1990)[40], „Details” (czerwiec 1995), „Juice” (sierpień 1995), „Film” (czerwiec 1997), „People” (6 września 2021)[40] i „Vogue” (wrzesień 2022).

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1987 związał się z aktorką Joanne Whalley, zagrali razem w filmach: Willow (1988) i Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again, 1989). Wzięli ślub 28 lutego 1988. Mieli córkę Mercedes (ur. 29 października 1991) i syna Jacka (ur. 6 czerwca 1995). Rozwiedli się 1 lutego 1996[41].

Spotykał się z Cher (1982)[42], Ellen Barkin (1984)[42], Michelle Pfeiffer (1989)[42], Emily Lloyd (1996)[42], Cindy Crawford (1996)[42], Elisabeth Shue (1996)[42], Daryl Hannah (2001–2002)[42], Neve Campbell (2002–2003)[42], Bridgettą Tomarchio (2003)[42], Angeliną Jolie (2003)[42], Paris Hilton (2005)[42], Winoną Ryder (2005)[42] i Izabellą Miko (2009–2012)[42].

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]

W 2017 ujawnił, że w 2014 zdiagnozowano u niego nowotwór gardła. Od tego czasu żył z tracheotomią[43].

Zmarł 1 kwietnia 2025 na zapalenie płuc w wieku 65 lat[44][45].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Filmy

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Rola Reżyser
1984 Ściśle tajne (Top Secret!) Nick Rivers Jim Abrahams
David Zucker
Jerry Zucker
1985 Prawdziwy geniusz (Real Genius) Chris Knight Martha Coolidge
1986 Top Gun Tom Kazansky, „Iceman” Tony Scott
Zabójstwa przy Rue Morgue (The Murders in the Rue Morgue, TV) Philippe Huron Jeannot Szwarc
1987 Człowiek, który zerwał 1000 łańcuchów (The Man Who Broke 1,000 Chains, TV) Robert Eliot Burns / Elliot Roberts Daniel Mann
1988 Willow Madmartigan Ron Howard
1989 Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again) Jack Andrews John Dahl
Billy the Kid (TV) William Bonney William A. Graham
1991 The Doors Jim Morrison Oliver Stone
1992 Na rozkaz serca (Thunderheart) Ray Levoi Michael Apted
1993 Tombstone Doc Holliday George Pan Cosmatos
Niesamowita McCoy (The Real McCoy) J.T. Barker Russell Mulcahy
Prawdziwy romans (True Romance) Mentor (Elvis) Tony Scott
1995 Skrzydła odwagi (Wings of Courage) Jean Mermoz Jean-Jacques Annaud
Batman Forever Bruce Wayne / Batman Joel Schumacher
Gorączka (Heat) Chris Shiherlis Michael Mann
1996 Wyspa doktora Moreau (The Island of Dr. Moreau) Montgomery John Frankenheimer
Martwa dziewczyna (Dead Girl) dr Dark Adam Coleman Howard
Duch i Mrok (The Ghost and the Darkness) pułkownik John Henry Patterson Stephen Hopkins
1997 Święty (The Saint) Simon Templar Phillip Noyce
1998 Książę Egiptu (The Prince of Egypt) Mojżesz / Bóg (głos) Brenda Chapman
Steve Hickner
Simon Wells
1999 Dotyk miłości (At First Sight) Virgil Adamson Irwin Winkler
Król Joe (Joe the King) Bob Henry Frank Whaley
2000 Pollock Willem de Kooning Ed Harris
Czerwona Planeta (Red Planet) Robby Gallagher Antony Hoffman
2002 Brudna forsa (Hard Cash/Run for the Money) agent FBI Mark C. Cornell Predrag Antonijević
Jezioro Salton (The Salton Sea) Danny Flynne / Tom Van Allen D.J. Caruso
2003 Jeźdźcy Apokalipsy (Masked and Anonymous) treser zwierząt Larry Charles
Wonderland John Holmes James Cox
Ukryta tożsamość (Blind Horizon) Frank Kavanaugh Michael Haussman
Zaginione (The Missing) porucznik Jim Ducharme Ron Howard
2004 Niełatwa miłość (Stateside) sierżant sztabowy Skeer Reverge Anselmo
Spartan sierżant John / Robert Scott David Mamet
Łowcy umysłów (Mindhunters) agent FBI Jake Harris Renny Harlin
Aleksander (Alexander) Filip II Macedoński Oliver Stone
2005 Kiss Kiss Bang Bang jako Gay Perry Gay Perry Shane Black
2006 Za cenę życia (10th & Wolf) Murtha Robert Moresco
Wrobiony (Played) Dillon Sean Stanek
Zero moskiewskie (Moscow Zero) Andriej María Lidón
Letnia miłość (Summer love) poszukiwany Piotr Uklański
Deja Vu agent Paul Pryzwarra Tony Scott
Dziesięć przykazań (The Ten Commandments: The Musical) Mojżesz Robert Iscove
2007 Have Dreams, Will Travel Henderson Brad Isaacs
2008 Spisek w New Hope (The Conspiracy) William „Spooky” MacPherson Adam Marcus
Delgo Bogardus (głos) Marc F. Adler
Jason Maurer
Fatalny skok (Columbus Day) John Cologne Charles Burmeister
Skazaniec (Felon) John Smith Ric Roman Waugh
Guru miłości (The Love Guru) w roli samego siebie Marco Schnabel
2:22 Maz Phillip Guzman
2009 Eksperyment w łaźni (The Steam Experiment) James Pettis Philippe Martinez
Streets of Blood (Ulice we krwi, wideo) detektyw Andy Devereaux Charles Winkler
Amerykański pierwiosnek (American Cowslip) szeryf Todd Inglebrink Mark David
Śmiertelna odwilż (The Thaw) dr Kruipen, przywódca wyprawy Mark A. Lewis
Zły porucznik (Bad Lieutenant: Port of Call New Orleans) detektyw Stevie Pruit Werner Herzog
Cabeça a Prêmio poszukiwany Marco Ricca
Pod obserwacją (Hardwired) Virgil Kirkhill Ernie Barbarash
Fałszywa tożsamość (Double Identity) dr Nicholas Pinter / John Charter Dennis Dimster
2010 Bloodworth Warren Bloodworth Shane Dax Taylor
The Traveler Pan Nikt / włóczęga Michael Oblowitz
MacGruber Dieter Von Cunth Jorma Taccone
Gun (Spluwa) Angel Jessy Terrero
2011 Blood Out Arturo Jason Hewitt
Zabić Irlandczyka (Kill the Irishman) detektyw Joe Manditski / narrator Jonathan Hensleigh
5 dni wojny (5 Days of War) „Holender”, dziennikarz Renny Harlin
Twixt Hall Baltimore Francis Ford Coppola
2012 Minus siedem (Seven Below) Bill McCormick Kevin Carraway
Wyatt Earp: Zemsta (Wyatt Earp’s Revenge, wideo) Wyatt Earp Michael Feifer
Deep in the Heart brodaty mężczyzna Christopher Cain
Czwarty wymiar (The Fourth Dimension) w roli samego siebie Harmony Korine
Bez tchu (Breathless) Dale Jesse Baget
2013 Samoloty (Planes) Bravo (głos) Klay Hall
Lato przyjaźni (Standing Up) szeryf Hofstadder D.J. Caruso
Palo Alto Stewart Gia Coppola
Riddle szeryf Richards John O. Hartman, Nicholas Mross
2014 Tom Sawyer i Huckleberry Finn (Tom Sawyer & Huckleberry Finn) Mark Twain Jo Kastner
2017 Song to Song Duane Terrence Malick
Pierwszy śnieg (The Snowman) Gert Rafto Tomas Alfredson
Dozorca (The Super) Walter Stephan Rick
2019 Obywatel Twain (Cinema Twain) Mark Twain Val Kilmer
Jay i Cichy Bob powracają (Jay and Silent Bob Reboot) Reboot Bluntman Kevin Smith
1st Born Biden Ali Atshani
2020 Zemsta żołnierza (Soldier’s Heart) CJ Connor Michael Feifer
Brudna kasa (Paydirt) szeryf Tucker Christian Sesma
2021 The Birthday Cake wujek Angelo Jimmy Giannopoulos
Val (dokumentalny) w roli samego siebie Leo Scott, Ting Poo
2022 Top Gun: Maverick admirał Tom Kazansky, „Iceman” Joseph Kosinski

Seriale

[edytuj | edytuj kod]

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Katie Kindelan: What Val Kilmer said about his health struggles before his death at 65. ABC News, 2 kwietnia 2025. [dostęp 2025-04-05]. (ang.).
  2. ↑ Jakub Demiańczuk, Zmarł Val Kilmer, gwiazdor „Top Gun” i „Gorączki”. Wybitnie zdolny i tak samo trudny, „Polityka”, 2 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-05] [zarchiwizowane z adresu].
  3. ↑ Val Kilmer. Rotten Tomatoes. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  4. ↑ Top Stars at the Worldwide Box Office (Rank 501–600). The Numbers. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  5. ↑ Val Kilmer. Listal. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  6. ↑ Genealogy: Gladys (Ekstadt). Geni, 4 kwietnia 2025. [dostęp 2025-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  7. ↑ Eugene D. Kilmer; Industrialist, Develope, „Los Angeles Times” [dostęp 2025-04-06] (ang.).
  8. ↑ Tim Dowling: Val Edward Kilmer – Family tree. Geneanet. [dostęp 2025-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  9. ↑ a b Val Kilmer What Nationality Ancestry Race. EthniCelebs.com, 27 grudnia 2007. [dostęp 2025-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  10. ↑ Val Kilmer Biography (1959–). Film Reference. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  11. ↑ William Leith, A solitary man, „The Daily Telegraph”, 26 marca 2004 [dostęp 2025-04-06] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  12. ↑ Going West. Planet Kilmer. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  13. ↑ Taffy Brodesser–Akner, What Happened to Val Kilmer? He's Just Starting to Figure It Out., „The New York Times”, 6 maja 2020 [dostęp 2025-04-06] (ang.).
  14. ↑ A Guide to Val Kilmer’s Family: 2 Kids, Ex-Wife Joanne Whalley, Parents and More. Yahoo!. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  15. ↑ Gladys Leach. Wickenburg Funeral Home. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  16. ↑ Caitlin Frye: Val Kilmer’s Religion and Political Views. The Hollowverse, 26 marca 2013. [dostęp 2025-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  17. ↑ Sami K. Martin: Val Kilmer’s Health Being Put at Risk by Religious Belief? Actor a Known Christian Scientist. The Christian Post, 3 lutego 2015. [dostęp 2025-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  18. ↑ Catherine Caruso: Val Kilmer Biography: Film Actor (1959–). Biography.com, 2 kwietnia 2025. [dostęp 2025-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  19. ↑ Jenelle Riley, From ‘Top Gun’ to ’10 Commandments,’ Val Kilmer’s New Book Details Highs and Lows, „Variety”, 30 kwietnia 2020 [dostęp 2025-04-06] (ang.).
  20. ↑ Marta Górna, Jako aktor był hipnotyzujący, jako człowiek trudny. Nie żyje Val Kilmer, „Gazeta Wyborcza”, 2 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-05] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
  21. ↑ Kinorama: Fax. „Film”. nr 51–52 (2266/22267/XLVII), s. 12–13, 20–27 grudnia 1992. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  22. ↑ Bruce Weber, Val Kilmer, Film Star Who Played Batman and Jim Morrison, Dies at 65, „The New York Times”, 1 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-08] (ang.).
  23. ↑ Bommi Baumann: How It All Began: The Personal Account of a West German Urban Guerrilla. Arsenal Pulp Press, 2002, s. 131. ISBN 978-0889780453.
  24. ↑ Piotr Uklanski, Val Kilmer, „Interview”, 24 marca 2011 [dostęp 2025-04-08] (ang.).
  25. ↑ Juilliard: Where It All Began. OoCities. [dostęp 2025-04-08]. (ang.).
  26. ↑ Val Kilmer. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  27. ↑ Val Kilmer. Internet Broadway Database. [dostęp 2021-07-10]. (ang.).
  28. ↑ John Moore: As Hamlet in Boulder, Kilmer had Iceman in his veins. Denver Gazette, 3 kwietnia 2025. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  29. ↑ Frank Rich, Review/Theater: 'Tis Puty She’s A Whore; Jacobean Tale of Lust and Revenge Updated to the Fascist 1930’s, „The New York Times”, 1992 [dostęp 2025-04-06] (ang.).
  30. ↑ Charles Isherwood, He Sings, He Dances, He Parts the Red Sea, „The New York Times”, 30 września 2004 [dostęp 2025-04-06] (ang.).
  31. ↑ Lyn Gardner, The Postman Always Rings Twice, „The Guardian”, 9 czerwca 2005 [dostęp 2025-04-06] (ang.).
  32. ↑ Andrew Gans: Val Kilmer Will Play Mark Twain in One-Man Show „Citizen Twain”. Playbill, 15 marca 2012. [dostęp 2025-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  33. ↑ Rebecca Alter: A Short History of Val Kilmer’s Obsession With Mark Twain. Vulture, 7 maja 2020. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  34. ↑ Val Kilmer Biography. RetroJunk. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  35. ↑ Belen Edwards: David Lynch’s 'Dune' almost cast Val Kilmer, and more secrets from the 'Dune' oral history. Mashable, 25 sierpnia 2023. [dostęp 2025-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  36. ↑ Janet Maslin, Real Genius, „The New York Times”, 7 sierpnia 1985 [dostęp 2025-04-08] (ang.).
  37. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Val Kilmer Trivia. FamousFix. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  38. ↑ Kinorama: Powrót Króla–Jaszczura. „Film”. nr 19 (2182/XLVI), s. 12–13, 12 maja 1991. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  39. ↑ Roger Ebert, Thunderheart, „Chicago Sun-Times”, 3 kwietnia 1992 [dostęp 2025-04-05] (ang.).
  40. ↑ a b c d Val Kilmer Magazines. FamousFix. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  41. ↑ Val Kilmer, Movie Actor – Bio, Facts, Family. Famous Birthdays. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  42. ↑ a b c d e f g h i j k l m Val Kilmer Relationship. FamousFix.com. [dostęp 2025-04-06]. (ang.).
  43. ↑ Frank Pallotta: Val Kilmer was once one of Hollywood’s biggest stars.'Top Gun: Maverick' could be his last role. CNN Business, 2022-05-26. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
  44. ↑ Jack Dunn, Jazz Tangcay, Michael Mann, Francis Ford Coppola, Josh Brolin and More Remember Val Kilmer: 'A Brilliant Actor and a Good Man', „Variety”, 2 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-06] (ang.).
  45. ↑ Mike Barnes, Val Kilmer, Actor Revered for Playing Batman and Jim Morrison, Dies at 65, „The Hollywood Reporter”, 1 kwietnia 2025 [dostęp 2025-04-06] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Portret na życzenie: Val Kilmer. „Film”. nr 36 (2199/XLVI), s. 30, 8 września 1991. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Portret na życzenie: Val Kilmer. „Film”. nr 9 (2324/L), s. 99, wrzesień 1995. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Tomasz Jopkiewicz. Awanturnik bez powodu. „Film”. nr 6 (2345/LII), s. 96–97, czerwiec 1997. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Val_Kilmer&oldid=76418953”