Tadeusz Makowski
 Autoportret (między 1917 a 1921) | |
| Data i miejsce urodzenia |
29 stycznia 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 listopada 1932 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
Tadeusz Józef Makowski (ur. 29 stycznia 1882 w Oświęcimiu, zm. 1 listopada 1932 w Paryżu)[1] – polski malarz działający w Paryżu, przedstawiciel École de Paris.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Oświęcimiu jako syn urzędnika kolejowego. W 1893 skończył szkołę powszechną w Wilamowicach z wynikiem celującym[2]. Studiował w latach 1902–1906 filologię klasyczną i polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, 1903–1908 malarstwo w ASP w Krakowie u J. Stanisławskiego i J. Mehoffera. Na przełomie 1908/1909 wyjechał do Paryża, gdzie pozostał do końca życia. We wczesnych pracach był wierny swoim nauczycielom. W Paryżu malował początkowo pod wrażeniem fresków P. C. Puvis de Chavannes'a, a poznawszy grupę kubistów z Montparnasse'u, uległ ich wpływowi. Zaproszony przez W. Ślewińskiego, spędził okres wojny w Bretanii, dokąd później wracał kilkakrotnie. Od tego czasu datuje się jego odejście od kubizmu i zwrot ku studiom z natury. Malował pejzaże ze sztafażem w duchu naiwnego realizmu i podobnie stylizowane kompozycje figuralne. Wykorzystując i przetwarzając w poetyckiej wyobraźni wpływy dawnego malarstwa niderlandzkiego i holenderskiego, kubizmu, polskiej sztuki ludowej i współczesnych naiwnych realistów, wypracował indywidualny styl metaforyczny, emanujący lirycznym nastrojem. Częstym tematem jego obrazów były dzieci w scenach z życia wiejskiego, teatralnych, maskaradowych i karnawałowych, w prymitywizowanej i częściowo geometryzowanej formie. Uprawiał grafikę (m.in. drzeworytnicze ilustracje książkowe). W 1912–1931 prowadził dziennik (wydany w 1961 w Warszawie).
Zmarł na skutek wylewu krwi do mózgu[3]. Został pochowany na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.
Za Wnętrze – jeden z trzech nieznanych obrazów Tadeusza Makowskiego, które sprzedano 20 marca 2011 roku podczas aukcji w Warszawie – prywatny nabywca zapłacił 620 tys. zł[4]. Miał syna Kacpra Makowskiego
Wybrane dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Ananas na talerzu, ok. 1920, olej na płótnie, 24 x 33 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Astry i cynie w glinianym dzbanku, 1917, olej na płótnie, 73 x 42,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Autoportret z paletą i ptaszkiem, ok. 1919, olej na płótnie, 61 x 50 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Chłopcy z fujarkami, ok. 1928, olej na płótnie, 81 x 49 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- 14 lipca na wsi, 1928, olej na płótnie, 84 x 104 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Dziad i baba, 1930, olej na płótnie, 82 x 99 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Dzieci z turoniem, 1929, olej na płótnie, 80,5 x 100 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Dziecinne ZOO, ok. 1929, olej na płótnie, 32,5 x 46 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Jazz, 1929, olej na płótnie, 132 x 163 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Kapela dziecięca, 1922, olej na płótnie, 114 x 146 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Kolejarze, ok. 1930, olej na płótnie, 80 x 98,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Mali pierroci, 1930, olej na płótnie, 54,5 x 65 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Mała Gioconda, 1920, olej na płótnie, 73 x 50 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Maskarada, 1928, olej na płótnie, 80 x 100 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
- Most na Sekwanie, ok. 1913, olej na płótnie, 64,5 x 80 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Na plaży, 1930, olej na płótnie, 65 x 81 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Odlot jaskółek, 1931, olej na płótnie, 39,5 x 26,5 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
- Palacze fajek, 1931, olej na płótnie, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
- Portret malarza Marcela Gromaire z rodziną, ok. 1925, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Portret męski z fajkami, ok. 1930, olej na płótnie, 81 x 66 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Promień słońca, ok. 1930, olej na płótnie, 72,5 x 50 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Rybak, 1930, olej na płótnie, 100 x 80 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Skąpiec, 1932, olej na płótnie, 117,5 x 89 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Słoneczniki, 1907, olej na płótnie, 120 x 135 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
- Szermierze, ok. 1931, olej na płótnie, 100 x 81,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Szewc, 1930, olej na płótnie, 105,5 x 81,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Teatr dziecięcy, 1931, olej na płótnie, 54 x 65 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Troje dzieci pod drogowskazem, ok. 1930, olej na płótnie, 24,5 x 35,3 cm, Muzeum Śląskie w Katowicach
- Ukwiecone okno, ok. 1926, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Vita brevis, ars longa, 1918, olej na płótnie, 62,5 x 95 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
- W oberży, 1931, olej na płótnie, 46,5 x 55,2 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
- Wiejskie podwórko, 1928, olej na płótnie, 81 x 100 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
W oczach krytyków
[edytuj | edytuj kod]- "Było w nim coś z niewinnego dziecka – jakaś świeżość, niewinność, a jednocześnie to był bardzo wykształcony człowiek". (Marcel Gromaire)[5]
- "Makowski, prawdziwy talent malarski, jego kolor, to sama wrażliwość". (Guillaume Apollinaire)[6]
- "Makowski sprowadza człowieka do brył i figur, ale pozostawia mu jego duszę". (Mieczysław Wallis)[7]
- "O obrazach Tadeusza Makowskiego poeci piszą wiersze. Nie dziwię się temu. Każdy z jego obrazów jest bowiem jak wiersz, tyle w nim czystej poezji, czystego liryzmu i wzruszenia". (Ignacy Witz)[8]
- "Jego płótna żyją przede wszystkim dziwnym światłem, które ożywia, światłem tajemniczym, feerycznym, świadczącym o mądrej technice, precyzyjnym warsztacie, o pracowitych i owocnych rozmyślaniach malarza nad wszystkimi środkami i możliwościami, nad wiecznym cudem koloru". (Roger Brielle)[9]
- "Malarstwo Makowskiego – to dokument doskonałego zespolenia „europejskości” z polskością, to szkoła niezawodna artystycznego sumienia". (Juliusz Starzyński)[10]
- "Pewno nie umiał bić się o swoje miejsce, nawet trudno mu było chyba z ludźmi obcować. Był pochłonięty swoim widzeniem świata, swoją poezją kameralną, której i dla której do śmierci szukał wyrazu". (Józef Czapski)[11]
- "Zgeometryzowane formy postaci, przypominających wyciosane z drewna kukiełki, umiał nasycić ekspresją spojrzeń i gestów jak najbardziej ludzkich. Figurki Makowskiego zbudowane z kul, stożków, ostrosłupów i sześcioboków urzekają wdziękiem i poetyckim czarem". (Przemysław Trzeciak)[12]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Witz 1970 ↓, s. 397-398.
- ↑ Tadeusz (Józef Tadeusz) Makowski [online], www.biogramy.pl [dostęp 2023-09-29] (pol.).
- ↑ Witz 1970 ↓, s. 398.
- ↑ Ponad 600 tys. zl za nieznane dzieło polskiego malarza, wiadomości.wp.pl. [dostęp 2011-03-21].
- ↑ K. Czerni, A. Szczerski, Tadeusz Makowski, Siechnice 2000, s. 3.
- ↑ Tamże, s. 8.
- ↑ Tamże, s. 15.
- ↑ Tamże, s. 25.
- ↑ Tamże, s.23.
- ↑ Tamże, s.31.
- ↑ Tamże, s. 6-7.
- ↑ Od Maneta do Pollocka. Słownik malarstwa nowoczesnego, wyd. 2, Warszawa 1995, s. 212
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krystyna Czerni, Andrzej Szczerski, Tadeusz Makowski, Siechnice: Eaglemoss Polska, 2000 (Wielcy Malarze ; nr 98)
- Władysława Jaworska, Tadeusz Makowski, Kraków: Kluszczyński, 1999, ISBN 83-86328-24-X
- Władysława Jaworska, Tadeusz Makowski, polski malarz w Paryżu, Wrocław: Ossolineum, 1976.
- Władysława Jaworska, Tadeusz Makowski. Życie i twórczość, Wrocław: Ossolineum, 1964.
- Władysława Jaworska, Izabela Kania, Elżbieta Zawistowska, Tadeusz Makowski 1882-1932. Malarstwo, rysunek, grafika, Katowice: Muzeum Śląskie, 2002, ISBN 83-87455-42-3
- Stanisław Ledóchowski, Tadeusz Makowski, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984 (ABC Sztuki), ISBN 83-03-00148-5
- Irena Kossowska, Tadeusz Makowski (1882-1932), Warszawa: Edipresse Polska, 2006, (Ludzie, Czasy, Dzieła ; 8), ISBN 83-747-060-0
- Tadeusz Makowski, Pamiętnik, oprac. Władysława Jaworska, Warszawa: PIW, 1961.
- Ignacy Witz, Polscy malarze, polskie obrazy, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1970.
- Kazimierz Wyka, Makowski, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1963.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dzieła Tadeusza Makowskiego w serwisie Wolne Lektury
- Tadeusz Makowski - biografia na portalu Niezlasztuka.net