Strojnik
| Lampris guttatus[1] | |||||
| (Brünnich, 1788) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
strojnik | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
Strojnik[3] (Lampris guttatus), nazywany też „rybą księżycową”[3] – gatunek ryby strojnikokształtnej z rodziny strojnikowatych (Lamprididae). Jest to jedyna znana ryba przeprowadzająca termoregulację, stanowiącą do pewnego stopnia odpowiednik stałocieplności u ptaków i ssaków.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Ryba żyjąca we wszystkich morzach strefy umiarkowanej i ciepłych, w strefie otwartego morza na głębokości od 100 do 400 m.
Opis
[edytuj | edytuj kod]
Osiąga maksymalnie do 200 cm długości i masę ciała do 100 kg. Ciało bardzo wysokie, silnie bocznie spłaszczone, pokryte małymi łuskami, luźno osadzonymi. Otwór gębowy mały, bezzębny. Płetwy grzbietowa i odbytowa bardzo długie, bez twardych promieni. Przednia część płetwy grzbietowej znacznie wyższa od części tylnej. Płetwa ogonowa duża, wklęsła. Płetwa brzuszna długa i mocna.
Ubarwienie grzbietu ciemnoniebieskie do fioletowego. Boki jaśniejsze, brzuch różowawy.
Unikatową cechą tej ryby jest jej stałocieplność. Strojniki są w stanie utrzymywać temperaturę ciała wyższą o 5 °C od temperatury otoczenia, co pozwala im zachować dużą aktywność podczas polowania w zimnej wodzie na dużych głębokościach (mezopelagial). Ryby te do poruszania używają przede wszystkim silnych płetw piersiowych. Krew z ciepłych mięśni piersiowych jest kierowana do skrzeli poprzez sieć naczyń krwionośnych, sąsiadujących z naczyniami odprowadzającymi z nich natlenioną, ale ochłodzoną krew. W naczyniach tych dochodzi do wymiany ciepła, wskutek czego do całego organizmu strojnika dopływa już ogrzana krew. Niektóre ryby (np. tuńczyk, żarłacz biały i ostronos atlantycki) posiadają zdolność do utrzymywania przez taki mechanizm podwyższonej temperatury w niektórych częściach ciała, ale strojnik jest jedyną rybą, u której stwierdzono podwyższoną temperaturę całego ciała, w tym serca[4][5][6].
Odżywianie
[edytuj | edytuj kod]Strojnik jest aktywnie polującym drapieżnikiem, żywi się głównie głowonogami i skorupiakami.
Wykorzystanie
[edytuj | edytuj kod]Choć sam w sobie strojnik nie jest celem połowów, stanowi ceniony przyłów przy połowach tuńczyka. Tłuste, czerwone mięso ryby jest bardzo smaczne. Sprzedawany świeży lub mrożony; serwowany jako sashimi[7].
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Brak danych o rozmnażaniu się strojnika.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lampris guttatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Lampris guttatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973 (występuje pod synonimiczną nazwą łacińską Lampris regius).
- ↑ Nicholas C. Wegner, Owyn E. Snodgrass, Heidi Dewar, John R. Hyde. Whole-body endothermy in a mesopelagic fish, the opah, Lampris guttatus. „Science”. 2015 (348 (6236)), s. 786–789, 2015-05-15. American Association for the Advancement of Science. DOI: 10.1126/science.aaa8902. ISSN 0036-8075. (ang.).
- ↑ Ed Yong: Meet the Comical Opah, the Only Truly Warm-Blooded Fish. National Geographic, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
- ↑ Stephanie Pappas: First Warm-Blooded Fish Found. LiveScience, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
- ↑ Lampris guttatus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2015-05-19]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
- Lampris guttatus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2015-05-19]