Sorkokret

Sorkokret
	Uropsilus
	Milne-Edwards, 1871
	; Sorkokret ryjówkonogi (U. soricipes) na ilustracji z 1871 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	owadożery
Podrząd	Erinaceota
Rodzina	kretowate
Podrodzina	sorkokrety
Rodzaj	sorkokret
	Typ nomenklatoryczny
	Uropsilus soricipes Milne-Edwards, 1871
Synonimy
	Nasillus O. Thomas, 1911; Rhynchonax O. Thomas, 1911; Rhynchonax O. Thomas, 1912;
	Nasillus O. Thomas, 1911; Rhynchonax O. Thomas, 1911; Rhynchonax O. Thomas, 1912;
Gatunki
	10 gatunków – zobacz opis w tekście
	10 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sorkokret^[4] (Uropsilus) – rodzaj ssaków z podrodziny sorkokretów (Uropsilinae) w obrębie rodziny kretowatych (Talpidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Chińskiej Republice Ludowej, Wietnamie i być może Mjanmie^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 65–83 mm, długość ogona 50–75 mm, długość ucha 5,5–9 mm, długość tylnej stopy 12–17,5 mm; masa ciała 5,9–11,2 g^[6]^[8]^[9]^[10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1871 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards w artykule poświęconym raportowi skierowanemu do profesorów-administratorów Muzeum Historii Naturalnej, opublikowanym w czasopiśmie Nouvelles archives du Muséum d’histoire naturelle^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) sorkokret ryjówkonogi (U. soricipes).

Etymologia

Uropsilus: gr. ουρα oura ‘ogon’; ψιλός psilos ‘nagi’^[11].
Nasillus: łac. nasus ‘nos’^[12]; przyrostek zdrabniający -illus^[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Nasillus gracilis O. Thomas, 1911.
Rhynchonax: gr. ῥυγχος rhunkhos ‘pysk, ryj’^[14]; αναξ anax, ανακτος anaktos ‘król, pan’^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Rhynchonax andersoni O. Thomas, 1911.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[16]^[8]^[5]^[4]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[6]^[5]^[8]^[9]^[10]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[5]^[8]^[9]^[10]	Podstawowe wymiary^[6]^[8]^[9]^[10]^[a]	Status IUCN^[17]
Uropsilus investigator	(O. Thomas, 1922)	sorkokret wścibski	gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (północno-zachodni Junnan; być może północno-wschodnia Mjanma); zakres wysokości: 3600–4600 m n.p.m.	DC: 6,7–8,3 cm DO: 5,4–7,5 cm MC: brak danych	DD
Uropsilus nivatus	(G.M. Allen, 1923)		gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (północno-zachodni Junnan ((na wschód od rzeki Saluin, w pobliżu Lijiang i na północ od Dali); być może północna Mjanma); zakres wysokości: 3000–3600 m n.p.m.	DC: 6,8–7,4 cm DO: 5,7–6,5 cm MC: 5,9–7,5 g	NE
Uropsilus aequodonenia	Liu Yang, Liu Shaoying, Sun Zhiyu, Guo Peng, Fan Zhenxin & Murphy, 2013		gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (południowo-zachodni Syczuan (mały obszar otoczony rzekami Dadu, Jinsha i Jalu)); zakres wysokości: 2430–3100 m n.p.m.	DC: 7,2–8,2 cm DO: 6,7–7,3 cm MC: około 11 g	NE
Uropsilus andersoni	(O. Thomas, 1911)	sorkokret syczuański	gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (środkowy Syczuan (Emei Shan i przległy obszar))	DC: 6,5–8,3 cm DO: 5,9–7,2 cm MC: 7,4–11,2 g	DD
Uropsilus gracilis	(O. Thomas, 1911)	sorkokret smukły	gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (Shaanxi, Syczuan, Chongqing i Junnan)	DC: około 6,6 cm^[b] DO: około 5,5 cm^[c] MC: brak danych	LC
Uropsilus atronates	(G.M. Allen, 1923)		gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (środkowy Junnan (obszar na południe od Dali, pomiędzy rzekami Saluin i Mekong)); zakres wysokości: około 2135 m n.p.m.	DC: około 6,7 cm^[b] DO: około 5,7 cm^[c] MC: brak danych	NE
Uropsilus fansipanensis	Bui Tuan Hai, Okabe, Le Hoang Tu Linh, Nguyen Thi Ngan & Motokawa, 2023		gatunek monotypowy	endemit Wietnamu (znany tylko z miejsca typowego na górze Phan Xi Păng, w Parku Narodowym Hoàng Liên, w Lào Cai); zakres wysokości: 2800–2900 m n.p.m.	DC: 7,4–7,8 cm DO: 6,1–6,3 cm MC: 8 g	NE
Uropsilus dabieshanensis	Hu Tingli, Xu Zhen, Zhang Heng, Liu Yingxun, Liao Rui, Yang Guangdao, Sun Ruolei, Shi Jie, Ban Qian, Li Chunlin, Liu Shaoying & Zhang Baowei, 2021		gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (Anhui (rezerwaty przyrody Yaoluoping i Huoshan Foziling)); zakres wysokości: 1065–1275 m n.p.m.	DC: 6,6–8,2 cm DO: 5,2–5,4 cm MC: 6,2–8,9 g	NE
Uropsilus huanggangensis	Chen Zhongzheng, Jiang Xuelong & Ren Xueyang, 2023		gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (znany tylko z miejsca typowego na górze Huanggang, w Parku Narodowym Wuyishan, w Jiangxi); zakres wysokości: 1830–2060 m n.p.m.	DC: 7,1–7,4 cm DO: 5,7–6,5 cm MC: 8,2–9,2 g	NE
Uropsilus soricipes	Milne-Edwards, 1871	sorkokret ryjówkonogi	gatunek monotypowy	endemit Chińskiej Republiki Ludowej (Gansu, Shaanxi, Syczian i Junnan); zakres wysokości: poniżej 2200 m n.p.m.	DC: 6,6–8 cm DO: 5–6,9 cm MC: brak danych	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
↑ ^a ^b Długość ciała podana tylko dla samic (u samców nieznana).
↑ ^a ^b Długość ogona podana tylko dla samic (u samców nieznana).

Przypisy

↑ ^a ^b A. Milne-Edwards. Rapport adresse a mm. les Professeurs-Administrateurs du Museum d’Histoire Naturelle. „Nouvelles archives du Muséum d’histoire naturelle”. Bulletin des Nouvelles Archives du Muséum. 7, s. 92-93, 1871. (fr.).
↑ ^a ^b O. Thomas. [On mammals collected in thc Provinces of Sze-chuan and Yunnan, western China, by Mr. Malcolm Anderson, for the Duke of Bedford’s exploration of eastern Asia]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 100, s. 49, 1911. (ang.).
↑ O. Thomas. The Duke of Bedford’s Zoological Exploration of Eastern Asia.—XV. On Mammals from the Provinces of Sze-chwan and Yunnan, Western China. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1912, s. 130, 1912. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 77. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 78. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e B. Kryštufek & M. Motokawa: Family Talpidae (Moles, Desmans, Star-nosed Moles and Shrew Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 597–598. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Uropsilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-03-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 442. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d H.T. Bui, S. Okabe, T.H. Le, N.T. Nguyen & M. Motokawa. A new shrew mole species of the genus Uropsilus (Eulipotyphla: Talpidae) from northwestern Vietnam. „Zootaxa”. 5339 (1), s. 59–78, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5339.1.3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d X. Ren, Y. Xu, Y. Li, H. Yao, Y. Fang, L. Khanal, Cheng, W. Zeng X. Jiang & Z. Chen. A new species of shrew moles, genus Uropsilus Milne-Edwards, 1871 (Mammalia, Eulipotyphla, Talpidae), from the Wuyi Mountains, Jiangxi Province, eastern China. „ZooKeys”. 1186, s. 25–46, 2023. DOI: 10.3897/zookeys.1186.111592. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 702, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 163.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 125.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 222.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 17.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-01-09]. (ang.).
↑ Taxonomy: Uropsilus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-09]. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[17] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[samica1-19] Długość ciała podana tylko dla samic (u samców nieznana).

[samica2-20] Długość ogona podana tylko dla samic (u samców nieznana).

[edw-1] A. Milne-Edwards. Rapport adresse a mm. les Professeurs-Administrateurs du Museum d’Histoire Naturelle. „Nouvelles archives du Muséum d’histoire naturelle”. Bulletin des Nouvelles Archives du Muséum. 7, s. 92-93, 1871. (fr.).

[tho11-2] O. Thomas. [On mammals collected in thc Provinces of Sze-chuan and Yunnan, western China, by Mr. Malcolm Anderson, for the Duke of Bedford’s exploration of eastern Asia]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 100, s. 49, 1911. (ang.).

[tho12-3] O. Thomas. The Duke of Bedford’s Zoological Exploration of Eastern Asia.—XV. On Mammals from the Provinces of Sze-chwan and Yunnan, Western China. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1912, s. 130, 1912. (ang.).

[miiz-4] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 77. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 78. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[hmw-6] B. Kryštufek & M. Motokawa: Family Talpidae (Moles, Desmans, Star-nosed Moles and Shrew Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 597–598. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[msw-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Uropsilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-03-25].

[amw-8] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 442. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[bui&inni-9] H.T. Bui, S. Okabe, T.H. Le, N.T. Nguyen & M. Motokawa. A new shrew mole species of the genus Uropsilus (Eulipotyphla: Talpidae) from northwestern Vietnam. „Zootaxa”. 5339 (1), s. 59–78, 2023. DOI: 10.11646/zootaxa.5339.1.3. (ang.).

[ren&inni-10] X. Ren, Y. Xu, Y. Li, H. Yao, Y. Fang, L. Khanal, Cheng, W. Zeng X. Jiang & Z. Chen. A new species of shrew moles, genus Uropsilus Milne-Edwards, 1871 (Mammalia, Eulipotyphla, Talpidae), from the Wuyi Mountains, Jiangxi Province, eastern China. „ZooKeys”. 1186, s. 25–46, 2023. DOI: 10.3897/zookeys.1186.111592. (ang.).

[pal-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 702, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=203_163]-12] Jaeger 1959 ↓, s. 163.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=165_125]-13] Jaeger 1959 ↓, s. 125.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=262_222]-14] Jaeger 1959 ↓, s. 222.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=57_17]-15] Jaeger 1959 ↓, s. 17.

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-01-09]. (ang.).

[18] Taxonomy: Uropsilus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[a]

[17]

[b]

[c]