Socjalizm rynkowy
Socjalizm rynkowy – doktryna polityczna i system gospodarczy, w którym łączy się działalność sektora publicznego z mechanizmem rynkowym, a więc środki produkcji są albo własnością publiczną, albo są wspólnie posiadane i eksploatowane w celach zarobkowych w gospodarce rynkowej. Wypracowany w ten sposób zysk stanowi bezpośrednie źródło dochodów pracowników lub jest źródłem finansów publicznych[1].
Różnicą między socjalizmem rynkowym a tradycyjną gospodarką socjalistyczną jest istnienie rynku środków produkcji i dóbr kapitałowych, za sprawą czego producenci są powiązani z rynkiem.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wczesne formy socjalizmu rynkowego polegały na ścisłej współpracy przedsiębiorstw działających w warunkach wolnorynkowych, aby wyeliminować nadmierne wykorzystywanie pracowników i aby otrzymywali oni pełne wynagrodzenie za swoją pracę. Dojrzewanie neoklasycznej teorii ekonomicznej doprowadziło do różnych nowych koncepcji rynkowego socjalizmu w XX wieku. Model wysuwany przez tradycyjnych ekonomistów neoklasycznych składał się z państwowego przemysłu i centralnego urzędu planowania, który wyznacza ceny do równego kosztu krańcowego, a tym samym umożliwia osiągnięcie efektywności w sensie Pareto.
Termin socjalizm rynkowy jest również używany w odniesieniu do systemu ekonomicznego, który wykorzystuje wolny system cen dla alokacji i dystrybucji wszystkich zasobów, zaś publiczna własność jest zastrzeżona dla „strategicznych” sektorów gospodarki. W ramach tego modelu, państwo wykorzystuje mechanizmy rynkowe do bezpośredniej działalności gospodarczej w ten sam sposób jak robią to rządy krajowe w gospodarce kapitalistycznej. Dzięki temu przedsiębiorstwa publiczne działają w zdecentralizowany sposób.
Najstarsze modele tej formy rynkowego socjalizmu zostały opracowane przez Enrico Barone (1908)[2][3] i Oskara R. Lange (ok. 1936)[4]. Zaproponowali oni, aby centralnie planowane poziomy cen ustalane były metodą „prób i błędów”, zaś korekty dokonywane byłyby w przypadku niedoborów lub nadwyżek danych produktów, zamiast polegania na wolnym mechanizmie cenowym. W przypadku pojawienia się braków, ceny są odgórnie podnoszone. Podniesienie cen zachęci przedsiębiorców do zwiększenia produkcji, napędzanej przez chęć zwiększenia swoich zysków, a przez to umożliwi wyeliminowanie niedoborów.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Buchanan, Alan E.: Ethics, Efficiency and the Market. Oxford University Press US. 1985.
- ↑ F. Caffé (1987): „Barone, Enrico,” The New Palgrave: A Dictionary of Economics.
- ↑ Enrico Barone, „Il Ministro della Produzione nello Stato Collettivista”, Giornale degli Economisti, 2, s. 267-293, trans. as „The Ministry of Production in the Collectivist State,” in F. A. Hayek, ed. (1935): Collectivist Economic Planning.
- ↑ Robin Hahnel (2005), Economic Justice and Democracy, Routlege.
