snoRNA

snoRNA, małe jąderkowe RNA (ang. small nucleolar RNA, snoRNA) – zlokalizowane przede wszystkim w jąderku krótkie, niekodujące cząsteczki RNA, które biorą udział w obróbce rRNA polegającej na modyfikacjach chemicznych nukleotydów.

SnoRNA występują u eukariontów i Archaea. Można je podzielić na dwie rodziny - C/D i H/ACA RNA. Te pierwsze zaangażowane są w metylację, a te drugie w pseudourydylację nukleotydów. snoRNA w większości są zlokalizowane w jąderku. Pełnią biologiczną funkcję dopiero po połączeniu w kompleksy z białkami i utworzeniu tzw. małych jąderkowych rybonukleoprotein (ang. small nucleolar ribonucleoproteins, snoRNP)^[1].

Większość kompleksów snoRNP bierze udział w modyfikacji chemicznej nukleotydów w rybosomalnym RNA (rRNA) oraz w snRNA, mniej liczne natomiast zaangażowane są w proces dojrzewania (cięcia) prekursorów rRNA (pre-rRNA). Prawdopodobnie pewne snoRNA mogą również uczestniczyć w modyfikacjach mRNA^[2]. Rybonukleinowe komponenty snoRNP odpowiadają za specyficzność przyłączania kompleksów do odpowiedniej sekwencji pre-rRNA, białka zaś pełnią rolę katalityczną w procesie modyfikacji lub cięcia obrabianego transkryptu. Nie wyklucza się również roli snoRNA w uzyskiwaniu przez cząstki rRNA właściwej struktury trzeciorzędowej oraz w procesie składania podjednostek rybosomu. Jedno ze snoRNA (H/ACA RNA) wchodzi też w skład telomerazy^[3].

Przypisy

↑ WitoldW. Filipowicz WitoldW., VandaV. Pogacić VandaV., Biogenesis of small nucleolar ribonucleoproteins, „Current Opinion in Cell Biology”, 14 (3), 2002, s. 319–327, DOI: 10.1016/s0955-0674(02)00334-4, ISSN 0955-0674, PMID: 12067654 [dostęp 2024-03-27] .
↑ J.J. Cavaillé J.J. i inni, Identification of brain-specific and imprinted small nucleolar RNA genes exhibiting an unusual genomic organization, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 97 (26), 2000, s. 14311–14316, DOI: 10.1073/pnas.250426397, ISSN 0027-8424, PMID: 11106375, PMCID: PMC18915 [dostęp 2024-03-27] .
↑ A. GregoryA.G. Matera A. GregoryA.G., Rebecca M.R.M. Terns Rebecca M.R.M., Michael P.M.P. Terns Michael P.M.P., Non-coding RNAs: lessons from the small nuclear and small nucleolar RNAs, „Nature Reviews. Molecular Cell Biology”, 8 (3), 2007, s. 209–220, DOI: 10.1038/nrm2124, ISSN 1471-0072, PMID: 17318225 [dostęp 2024-03-27] .

[1] WitoldW. Filipowicz WitoldW., VandaV. Pogacić VandaV., Biogenesis of small nucleolar ribonucleoproteins, „Current Opinion in Cell Biology”, 14 (3), 2002, s. 319–327, DOI: 10.1016/s0955-0674(02)00334-4, ISSN 0955-0674, PMID: 12067654 [dostęp 2024-03-27] .

[2] J.J. Cavaillé J.J. i inni, Identification of brain-specific and imprinted small nucleolar RNA genes exhibiting an unusual genomic organization, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 97 (26), 2000, s. 14311–14316, DOI: 10.1073/pnas.250426397, ISSN 0027-8424, PMID: 11106375, PMCID: PMC18915 [dostęp 2024-03-27] .

[3] A. GregoryA.G. Matera A. GregoryA.G., Rebecca M.R.M. Terns Rebecca M.R.M., Michael P.M.P. Terns Michael P.M.P., Non-coding RNAs: lessons from the small nuclear and small nucleolar RNAs, „Nature Reviews. Molecular Cell Biology”, 8 (3), 2007, s. 209–220, DOI: 10.1038/nrm2124, ISSN 1471-0072, PMID: 17318225 [dostęp 2024-03-27] .

[1]

[2]

[3]