Schwerer Panzerspähwagen (6-Rad)

Schwerer Panzerspähwagen (6-Rad)
	; Sd.Kfz. 231 (6-Rad) na defiladzie w roku 1936
	Dane podstawowe
Państwo	III Rzesza
Producent	Magirus, Büssing-NAG, Daimler-Benz (podwozia)
Typ pojazdu	ciężki samochód pancerny
Trakcja	kołowa (6×4)
Załoga	4 ludzi
	Historia
Produkcja	1932 – 1935
Wycofanie	1940
Egzemplarze	122 (Sd.Kfz 231 i 232); 28 (Sd.Kfz. 263)
	Dane techniczne
Silnik	4-cyl. 60 KM Büssing-NAG G; 6-cyl. 65 KM Daimler-Benz MO9; 6-cyl. 70 KM Magirus s 88
Transmisja	mechaniczna
Poj. zb. paliwa	90 l (110 l)
Pancerz	0,8 – 8, 00 mm
Długość	557 cm
Szerokość	182 cm
Wysokość	225 cm; (287 mm z anteną)
Rozstaw osi	250/90 cm (M206a)
Prześwit	24 – 30 cm
Masa	5,35 – 6 ton
Moc jedn.	15,2 – 16,2 KM/t
	Osiągi
Prędkość	65 km/h; w terenie: 32 (62) km/h
Zasięg pojazdu	250 km (drogi); 140 km (w terenie)
	Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	0,5 m
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 działko 2 cm KwK 30 L/55 i 1 karabin maszynowy 7,92 mm MG 13
	Użytkownicy
	III Rzesza
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Schwerer Panzerspähwagen (6-Rad) – seria niemieckich trzyosiowych ciężkich samochodów pancernych klasy schwerer Panzerspähwagen oznaczonych jako Sd.Kfz. 231 i Sd.Kfz. 232 (wersja z radiostacją), skonstruowanych w latach 30. XX wieku i używanych podczas początkowego okresu II wojny światowej. Do rodziny tej należał też wóz łączności radiowej Panzerfunkwagen Sd.Kfz. 263.

Produkcja

Trzyosiowe samochody pancerne schwerer Panzerspähwagen (6-Rad) były jednymi z pierwszych pojazdów bojowych produkowanych dla odradzającej się po I wojnie światowej i potajemnie łamiącej ograniczenia traktatu wersalskiego armii niemieckiej (Reichswehry). Początkowo od 1927 roku prowadzono prace nad cztero- i pięcioosiowymi podwoziami dla samochodów pancernych o dużych zdolnościach terenowych, lecz ich wysoki koszt spowodował zarzucenie tych projektów, zwłaszcza w obliczu kryzysu gospodarczego i potrzeb masowej produkcji dla szybko rozwijającej się armii^[3]. W 1930 roku rozpoczęto prace nad prostszymi samochodami pancernymi, skonstruowanymi w oparciu o podwozia produkowanych już trzyosiowych ciężarówek^[2]. Pierwsze modele, oparte na podwoziach Daimler-Benz G3A i Büssing-NAG G31P, testowano w 1932 roku^[2].

Pojazdy budowano na zbliżonych do siebie wymiarowo podwoziach trzech firm: Daimler-Benz G3A (9 podwozi), Büssing-NAG G31P (45 podwozi) i ostatecznie najliczniejszym Magirus M206A (68 podwozi, dostarczanych w latach 1934-1936)^[2]. Pancerne nadwozia były takie same, z drobnymi różnicami wynikającymi z podwozia, montowane przez Daimler-Benz (19 sztuk), a następnie zakłady Schichau-Werke w Elblągu i Deutsche-Werke w Kilonii^[2].

Oprócz podstawowej wersji produkowano samochody wyposażone w radiostację, z charakterystyczną anteną ramową na wspornikach montowanych z tyłu kadłuba oraz na wieży. Początkowo samochody zaklasyfikowane były jako gepanzerter Kraftwagen ("pojazd opancerzony") i oznaczone Kfz.69 oraz (Fu)Kfz.69a dla wersji z radiostacją^[2]. W kwietniu 1936 przeklasyfikowano je na schwerer Panzerspähwagen ("ciężki pancerny wóz rozpoznawczy") i oznaczono Sonder Kraftfahrzeug (Sd.Kfz.) 231 lub 232 dla wersji z radiostacją^[2]. Później, dla odróżnienia od nowszych samochodów ośmiokołowych o tym samym oznaczeniu, oznaczano je jeszcze dodatkowo jako (6-Rad) (sześciokołowe, mimo że w istocie były one dziesięciokołowe, biorąc pod uwagę koła bliźniacze tylnych osi).

Zbudowano także serię 28 samochodów łączności radiowej Sd.Kfz.263.

Konstrukcja

Sd.Kfz. 231 (6-Rad) był produkowany przy wykorzystaniu podwozia trzyosiowego samochodu ciężarowego. Poszczególne podwozia różniły się m.in. rozstawem osi, odpowiednio przód / tył: Magirus M206A: 250/90 cm, Büssing-NAG G31P: 270/95 cm, Daimler-Benz G3A: 300/95 cm^[1]. Konstrukcja w spadku po cywilnym podwoziu miała napęd jedynie na dwie tylne osie, a skrętną jedynie przednią, oraz silnik umiejscowiony z przodu pojazdu. Na kadłubie zamontowana została obrotowa wieżyczka z działkiem KwK 30 L/55 i karabinem maszynowym MG 13. Opancerzenie stanowiły stalowe płyty o grubości od 4 do 13 mm^[1], ustawione pod różnymi kątami w celu zwiększenia jego efektywności. Pojazd w wersji Sd.Kfz.232 wyposażono również w radiostację typu FuG Spr Ger. Interesującym detalem konstrukcyjnym na części pojazdów było zastosowanie małych, dodatkowych kół z przodu i od spodu pojazdu (między przednią i tylnymi osiami), pomagającym pokonać strome przeszkody i bruzdy.

Historia bojowa

Pojazdy typu Sd.Kfz. 231 (6-Rad) były wykorzystywane przez Wehrmacht w początkowym okresie II wojny światowej do działań rozpoznawczych w Polsce oraz w kampanii francuskiej. Niewielka liczba egzemplarzy była używana także w kampanii bałkańskiej oraz w początkowej fazie operacji Barbarossa.

Znajdowały się na wyposażeniu batalionów rozpoznawczych, lecz z powodu słabego opancerzenia i przywiązania do dróg (brak napędu na wszystkie koła) wiele z nich zostało zniszczonych, a model ten został wyparty przez inne konstrukcje, zwłaszcza Achtrad.

Wersje rozwojowe

Sd.Kfz. 232 Schwerer Panzerspähwagen (6-Rad) (Fu) – samochód rozpoznawczy wyposażony w radiostację – nad wieżyczką została zamontowana (w sposób umożliwiający pełny obrót wieżyczki) antena w formie ramy. W wyniku modyfikacji jego masa wzrosła do 6,1 tony.

Sd.Kfz. 263 Panzerfunkwagen (6-Rad) – wóz łączności radiowej, z dodatkowym miejscem dla 5 członka załogi – radiooperatora. Wersja ta posiadała tylko 1 karabin maszynowy MG 13 w nieruchomej wieżyczce. Masa pojazdu wynosiła 5,75 ton.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Jentz 2001 ↓, s. 13-25.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jentz 2001 ↓, s. 13-22.
↑ Jentz 2001 ↓, s. 13-1.

Bibliografia

Bryan Perrett, 1999, German Armoured Cars and Reconnaissance Half-Tracks 1939-45, Oxford, Osprey Publishing Ltd, ISBN 1-85532-849-6.
AlexanderA. Lüdeke AlexanderA., Weapons of World War II, Bath: Parragon, 2011, ISBN 978-1-4454-2435-4, OCLC 744570428 .
Thomas L. Jentz: Panzerspaehwagen. Armored Cars Sd.Kfz.3 to Sd.Kfz.263. Hilary Louis Doyle. Boyds, MD: Panzer Tracts, 2001, seria: Panzer Tracts. No.13. ISBN 0-9708407-4-8. (ang.).
Peter Chamberlain, Hilary L Doyle: Encyclopedia of German Tanks of World War Two. Wyd. I. Arms & Armour Press, 1978. ISBN 0-85368-202-X. (ang.).

Linki zewnętrzne

http://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Waffen/panzerspahfahrzeuge.htm (niem.)

[CITEREFJentz200113-25-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Jentz 2001 ↓, s. 13-25.

[CITEREFJentz200113-22-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jentz 2001 ↓, s. 13-22.

[CITEREFJentz200113-1-3] Jentz 2001 ↓, s. 13-1.

[:1-4] ↑ ^a ^b ^c ^d obcej konstrukcji, używane przez Wehrmacht; Lista oznaczeń Sd.Kfz.

[1]

[2]

[3]

[A]

Czołgi	A7V PzKpfw I A/B PzKpfw I C/D PzKpfw I F Kl PzBfWg PzKpfw II PzKpfw III PzKpfw IV Panther Tiger Tiger II (Königstiger) PzKpfw 35(t)^[A] PzKpfw 38(t)^[A] Aufklärungspanzer 38(t)
Samobieżne miotacze ognia	Flammpanzer I Flammpanzer II Flammpanzer III Flammpanzer 38(t)^[A] Flammpanzer B2(f)^[A] Sturmgeschütz III (Fl) Sd.Kfz.251/16
Działa samobieżne	15 cm sIG 33 (Sf) auf PzKpfw I Ausf. B 15 cm sIG 33B Sfl Wespe Hummel Grille Panzerwerfer 42 15 cm sIG 33/2 SF auf Jagdpanzer 38(t)
Działa pancerne	StuG III StuG IV StuH 42 StuIG 33B Sturmpanzer (Brummbär) Sturmtiger
Niszczyciele czołgów	Panzerjäger I Marder I Marder II Marder III Nashorn (Hornisse) Jagdpanzer 38(t) (Hetzer) Jagdpanzer IV Jagdpanzer IV/70 (A) Jagdpanzer IV/70 (V) Jagdpanther Jagdtiger Elefant (Ferdinand) Sd.Kfz.6/3 (Diana) Sd.Kfz. 234/4 4,7 cm Pak (t) auf Pz.Kpfw. 35 R (f)
Samobieżne działa przeciwlotnicze	Sd.Kfz. 7/1 Sd.Kfz. 7/2 Sd.Kfz.10/4 Möbelwagen Wirbelwind Ostwind Gepard
Samochody pancerne	Daimler DZVR 21 Kfz.13/14 ADGZ Sd.Kfz.221/222/223 Sd.Kfz.231/232/263 (6-Rad) Sd.Kfz.231/232/233/263 (8-Rad) Sd.Kfz.234 (Puma)
Transportery opancerzone	Sd.Kfz.247 Sd.Kfz.250 Sd.Kfz. 250/9 Sd.Kfz.251 Sd.Kfz.253
Ciągniki artyleryjskie	Sd.Kfz.2 Sd.Kfz.6 Sd.Kfz. 7 Sd.Kfz.8 Sd.Kfz.9 Sd.Kfz.10 Sd.Kfz.11 Schwerer Wehrmachtschlepper
Czołgi ewakuacyjne	Bergepanther Bergepanzer 38(t) Bergepanzer III Bergepanzer IV Bergepanzer Tiger
Transportery amunicyjne	Sd.Kfz.252 Munitionsschlepper auf Pz.Kpfw.I Munitionspanzer 38(t) Munitionsfahrzeug III/IV Munitionspanzer auf Fahrgestell Panzerkampfwagen III Munitionsschlepper für Karl-Gerät
Inne pojazdy	Sd.Kfz.254 Sd.Kfz.301 Raketen-Vielfachwerfer Sd.Kfz.302/303 (Goliath) VW Kübelwagen VW Schwimmwagen BMW R 12 BMW R 75 Zündapp KS 750 Krupp-Protze Opel Blitz Maultier VW 82E Truppenfahrrad
Prototypy i projekty	LK I LK II Jagdpanzer 38(d) VK 31 Leichttraktor VK 1602 Leopard VK 3001 (H) VK 3001 (P) VK 3002 (DB) Tiger (P) VK 3601 (H) VK 45.02 (P) VK 4502 (P) Löwe Maus P-1000 Ratte Landkreuzer P. 1500 Monster Entwicklungsserie (E-100) Panther II Heuschrecke 10 Dicker Max Durchbruchwagen Neubaufahrzeug Kugelblitz 2 cm Flakvierling auf Fahrgestell Panzerkampfwagen IV Panzerselbstfahrlafette IVc Panzerselbstfahrlafette V VK 20 Škoda T-15 Alkett-Raümgerät 10.5 cm leFH18/40/2 auf Fgst Pz Kpfw III/IV