Poskocz tytan
| Eresus walckenaeri | |||
| Brullé, 1832 | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
poskocz tytan | ||
| Synonimy | |||
| |||
Poskocz tytan[1] (Eresus walckenaeri) – gatunek pająków z rodziny poskoczowatych. Zamieszkuje południową Europę oraz zachodnią i środkową Azję.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1832 roku przez Gasparda Auguste’a Brullé[2][3]. Wyróżnia się w jego obrębie dwa podgatunki[3][4]:
- Eresus walckenaeri moerens Koch, 1846
- Eresus walckenaeri walckenaeri Brullé, 1832
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Samiec osiąga od 5 do 11 mm, a samica od 10 do 40 mm długości ciała[1].
Karapaks jest czarny z rozproszonymi szczecinkami białymi[5], u samca ponadto z czerwonymi szczecinkami przy tylnej krawędzi[6]. Część głowową ma dłuższą niż szeroką, prawie trójkątną w widoku grzbietowym, umiarkowanie wyniesioną. Ośmioro oczu rozmieszczonych jest w dwóch rzędach, z których tylny jest nieco węższy od przedniego. Oczy pary przednio-środkowej są znacznie mniejsze niż pary tylno-środkowej. Oczy pary przednio-bocznej nie leżą na wzgórkach. Jamka karapaksu jest płytka. Przednia krawędź karapaksu wyciągnięta jest w kapturek nadustkowy o bocznych brzegach tworzących kąt ostry. Szczękoczułki zaopatrzone są w guzek boczny i mają pełne powierzchnie dośrodkowe[5].
Odnóża samicy są jednolicie czarne, bez widocznych szczecinek białych. W odsiebnych częściach nadstopi wszystkich par występuje szereg brzusznych szczecinek makroskopowych; obecne są także dodatkowe szczecinki makroskopowe na spodzie wszystkich nadstopi i stóp[5]. U samca odnóża pary pierwszej i drugiej są czarne z łatkami białych szczecinek, a odnóża par pozostałych są czarne z białymi lub żółtymi paskami podłużnymi[6][1]. Na spodzie nadstopi pierwszej pary obecna jest pojedyncza szczecinka makroskopowa odsiebna, na spodach pozostałych nadstopi odsiebny szereg szczecinek makroskopowych i rozproszone dodatkowe szczecinki makroskopowe; ponadto nadstopia pary ostatniej mają jedną szczecinkę makroskopową tylno-boczną. Stopy par od drugiej do czwartej również mają rozproszone szczecinki makroskopowe[5].
Opistosoma (odwłok) u samicy jest jednolicie czarna[5][6], czarna z rozproszonymi białymi szczecinkami[1] lub czarna z pomarańczowym do czerwonego paskiem po bokach. Ta ostatnia wersja ubarwienia występuje głównie w populacjach z kontynentalnej Grecji[6]. Samiec ma wierzch opistosomy jaskrawo czerwony lub pomarańczowy z czterema czarnymi, zwykle biało obwiedzionymi łatkami na dwóch przednich parach sigilli, niekiedy zlanymi ze sobą[5][6][1].
Nogogłaszczki samca mają kilka szczecin makroskopowych na przednio-bocznej części cymbium oraz prawie trapezowate[5] do trójkątnego tegulum[7]. Embolus i wstęgowaty, pozbawiony wcięcia konduktor o tępo zaokrąglonym szczycie tworzą razem spiralnie skręcony zespół wierzchołkowy robiący półtora okrążenia wokół dosiebno-odsiebnej osi bulbusa[5]. Lamella jest dobrze wykształcona i nawisa nad tegulum[7].
Genitalia samicy mają płytkę płciową z parą rozdzielonych owłosionym oskórkiem, szerokich przedsionków przy tylnej krawędzi. Wulwa cechuje się główkami spermatekalnymi na długich, falistych trzonkach stopniowo przechodzących w wielopłatowe zbiorniki nasienne[5].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Pająk ten zasiedla suche stanowiska nasłonecznione i półcieniste, w tym: kamieniste zbocza, stoki i skarpy o południowej wystawie, stepy, murawy kserotermiczne, nieużytki, stare gaje oliwne oraz skraje sosnowych lasów i zagajników[6][8][1]. Rurkowate, zwykle różowo zabarwione oprzędy buduje najczęściej w szczelinach skalnych i pod dużymi kamieniami[6].
Dojrzałe samce obserwuje się od kwietnia do czerwca[8][6]. Młode osobniki dość wcześnie opuszczają gniazdo samicy i wykorzystują do dyspersji nici babiego lata[6].
Rozprzestrzenienie
[edytuj | edytuj kod]Gatunek palearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest z Włoch kontynentalnych i Sycylii, Albanii, Bułgarii, Grecji oraz europejskiej i anatolijskiej części Turcji[8]. Podgatunek E. w. moerens podawany jest z Grecji, Syrii i Afganistanu[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Eresus walckenaeri – Poskocz tytan. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-11-15].
- ↑ G.A. Brullé: Expédition scientifique de Morée. Section des Sciences Physiques. Tome III. 1re Partie – Zoologie. Deuxième Section – Des animaux articulé. Paris: F.-G. Levrault, 1832, s. 51-61.
- ↑ a b c Gen. Eresus Walckenaer, 1805. [w:] World Spider Catalog [on-line]. [dostęp 2024-11-15].
- ↑ Carl Friedrich Roewer. Araneae Trionycha II und Cribellatae aus Afghanistan. „Acta Universitatis Lundensis (N.F.)”. 58 (7), s. 1-15, 1962.
- ↑ a b c d e f g h i Miller, Jeremy A.; Griswold, Charles E.; Scharff, Nikolaj; Řezáč, Milan; Szűts, Tamás; Marhabaie, Mohammad. The velvet spiders: an atlas of the Eresidae (Arachnida, Araneae). „ZooKeys”. 195, s. 1–144, 2012. DOI: 10.3897/zookeys.195.2342. ISSN 1313-2989.
- ↑ a b c d e f g h i Heiko Bellmann, Pająki i inne pajęczaki, Wydanie zaktualizowane, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2021, s. 66, ISBN 978-83-7763-486-8, OCLC 1273295378.
- ↑ a b Zamani, A.; Altın, Ç.; Szűts, T.. A black sheep in Eresus (Araneae: Eresidae): taxonomic notes on the ladybird spiders of Iran and Turkey, with a new species. „Zootaxa”. 4851 (3), s. 559-572, 2020. DOI: 10.11646/zootaxa.4851.3.6.
- ↑ a b c Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Eresus walckenaeri Brullé, 1832. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 11.2024 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2024-11-15].