Przejdź do zawartości

Owrucz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Owrucz
Овруч
Ilustracja
Owrucz, cerkiew św. Bazylego
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 żytomierski

Rejon

korosteński

Burmistrz

Walerij Szwab

Powierzchnia

9 km²

Populacja (2018)
• liczba ludności


15 795[1]

Nr kierunkowy

+380 4148

Kod pocztowy

11109

Położenie na mapie obwodu żytomierskiego
Mapa konturowa obwodu żytomierskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Owrucz”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Owrucz”
Ziemia51°19′28″N 28°48′29″E/51,324444 28,808056
Strona internetowa

Owrucz[2] (ukr. Овруч) – miasto na Ukrainie, w obwodzie żytomierskim, w rejonie korosteńskim; leży nad rzeką Noryn (dorzecze Dniepru). W X wieku był stolicą Olega Światosławowica.

Owrucz był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[3], położonym w pierwszej połowie XVII wieku w starostwie grodowym owruckim w województwie kijowskim[4].

Znajduje tu się węzłowa stacja kolejowa Owrucz. W mieście rozwinął się przemysł mleczarski oraz lniarski[5]. Owrucz jest siedzibą eparchii Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego[6].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miejsce było zamieszkałe już w 5-4 tysiącleciu p.n.e. W I tysiącleciu n.e. Owrucz był ośrodkiem plemienia Drewlan. Po raz pierwszy osada została wspomniana w Latopisie Ipatijewskim jako Wrucznie, gród drewlański podległy księżnej Oldze. Według latopisu, było to miejsce śmierci księcia Olega Światosławowica. Inne nazwy Owrucza wymieniane w latopisach to: Wruczaj, Wruczyj, Owruczew.

Owrucz, wchodząc w skład Rusi Kijowskiej, był potężną fortecą. W XII w. był siedzibą księcia Ruryka Rościsławicza. Resztki umocnień z tego okresu zachowały się do naszych czasów.

Święty Jacek tę żyzną glebę poświęcił, do Owrucza religię katolicką wprowadził, założył dom zakonny, w nim mieszkał i pobłogosławił Owruckiéj ziemi. Jego błogosławieństwem była szczęśliwą; wiara Św. katolicka zupełnie i najszczérzéj się rozwinęła. [7]

Zniszczony przez Tatarów Owrucz odrodził się na początku XIV w., kiedy wszedł w skład księstwa halicko-wołyńskiego. Miał wówczas swoją fortecę. W 1356 wszedł w skład Księstwa Litewskiego. Krymski chan Edygej przejął miasto w roku 1399.

Owrucz padał ofiarą kolejnych napadów Tatarów krymskich. Dla obrony przed nimi zbudowano w 1506 drewniany zamek. Później był on przebudowywany i modernizowany: wykopano głęboki rów, a samą fortecę otoczono kamiennym murem. Miała ona 4 bramy wjazdowe i 6 baszt. W XVI w. w mieście funkcjonował prawosławny klasztor[8], który funkcjonował do napadu tatarskiego w 1671, podczas którego został całkowicie zniszczony[9].

Owrucz w poł. XIX w.

Od 1569 Owrucz należał do Rzeczypospolitej, w ramach której był stolicą starostwa owruckiego i jednocześnie siedzibą sądów szlacheckich: ziemskiego i grodzkiego[10]. W 1641 król Władysław IV Waza nadał mu prawo magdeburskie. W 1648 Owrucz został zajęty przez kozaków. Od 1649 stacjonował w nim pułk kijowski. Rozejm andruszowski z 1667 pozostawił to miasto w granicach Polski. Wzięty przez Rosję podczas drugiego rozbioru w 1793. Pod zaborami był siedzibą powiatu owruckiego w guberni wołyńskiej.

W styczniu 1919, na fali ukraińskich pogromów, wojska atamana Kozyr-Zyrki zamordowały 80 żydowskich mieszkańców Owrucza i splądrowały ok. 1200 domów[11].

W 1989 liczyło 19 121 mieszkańców[12]. W 2013 liczyło 16 614 mieszkańców[13].

Do 2020 siedziba rejonu owruckiego.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • Sobór św. Bazylego z 1911 r. w stylu bizantyjskim
  • Dworzec kolejowy z XIX w.
  • Budynek więzienia z XIX w.

Zabytki niezachowane

[edytuj | edytuj kod]
  • W 1747 roku rozpoczęto budowę kościoła i kolegium jezuitów, lecz przerwano ją w r. 1753, przenosząc kamień węgielny w inne miejsce. Do połowy r. 1758 wzniesiono częściowo mury kolegium, a w 1769 roku ukończono dwuwieżowy kościół wg projektu Pawła Giżyckiego. Raport Komisji Edukacji Narodowej z r. 1774 informował, że świątynia i kolegium nie posiadały jeszcze zewnętrznych tynków, a większa część zabudowań kolegium nie była wykończona. Po kasacie zakonu jezuitów kościół zamieniono na parafialny, a od 1783 roku na bazyliański[14]. Kościół został rozebrany w XIX wieku przez władze rosyjskie[15][16].

Osoby związane z Owruczem

[edytuj | edytuj kod]

Urodzeni w Owruczu

[edytuj | edytuj kod]

Zmarli w Owruczu

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.30
  2. Polski egzonim uchwalony na 119. posiedzeniu KSNG.
  3. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.
  4. Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 80.
  5. Owrucz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-07].
  6. Овруцька єпархія
  7. Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 662
  8. Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7431-127-4.
  9. Преподобномученик Макарий Каневский
  10. M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012, tenże, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012
  11. E. Heifetz: The slaughter of the Jews in the Ukraine In 1919. Thomas Seltzer, Inc., 1921. s. 27-30, 185-200. [dostęp 2013-02-12]. (ang.).
  12. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
  13. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
  14. Maria Kałamajska-Saeed, Rosyjskie pomiary klasztorów skasowanych w roku 1832, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą "Polonika", Warszawa 2021, ISBN: 9788366172401
  15. n, Kościół i kolegium Jezuitów w Owruczu | ANDRZEJ BETLEJ | Овруч, сторінки історії [online], 5 sierpnia 2019 [dostęp 2023-02-10] (ukr.).
  16. https://archiv.ub.uni-heidelberg.de/artdok/2847/1/Betlej_Uwagi_na_temat_2000.pdf


Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]