Ogród botaniczny w Padwie
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
litografia z "L'Orto botanico di Padova nell 'anno 1842" Roberto De Visiani | |
Państwo | |
---|---|
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
II, III |
Numer ref. | |
Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
1997 |
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej | |
Położenie na mapie Włoch | |
45°23′56″N 11°52′50″E/45,398889 11,880556 | |
Ogród botaniczny w Padwie (wł. Orto Botanico di Padova) – ogród botaniczny założony w Padwie w 1545 roku, wpisany w 1997 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Uniwersytet w Padwie powstał w 1222 roku. Ogród (Hortus Botanicus Patavinus) został założony w 1545 roku na mocy uchwały Senatu Republiki Weneckiej z 29 czerwca 1545 roku dla studentów najstarszego na świecie uniwersytetu w Padwie[1]. Inicjatorem jego powstania był Giovanni Battista da Monte (Montanus)[1]. Służył studentom medycyny, aby mogli kształcić się, rozpoznawać rośliny i sporządzać z nich potrzebne lekarstwa[2]. Dodatkowo Wenecja, która była światowym centrum handlu ziołami leczniczymi potrzebowała specjalistów potrafiących prawidłowo je klasyfikować[1]. W ogrodzie gromadzono, aklimatyzowano i rozpowszechniono w Europie przywożone z wypraw rośliny egzotyczne[3] takie jak: występujący dziko w Persji lilak pospolity (Syringa vulgaris) (1565), z Azji hiacynt wschodni (Hyacinthus orientalis) (1590), czy powszechnie dziś uprawiane rośliny amerykańskie, jak agawa amerykańska (Agave americana) (1561), słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus) (1568) i ziemniak (Solanum tuberosum) (1590)[1]. W 1591 roku został wydany katalog 1168 gatunków roślin[3]. Ze względu na wysoką wartość hodowanych roślin, w ogrodzie często dochodziło do kradzieży[2]. Ustały one po otoczeniu posiadłości wysokim murem[2]. Najstarsza część ogrodu przetrwała w niezmienionym stanie i można ją podziwiać współcześnie[2].
W 1997 roku ogród został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w 2014 roku w pobliżu renesansowego ogrodu została ukończona nowa część wraz z nowoczesnym budynkiem noszącym nazwę Ogród Różnorodności Biologicznej (Giardino della Biodiversità)[4].
Wygląd ogrodu
[edytuj | edytuj kod]Ogród zaprojektował Andrea Moroni z Bergamo[5]. Jego renesansowe korzenie przejawiały się w fascynacji geometrią oraz symetrią, dlatego też ogród ma ciekawy układ przestrzenny[5]. Całość zbudowana została na planie koła z wpisanym w niego kwadratem, podzielonym na cztery ćwiartki przez dwie aleje ustawione według głównych kierunków świata[5]. W ogrodzie znajduje się łącznie 2000 stanowisk roślinnych rozmieszczonych na planach skomplikowanych geometrycznie figur o symetrii gwiaździstej[5]. Na początku XVIII wieku wybudowane zostały cztery bramy, a następnie otaczający całość mur z białą, kamienną balustradą[5]. Fontanny, które umiejscowiono za południową i wschodnią bramą, zostały udekorowane posągami przedstawiającymi Teofrastusa i Salomona z Czterema Porami Roku[5]. W połowie XIX wieku wybudowano szklarnie, które częściowo zachowały się do dziś oraz trzy zegary słoneczne: sześcienny, sferyczny i cylindryczny[5]. Ogród zajmuje 2,20 ha, a strefa buforowa ma 11 ha[6].
Zarząd
[edytuj | edytuj kod]Ogród botaniczny jest własnością publiczną, ale opiekuje się nim Uniwersytet w Padwie[6]. W jego imieniu ogrodem zarządza "Praefectus Horti Botanici Patavini" mianowany przez rektora Uniwersytetu[6]. Wspomaga go Komitet Techniczno-Naukowy (CTS) złożony z ekspertów w dziedzinie botaniki i patologii roślin[6]. Uniwersytet, który jest odpowiedzialny za utrzymanie ogrodu, utrzymuje stały personel (ogrodników), w czym wspiera go finansowo gmina[6]. Aby zapobiec zabudowie Uniwersytet w Padwie wykupił okoliczne tereny, gdzie zaplanowano utworzenie nowoczesnego Ogrodu Różnorodności Biologicznej[6].
Ogród Różnorodności Botanicznej
[edytuj | edytuj kod]Teren, na którym zbudowano Ogród Różnorodności Biologicznej, zakupiono w 2003 roku, aby zapewnić ogrodowi pas bezpieczeństwa, oddzielający go od otaczającego go miasta[4]. Międzynarodowy konkurs na projekt jego zagospodarowania wygrał architekt Giorgio Strappazzon[4]. Nowe szklarnie mają zainstalowane panele fotowoltaiczne i system zbierania wody deszczowej, służącej do podlewania[4]. Umieszczono w nich 1300 gatunków z całego świata[4]. W ogrodzie przygotowano trzy wystawy:
- La Pianta e l’Ambiente (rośliny i środowisko) pokazuje pięć różnych ekosystemów: tropikalny las deszczowy, wilgotny las tropikalny i sawanna, śródziemnomorski klimat umiarkowany; suchy klimat; arktyczna tundra, alpejska tundra i Antarktyda[7].
- La Pianta e l’Uomo (rośliny i człowiek) pokazuje, że człowiek nie może żyć bez roślin, podczas gdy rośliny świetnie radzą sobie bez człowieka. Często człowiek znacznie ingeruje w warunki rozwoju roślin, przyczyniając się do utraty różnorodności biologicznej[7].
- La Pianta e lo Spazio (rośliny i przestrzeń) pokazuje, że roślin mogą rosnąć w warunkach ekstremalnych lub specyficznych (np. stacji kosmicznej) oraz jak wykorzystać naukę i technologię, aby poprawić relacje między ludźmi i roślinami[7].
Lista światowego dziedzictwa UNESCO
[edytuj | edytuj kod]W 1997 roku ogród, jako dobro kultury, został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[8]. W uzasadnieniu napisano m.in., że był on źródłem inspiracji dla wielu ogrodów we Włoszech i całej Europie, przyczynił się do rozpowszechniania roślin oraz do ochrony gatunków roślin ex-situ[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Zemanek A. Z dziejów botaniki renesansu - padewskie inspiracje polskich zielnikarzy Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1996 nr 41 s. 31-51
- ↑ a b c d UNIPD, Storia OrtoBotanico di Padova [online], www.ortobotanicopd.it [dostęp 2018-05-03] (wł.).
- ↑ a b Czerniakowski Z.W. WPŁYW POSTĘPU W NAUKACH PRZYRODNICZYCH I TECHNICZNYCH NA ROZWÓJ OGRODÓW EGZOTYCZNYCH W EUROPIE Polish Journal for Sustainable Development 2015 z. 19
- ↑ a b c d e UNIPD, Il Giardino della biodiversità apre al pubblico [online] [dostęp 2018-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-04] (wł.).
- ↑ a b c d e f g UNIPD, Architetture OrtoBotanico di Padova [online], www.ortobotanicopd.it [dostęp 2018-05-03] (wł.).
- ↑ a b c d e f g UNESCO World Heritage Centre , Botanical Garden (Orto Botanico), Padua [online], whc.unesco.org [dostęp 2018-05-03] (ang.).
- ↑ a b c Padova inaugura "Il giardino della biodiversità" - Greenreport: economia ecologica e sviluppo sostenibile, „Greenreport: economia ecologica e sviluppo sostenibile”, 15 października 2013 [dostęp 2018-05-03] (wł.).
- ↑ UNIPD, L'Orto nel patrimonio Unesco [online], www.ortobotanicopd.it [dostęp 2018-05-03] (wł.).