Oblężenie Trembowli

Oblężenie Trembowli
	Wojna polsko-turecka (1672–1676)
	; Leopold Löffler, Anna Dorota Chrzanowska na zamku w Trembowli
Czas	20 wrzesień - 4 październik 1675
Miejsce	Trembowla
Terytorium	Rzeczpospolita Obojga Narodów
Wynik	udana obrona zamku
Strony konfliktu
Rzeczpospolita	Imperium Osmańskie
Dowódcy
Jan Samuel Chrzanowski	Ibrahim Szyszman
Siły
300–330 75 żołnierzy piechoty; 30 szlachciców z czeladzią; 200 chłopów; 12 dział; 1 moździerz;	7-8 tysięcy 2500 janczarów; 1000 sipahów; 2-3 tysiące jazdy regularnej; około 2000 wojsk technicznych (artylerzyści, saperzy, minerzy); 20-21 armat i moździerzy;
Straty
około 35 piechurów; nieznane straty (lecz większe od piechurów) poniosła szlachta i chłopstwo;	2000 (Aleksander Czołowski)
	Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego miejsce bitwy
	Położenie na mapie Ukrainy miejsce bitwy
	49°17′57″N 25°41′24″E/49,299167 25,690000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oblężenie Trembowli miało miejsce od 20 września do 4 października 1675 podczas wojny polsko-tureckiej (1672–1676). Skuteczna 15 dniowa obrona zamku przez polską załogę zadała wielokrotnie większe straty oblegającym oraz wymusiła zakończenie oblężenia przez siły osmańskie.

Przebieg wydarzeń

Zamek w Trembowli zbudowany został w XIV wieku na wysokim wzgórzu nad rzeką Gniezną. Latem 1675 30-tysięczna armia turecka wraz z Tatarami, dowodzona przez Ibrahima Szyszmana^[5], wkroczyła na Ruś. Turcy 27 lipca bez walki zajęli zamek w Zbarażu i 11 września zdobyli zamek w Podhajcach, po czym 20 września 10 tysięcy Turków przystąpiło do oblężenia zamku w Trembowli. Załoga zamku składała się z 80 żołnierzy piechoty oraz z niewielkiej liczby szlachty wraz z około 200 chłopami i mieszczanami z miasteczka i okolicy. Wcześniej w zamku stacjonowała załoga dragonów, jednak wypędzono ją, ponieważ mieszczanie nie gwarantowali wykarmienia jej w razie oblężenia. Całością obrony dowodził kapitan Jan Samuel Chrzanowski. Załoga, zagrzewana przez żonę komendanta Annę Dorotę Chrzanowską^[6], stawiła Turkom zacięty opór i odparła wszystkie szturmy armii tureckiej. W tym czasie król Jan III Sobieski koncentrował siły pod Lwowem. Wobec wiszącej nad armią turecką groźby odsieczy, bojąc się starcia z Sobieskim, Ibrahim Szyszman 4 października zwinął oblężenie i wycofał się za Dniestr.

Oblężenie w kulturze

Oblężenie Trembowli stało się inspiracją dla następujących dzieł artystycznych:

Obraz Aleksandra Lessera Obrona Trembowli przeciw Turkom
Obraz Leopolda Löfflera Anna Dorota Chrzanowska na zamku w Trembowli
Powieść Zofii Kossak Trembowla
Opowiadanie Marii Krüger Jasny warkocz Marcynki w zbiorze Złota korona
Wiersz Andrzeja Waligórskiego Pieśń o obronie Trembowli śpiewany przez Tadeusza Chyłę

Przypisy

↑ Wagner 2023 ↓, s. 131,142.
↑ Wagner 2023 ↓, s. 128.
↑ Wagner 2023 ↓, s. 129-130.
↑ ^a ^b Wagner 2023 ↓, s. 140.
↑ Şişman İbrahim Paşa, zięć sułtana Mehmeda IV, w niektórych źródłach wspominany jako Sofu İbrahim Paşa.
↑ Kazimierz Piwarski, Anna Dorota Chrzanowska, w: Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1937, tom III, s. 458.

Bibliografia

Aleksander Czołowski: Wojna polsko-turecka r. 1675
Marek Wagner: Trembowla 1675. Warszawa: Bellona, 2023, seria: Historyczne bitwy. ISBN 978-83-11-17060-5.

Linki zewnętrzne

Artykuł o obronie Trembowli na stronie Muzeum Pałac w Wilanowie. [dostęp 2020-02-08].
Jonasz Drobniak: Te wspaniałe kobiety... Anna Dorota Chrzanowska – pani na zamku
Wojciech Duch: Kobieta, która obroniła zamek przed turecką armią. Obrona Trembowli

[CITEREFWagner2023131,142-1] Wagner 2023 ↓, s. 131,142.

[CITEREFWagner2023128-2] Wagner 2023 ↓, s. 128.

[CITEREFWagner2023129-130-3] Wagner 2023 ↓, s. 129-130.

[CITEREFWagner2023140-4] Wagner 2023 ↓, s. 140.

[5] Şişman İbrahim Paşa, zięć sułtana Mehmeda IV, w niektórych źródłach wspominany jako Sofu İbrahim Paşa.

[6] Kazimierz Piwarski, Anna Dorota Chrzanowska, w: Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1937, tom III, s. 458.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]