Notozaur
| Nothosaurus | |
| Münster, 1834 | |
 Szkielet notozaura w Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
notozaur |
Notozaur (Nothosaurus) – rodzaj zauropteryga z rzędu notozaurów i rodziny Nothosauridae. Żył od wczesnego do późnego triasu na terenie współczesnej północnej Afryki, Azji (Chiny, Izrael, Rosja), Europy (Holandia, Niemcy, Polska[1], Szwajcaria, Włochy).
Nothosaurus osiągał długość około 3 metrów. Miał wydłużone ciało i długi, bocznie spłaszczony ogon ułatwiający pływanie. Płetwa znajdowała się w górnej części ogona. Miał długą, smukłą głowę ze szczękami zaopatrzonymi w wiele ostrych zębów. Nozdrza znajdowały się na czubku pyska. Notozaury miały stosunkowo krótkie kończyny z palcami spiętymi błoną pławną. Przednie kończyny były krótsze od tylnych[2][3]. Jednym z najmniejszych znanych gatunków jest Nothosaurus winkelhorsti, którego czaszka osiągała 46,5 mm długości[4].
Występowanie żyworodności u późniejszych plezjozaurów[5] i prawdopodobna żyworodność wczesnych zauropterygów takich jak Neusticosaurus[6], Lariosaurus[7] czy Keichousaurus[8] sugeruje, że i Nothosaurus był żyworodny. Notozaury przypuszczalnie były zdolne do dłuższego przebywania poza wodą, jednak spędzały w niej większość czasu. Prawdopodobnie polowały na ryby[2]. Analizy histologiczne kości długich sugerują, że ogólny schemat wzrostu notozaura jest typowy dla gadów. U niektórych przedstawicieli tego rodzaju po sobie następowały fazy szybkiego i wolniejszego rozwoju, podczas gdy u innych tempo wzrostu było stałe. Tego typu różnice sugerują ich przynależność do różnych taksonów lub różnych płci[9].
Filogeneza
[edytuj | edytuj kod]- Kladogram rodzaju Nothosaurus według Klein i Albersa[4]
| Nothosaurus |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gatunki
[edytuj | edytuj kod]
- Nothosaurus mirabilis Münster, 1834 (typowy)
- Nothosaurus andriani Meyer, 1839
- Nothosaurus cristatus Hinz, Matzke i Pfretzschner, 2019[10]
- Nothosaurus cymatosauroides Sanz, 1983
- Nothosaurus edingerae Schultze, 1970
- Nothosaurus giganteus Münster, 1834
- Nothosaurus haasi Rieppel et al., 1997
- Nothosaurus jagisteus Rieppel, 2001
- Nothosaurus marchicus Koken, 1893
- Nothosaurus procerus Schröder, 1914
- Nothosaurus raabi Schröder, 1914
- Nothosaurus rostellatus Shang, 2006
- Nothosaurus schimperi Meyer, 1834
- Nothosaurus tchernovi Haas, 1980
- Nothosaurus venustus Münster, 1834
- Nothosaurus winterswijkensis Albers & Rieppel, 2003
- Nothosaurus yangjuanensis Jiang et al., 2006
- Nothosaurus zhangi Liu et al., 2014
Najlepiej poznanym gatunkiem notozaura jest gatunek typowy – Nothosaurus mirabilis[3]. Niektóre gatunki notozaura są synonimizowane z innymi gatunkami (np. Nothosaurus lelmensis z Nothosaurus mirabilis), a taksonomiczny status innych, jak Nothosaurus juvenilis Eldinger, 1921, bywa uznawany za problematyczny[11]. Według Klein i Albersa jest to ważny gatunek, zajmujący bazalną pozycję wśród przedstawicieli rodzaju[4]. Lin i współpracownicy (2017) przenieśli gatunek N. juvenilis, a także Nothosaurus youngi Li & Rieppel, 2004 i Nothosaurus winkelhorsti Klein & Albers, 2009, z rodzaju Nothosaurus do rodzaju Lariosaurus[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Alina Chrząstek, Robert Niedźwiedzki. Kręgowce retu i dolnego wapienia muszlowego na Śląsku. „Acta Universitatis Wratislaviensis, Prace Geologiczno-Mineralogiczne”. 64, s. 69–81, 1998.
- ↑ a b Nothosaurs. Enchanted Learning Software. [dostęp 2008-12-14]. (ang.).
- ↑ a b Sauropterygia: Eusauropterygia. Palaeos. [dostęp 2012-02-27]. (ang.).
- ↑ a b c Nicole Klein, Paul C.H. Albers. A new species of the sauropsid reptile Nothosaurus from the Lower Muschelkalk of the western Germanic Basin, Winterswijk, the Netherlands. „Acta Palaeontologica Polonica”. 54 (4), s. 589–598, 2009. DOI: 10.4202/app.2008.0083. (ang.).
- ↑ F. R. O’Keefe, L. M. Chiappe. Viviparity and K-selected life history in a Mesozoic marine plesiosaur (Reptilia, Sauropterygia). „Science”. 333 (6044), s. 870-873, 2011. DOI: 10.1126/science.1205689. (ang.).
- ↑ PM Sander. A fossil reptile embryo from the Middle Triassic of the Alps. „Science”. 239 (4841), s. 780-783, 1988. DOI: 10.1126/science.3340859. (ang.).
- ↑ Silvio Renesto, Cristina Lombardo, Andrea Tintori i Gianluca Danini. Nothosaurid embryos from the Middle Triassic of northern Italy: an insight into the viviparity of nothosaurs?. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 23 (4), s. 957-960, 2003. DOI: 10.1671/1840-21. (ang.).
- ↑ Yen-nien Cheng, Xiao-chun Wu i Qiang Ji. Triassic marine reptiles gave birth to live young. „Nature”. 432, s. 383-386, 2004. DOI: 10.1038/nature03050. (ang.).
- ↑ Nicole Klein. Long bone histology of Sauropterygia from the Lower Muschelkalk of the Germanic Basin provides unexpected implications for phylogeny. „PLoS ONE”. 5(7): e11613, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0011613. (ang.).
- ↑ Juliane K. Hinz, Andreas T. Matzke i Hans-Ulrich Pfretzschner. A new nothosaur (Sauropterygia) from the Ladinian of Vellberg-Eschenau, southern Germany. „Journal of Vertebrate Paleontology”. E1585364, 2019. DOI: 10.1080/02724634.2019.1585364. (ang.).
- ↑ Olivier Rieppel. The status of the nothosaurian reptile Elmosaurus lelmensis, with comments on Nothosaurus mirabilis. „Palaeontology”. 36 (4), s. 967–974, 1993. (ang.).
- ↑ Wen-Bin Lin, Da-Yong Jiang, Olivier Rieppel, Ryosuke Motani, Cheng Ji, Andrea Tintori, Zuo-Yu Sun i Min Zhou. A new specimen of Lariosaurus xingyiensis (Reptilia, Sauropterygia) from the Ladinian (Middle Triassic) Zhuganpo Member, Falang Formation, Guizhou, China. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 37 (2): e1278703, 2017. DOI: 10.1080/02724634.2017.1278703. (ang.).