Nitrony
Nitrony – grupa organicznych związków chemicznych zwanych też N-tlenkami imin. Charakterystyczną ich grupą funkcyjną jest układ:
- RaRbC=NRc+O-,
gdzie R - dowolna organiczna grupa funkcyjna (najczęściej alkilowa lub arylowa, ale czasem również np. alkoksylowa). Niektóre nitrony (zwłaszcza monopodstawione) są nietrwałe - są one otrzymywane bezpośrednio przed użyciem. Niepodstawiony N-tlenek formyloiminy w ogóle nie jest znany.
Synteza
[edytuj | edytuj kod]Istnieje kilka metod syntezy nitronów. Najbardziej uniwersalna polega na kondensacji aldehydów z hydroksyloaminami. Przykładem może być reakcja benzaldehydu z N-fenylohydroksyloaminą:
W syntezie nitronów (zwłaszcza tripodstawionych) użyteczna jest metoda opierająca się na reakcji diazoalkanów z nitrozozwiązkami. Przykładem może być synteza C,C,N-trifenylonitronu z difenylodiazometanu i nitrozobenzenu:
Właściwości chemiczne
[edytuj | edytuj kod]Nitrony w obecności śladowych nawet ilości wody łatwo hydrolizują do hydroksyloamin i odpowiednich związków karbonylowych. Przykładem może być reakcja rozkładu (Z)-C-fenylo-N-metylonitronu:
Rozkład nitronów następuje także w konsekwencji naświetlania promieniami UV. W pierwszym etapie następuje cyklizacja do odpowiednich oksazirydyn, które łatwo rozpadają się na małocząsteczkowe, acykliczne połączenia. Tworzenie układu azirydynowego jako pierwszego stadium fotolizy zostało udowodnione m.in. w przypadku (Z)-C,N-difenylonitronu:
Nitrony znajdują szerokie zastosowanie w syntezie organicznej. Szczególną rolę odgrywają tutaj reakcje cykloaddycji z olefinami, pozwalające na uzyskiwanie interesujących połączeń heterocyklicznych[1]. Przykładem może być [2+3] cykloaddycja (Z)-C,N-difenylonitronu ze styrenem:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jasiński R., Dresler E.. On the Question of Zwitterionic Intermediates in the [3+2] Cycloaddition Reactions: A Critical Review. „Organics”. 1, s. 49-69, 2020. DOI: 10.3390/org1010005. (ang.).