Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza
Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza – polska partia narodowosocjalistyczna powstała w drugiej połowie 1933 roku[1]. Wodzem partii był Wacław Kozielski, były członek zarządu okręgowego Stronnictwa Narodowego w województwie kieleckim, wyrzucony zeń za radykalizm. Udało mu się zwerbować do NSPR kilku działaczy Obozu Wielkiej Polski[2]. Do NSPR przyłączyły się dwie partie o zbliżonym profilu ideologicznym, Niezależna Partia Narodowych Socjalistów i Stronnictwo Narodowo-Socjalistyczne.
We wrześniu 1933 r. w NSPR doszło do rozłamu na frakcje Kozielskiego (centrala w Sosnowcu, pismo „Jedna Karta”) i Józefa Grałły (centrala w Katowicach, pismo „Błyskawica”). Partię rozwiązano 13 czerwca 1934 roku. Początkowo ugrupowanie zgłosiło akces do Obozu Narodowo-Radykalnego[3]. W 1935 r. frakcja Kozielskiego założyła Narodowo-Socjalistyczną Partię Miast i Wsi, która przetrwała do 1939 r. Zwolennicy Grałły tworzyli Narodowo-Społeczną Partię Radykalną (1934-1935), Polską Partię Faszystowską (1935-1938) i Narodową Partię Społeczną (1937-1938)[4]. Jeszcze inna grupa byłych członków NSPR utworzyła Narodowy Front Chłopsko-Robotniczy[5].
Pod względem ideologicznym program NSPR stanowił imitację (choć utrzymywał antyniemieckie stanowisko). Frakcja Kozielskiego stanowiła radykalne społecznie skrzydło ruchu. Członkami partii mogli być wyłącznie chrześcijanie o jednoznacznie „aryjskich korzeniach”[6]. Głoszono poglądy antymarksistowskie i antysemickie[7]. Broniono chrześcijaństwa przed antyklerykalizmem, jednak nie wykazywano zainteresowania integrystycznym katolicyzmem. Zamiast tego szanowano wszystkie denominacje[8].
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Olgierd Grott – Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce, Krakow 2007, ISBN 978-83-60490-19-8
- Jarosław Tomasiewicz, Rewolucja Narodowa. Nacjonalistyczne koncepcje rewolucji społecznej w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2012, ISBN 978-83-64125-01-0, s. 169-180
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Edmund Makowski: Kształtowanie się stosunków społeczno-politycznych w Wielkopolsce w latach 1926-1939. Warszawa: Czytelnik, 1979, s. 150.
- ↑ Szymon Rudnicki: Obóz Narodowo-Radykalny. Warszawa: Czytelnik, 1985, s. 192. ISBN 978-83-07-01221-6.
- ↑ S. Rudnicki: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Czytelnik, 1985, s. 239. ISBN 978-83-07-01221-6.
- ↑ J. Tomasiewicz: W kierunku nacjokracji. Tendencje autorytarne, totalistyczne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej (1933–1939): narodowcy – narodowi radykałowie – narodowi socjaliści. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 316-320
- ↑ J. Tomasiewicz: W kierunku nacjokracji. Tendencje autorytarne, totalistyczne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej (1933–1939): narodowcy – narodowi radykałowie – narodowi socjaliści. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 353-354.
- ↑ J. Tomasiewicz: W kierunku nacjokracji. Tendencje autorytarne, totalistyczne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej (1933–1939): narodowcy – narodowi radykałowie – narodowi socjaliści. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 313-314.
- ↑ J. Tomasiewicz: W kierunku nacjokracji. Tendencje autorytarne, totalistyczne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej (1933–1939): narodowcy – narodowi radykałowie – narodowi socjaliści. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 323.
- ↑ J. Tomasiewicz: W kierunku nacjokracji. Tendencje autorytarne, totalistyczne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej (1933–1939): narodowcy – narodowi radykałowie – narodowi socjaliści. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 324.
