Mantowate

Mantowate
	Mobulidae
	Gill, 1893
	Okres istnienia: kreda późna–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ryby chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Infragromada	Euselachii
(bez rangi)	płaszczki
Rząd	orleniokształtne
Rodzina	mantowate
	Typ nomenklatoryczny
	Mobula Rafinesque, 1810
Synonimy
	Cephalopterini Bonaparte, 1835; Pterocephalinae Swainson, 1838; Dicerobatididae Cantor, 1849; Massenoideae Hill, 1862; Ceratopterina Günther, 1870; Mantidae Jordan, 1887; Aodontidae Jordan & Evermann, 1898; Dicerobatidae – Schmiedeknecht, 1906; Cephalopterinae – Fowler, 1934; Ceratopteridae – Whitley, 1936; Indomantinae Whitley, 1936; Ceratobatinae Whitley, 1936;
Rodzaje
	8 rodzajów (w tym 7 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	8 rodzajów (w tym 7 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mantowate^[14], diabły morskie^[14] (Mobulidae) – rodzina morskich ryb chrzęstnoszkieletowe z rzędu orleniokształtnych (Myliobatiformes), czasami traktowana jako podrodzina w obrębie orleniowatych (Myliobatidae)^[15]. Zaliczane do niej gatunki są jedynymi kręgowcami o 3 parach funkcjonalnych kończyn^[15]. W zapisie kopalnym znane są z późnej kredy. Mają niewielkie znaczenie gospodarcze.

Występowanie

Występują w tropikalnych i umiarkowanie ciepłych wodach oceanicznych, zwykle w strefie pelagialnej oraz w pobliżu raf koralowych. Najliczniej spotykane w pobliżu Ameryki. Żywią się planktonem i małymi rybami żyjącymi gromadnie^[14].

Budowa

Są to bardzo duże płaszczki. Największe osobniki osiągają ponad 6 m szerokości i masę 1360 kg^[15]. Ich silnie spłaszczone ciało ma kształt szerokiego dysku, zbliżonego do rombu. Głowa szeroka z dobrze rozwiniętymi długimi płetwami tzw. głowowymi, które wyodrębniły się z przedniej części płetw piersiowych i służą do nagarniania pokarmu w stronę otworu gębowego^[15]. Oczy położone po bokach głowy u nasady płetw głowowych. Płetwy piersiowe bardzo szerokie, podobne do skrzydeł, dorastające nawet do 9 m szerokości. Ogon krótki, biczowaty, zwykle bez kolca. Brak płetwy ogonowej.

Biologia

Żerują w toni wodnej. Pływają samotnie lub w parach wykonując skoki ponad powierzchnię wody.

Mantowate są rybami żyworodnymi. Samica rodzi jednorazowo tylko jedno młode. Jego masa wynosi około 20 kg przy długości ciała około 1 m^[14].

Systematyka

Przez wielu ichtiologów mantowate klasyfikowane są w randze podrodziny Mobulinae w obrębie orleniowatych (Myliobatidae)^[15]^[16]. Pomimo wielu badań i rosnącego zainteresowania biologią tych ryb istnieje wiele sprzeczności w opisach poszczególnych gatunków.

Podział systematyczny

Do rodziny należy jeden występujący współcześnie rodzaj^[16]:

Mobula Rafinesque, 1810

Opisano również rodzaje wymarłe^[17]:

Archaeomanta Herman, 1979^[18]
Arnomobula Leder, 2015^[19]
Burnhamia Cappetta, 1976^[20]
Eomanta Pfeil, 1981^[21]
Eoplinthicus Cappetta & Stringer, 2002^[22]
Oromobula Adnet, Cappetta, Guinot & Notarbartolo Di Sciara, 2012^[23]
Plinthicus Cope, 1869^[24]

Zobacz też

lista rodzin ryb

Uwagi

↑ Typ nomenklatoryczny: Cephaloptera Cuvier, 1816 (= Mobula Rafinesque, 1810).
↑ Typ nomenklatoryczny: Pterocephalus Swainson, 1838 (= Mobula Rafinesque, 1810).
↑ Typ nomenklatoryczny: Dicerobatus Blainville, 1816 (= Mobula Rafinesque, 1810).
↑ Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
↑ Typ nomenklatoryczny: Ceratoptera Müller & Henle, 1837 (= Mobula Rafinesque, 1810).
↑ Typ nomenklatoryczny: Manta Bancroft, 1829 (= Mobula Rafinesque, 1810).
↑ Typ nomenklatoryczny: Aodon Lacépède, 1798 (nomen dubium).
↑ Typ nomenklatoryczny: Indomanta Whitley, 1936 (= Mobula Rafinesque, 1810).
↑ Typ nomenklatoryczny: Ceratobatis Boulenger, 1897 (= Mobula Rafinesque, 1810).

Przypisy

↑ T.N. Gill. Families and subfamilies of fishes. „Memoirs of the National Academy of Science”. 6 (6), s. 130, 1893. (ang.).
↑ Ch.-L.Ch.L. Bonaparte Ch.-L.Ch.L., Prodromus Systematis Ichthyologiae, 1835, [2 (łac.).
↑ W. Swainson: The natural history of fishes, amphibians, & reptiles, or monocardian animals. Cz. 1. London: Longman & Co., 1839, s. 174. (ang.).
↑ T.E. Cantor. Catalogue of Malayan fishes. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 18 (2), s. 1419, 1850. (ang.).
↑ R. Hill. The devil-fish of Jamaica. „The Intellectual observer”. 2, s. 174, 1862. (ang.).
↑ A.C.L.G. Günther: Catalogue of the fishes in the British Museum. Catalogue of the Physostomi, containing the families Gymnotidae, Symbranchidae, Muraenidae, Pegasidae, and of the Lophobranchii, Plectognathi, Dipnoi, Ganoidei, Chondropterygii, Cyclostomata, Leptocardii, in the British Museum. Cz. 8. London: British Museum (Natural History), Department of Zoology, 1870, s. 435, 496, seria: Catalogue of the fishes in the British Museum. (ang.).
↑ D.S. Jordan. A preliminary list of the fishes of the West Indies. „Proceedings of the United States National Museum”. 9 (595), s. 558, 1887. (ang.).
↑ D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. „Bulletin of the United States National Museum”. 47 (3), s. 2756, 1898. (ang.).
↑ O. Schmiedeknecht: Die Wirbeltiere Europa’s mit Berücksichtigung der Faunen von Vorderasien und Nordafrika. Jena: Gustav Fischer Verlag, 1906, s. 451. (niem.).
↑ H.F. Fowler. Errata: descriptions of new fishes obtained 1907 to 1910 in the Philippine Islands and adjacent seas. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 86, s. 163, 1934. JSTOR: 4064148. (ang.).
↑ Whitley 1936 ↓, s. 167.
↑ Whitley 1936 ↓, s. 183.
↑ Whitley 1936 ↓, s. 188.
↑ ^a ^b ^c ^d G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
↑ ^a ^b RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-21] (ang.).
↑ J. Pollerspöck & N. Straube: Bibliography Database of living/fossil sharks, rays and chimaeras (Chondrichthyes: Elasmobranchii, Holocephali). shark.refrences.com, 2023. [dostęp 2024-04-21]. (ang.).
↑ J. Herman. Additions to the Eocene fishfauna of Belgium. 4. Archaeomanta, a new genus from the Belgium and North African Palaeogene. „Tertiary Research”. 2 (2), s. 61–67, 1979. (ang.).
↑ R.M. Leder. Fossile Reste von Selachiern und Chimaeren aus dem Muschelschluff und Phosphoritknollenhorizont von Zwenkau bei Leipzig. „Geologica Saxonica”. 61 (1), s. 81, 2015. (ang.).
↑ H. Cappetta. Sélaciens nouveaux du London Clay de l'Essex (Yprésien du Bassin de Londres). „Geobios”. 9 (5), s. 564, 1976. DOI: 10.1016/S0016-6995(76)80024-1. (fr.).
↑ F.H. Pfeil. Eine nektonische Fischfauna aus dem unteroligozänen Schönecker Fischschiefer des Galon-Grabens in Oberbayern. „Geologica Bavarica”. 82, s. 357–388, 1981. (niem.).
↑ H. Cappetta & G.L. Stringer. A new batoid genus (Neoselachii: Myliobatiformes) from the Yazoo Clay (Upper Eocène) of Louisiana, U.S.A. „Tertiary Research”. 21 (4), s. 51–56, 2002. (ang.).
↑ S. Adnet, H. Cappetta, G. Guinot & G. Notarbartolo Di Sciara. Evolutionary history of the devilrays (Chondrichthyes: Myliobatiformes) from fossil and morphological inference. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 166 (1), s. 145, 2012. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2012.00844.x. (ang.).
↑ E.D. Cope. Descriptions of some extinct fishes previously unknown. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 12, s. 316, 1869. (ang.).

Bibliografia

G.P. Whitley. The Australian devil ray, Daemomanta alfredi (Krefft), with remarks on the superfamily Mobuloidea (order Batoidei). „Australian Zoologist”. 8 (3), s. 164–188, 1936. (ang.).

[2] Typ nomenklatoryczny: Cephaloptera Cuvier, 1816 (= Mobula Rafinesque, 1810).

[4] Typ nomenklatoryczny: Pterocephalus Swainson, 1838 (= Mobula Rafinesque, 1810).

[6] Typ nomenklatoryczny: Dicerobatus Blainville, 1816 (= Mobula Rafinesque, 1810).

[8] Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

[10] Typ nomenklatoryczny: Ceratoptera Müller & Henle, 1837 (= Mobula Rafinesque, 1810).

[12] Typ nomenklatoryczny: Manta Bancroft, 1829 (= Mobula Rafinesque, 1810).

[14] Typ nomenklatoryczny: Aodon Lacépède, 1798 (nomen dubium).

[19] Typ nomenklatoryczny: Indomanta Whitley, 1936 (= Mobula Rafinesque, 1810).

[21] Typ nomenklatoryczny: Ceratobatis Boulenger, 1897 (= Mobula Rafinesque, 1810).

[gill-1] T.N. Gill. Families and subfamilies of fishes. „Memoirs of the National Academy of Science”. 6 (6), s. 130, 1893. (ang.).

[bon-3] Ch.-L.Ch.L. Bonaparte Ch.-L.Ch.L., Prodromus Systematis Ichthyologiae, 1835, [2 (łac.).

[swa-5] W. Swainson: The natural history of fishes, amphibians, & reptiles, or monocardian animals. Cz. 1. London: Longman & Co., 1839, s. 174. (ang.).

[can-7] T.E. Cantor. Catalogue of Malayan fishes. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 18 (2), s. 1419, 1850. (ang.).

[hill-9] R. Hill. The devil-fish of Jamaica. „The Intellectual observer”. 2, s. 174, 1862. (ang.).

[gun-11] A.C.L.G. Günther: Catalogue of the fishes in the British Museum. Catalogue of the Physostomi, containing the families Gymnotidae, Symbranchidae, Muraenidae, Pegasidae, and of the Lophobranchii, Plectognathi, Dipnoi, Ganoidei, Chondropterygii, Cyclostomata, Leptocardii, in the British Museum. Cz. 8. London: British Museum (Natural History), Department of Zoology, 1870, s. 435, 496, seria: Catalogue of the fishes in the British Museum. (ang.).

[jor-13] D.S. Jordan. A preliminary list of the fishes of the West Indies. „Proceedings of the United States National Museum”. 9 (595), s. 558, 1887. (ang.).

[jor&eve-15] D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. „Bulletin of the United States National Museum”. 47 (3), s. 2756, 1898. (ang.).

[sch-16] O. Schmiedeknecht: Die Wirbeltiere Europa’s mit Berücksichtigung der Faunen von Vorderasien und Nordafrika. Jena: Gustav Fischer Verlag, 1906, s. 451. (niem.).

[fow-17] H.F. Fowler. Errata: descriptions of new fishes obtained 1907 to 1910 in the Philippine Islands and adjacent seas. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 86, s. 163, 1934. JSTOR: 4064148. (ang.).

[CITEREFWhitley1936[https://www.biodiversitylibrary.org/page/38709786_167]-18] Whitley 1936 ↓, s. 167.

[CITEREFWhitley1936[https://www.biodiversitylibrary.org/page/38709802_183]-20] Whitley 1936 ↓, s. 183.

[CITEREFWhitley1936[https://www.biodiversitylibrary.org/page/38709807_188]-22] Whitley 1936 ↓, s. 188.

[Nikolski-23] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[Nelson2006-24] Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.

[Eschmeyer-25] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-21] (ang.).

[shark-26] J. Pollerspöck & N. Straube: Bibliography Database of living/fossil sharks, rays and chimaeras (Chondrichthyes: Elasmobranchii, Holocephali). shark.refrences.com, 2023. [dostęp 2024-04-21]. (ang.).

[her-27] J. Herman. Additions to the Eocene fishfauna of Belgium. 4. Archaeomanta, a new genus from the Belgium and North African Palaeogene. „Tertiary Research”. 2 (2), s. 61–67, 1979. (ang.).

[led-28] R.M. Leder. Fossile Reste von Selachiern und Chimaeren aus dem Muschelschluff und Phosphoritknollenhorizont von Zwenkau bei Leipzig. „Geologica Saxonica”. 61 (1), s. 81, 2015. (ang.).

[cap-29] H. Cappetta. Sélaciens nouveaux du London Clay de l'Essex (Yprésien du Bassin de Londres). „Geobios”. 9 (5), s. 564, 1976. DOI: 10.1016/S0016-6995(76)80024-1. (fr.).

[pfe-30] F.H. Pfeil. Eine nektonische Fischfauna aus dem unteroligozänen Schönecker Fischschiefer des Galon-Grabens in Oberbayern. „Geologica Bavarica”. 82, s. 357–388, 1981. (niem.).

[cap&str-31] H. Cappetta & G.L. Stringer. A new batoid genus (Neoselachii: Myliobatiformes) from the Yazoo Clay (Upper Eocène) of Louisiana, U.S.A. „Tertiary Research”. 21 (4), s. 51–56, 2002. (ang.).

[adn&inni-32] S. Adnet, H. Cappetta, G. Guinot & G. Notarbartolo Di Sciara. Evolutionary history of the devilrays (Chondrichthyes: Myliobatiformes) from fossil and morphological inference. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 166 (1), s. 145, 2012. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2012.00844.x. (ang.).

[cope-33] E.D. Cope. Descriptions of some extinct fishes previously unknown. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 12, s. 316, 1869. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[c]

[4]

[d]

[5]

[e]

[6]

[f]

[7]

[g]

[8]

[9]

[10]

[11]

[h]

[12]

[i]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]