Micwa
Micwa (hebr. מצוה „przykazanie”, „dobry uczynek”, l.mn. micwot; jid. micwe, l.mn. micwes[1]) – w judaizmie termin używany na określenie przykazań religijnych i odnoszący się do sześciuset trzynastu nakazów i zakazów halachy, żydowskiego prawa religijnego opartego na zaleceniach Tory, których wypełnianie obowiązuje każdego dorosłego żyda (mężczyznę), które należy wykonywać w określonym czasie[2]. Na 613 przykazań składa się 365 zakazów (hebr. micwot lo-taase lub law) oraz 248 nakazów (hebr. micwot ase). Liczby te są rozumiane jako symboliczne: 365 to liczba dni roku słonecznego, a 248 odpowiada (według tradycji) liczbie kości w ludzkim ciele[3][4][5].
Zbiór micw
[edytuj | edytuj kod]Do zestawu 613 przykazań dołączana jest duża ilość micw rabinicznych (hebr. micwot de-rabanan), których część ma moc zbliżoną do micw biblijnych, pochodzących z Bożej woli (micwot de-orajta), przed spełnieniem których wygłasza się błogosławieństwo, chwalące Boga za uświęcenie człowieka tymi przykazaniami i za nakaz ich spełniania. Zalicza się do nich: zapalenie świec w święta cyklu rocznego i szabat, recytację hallelu, przygotowywanie ejruwu, mycie rąk przed posiłkiem, czytanie Zwoju Estery w święto Purim czy zapalanie świateł podczas Chanuki[1][6]. Nieprzestrzeganie micwy stanowi wykroczenie (awera), ale nie wszystkie micwy mają taką samą wagę: dokonanie obrzezania jest bezpośrednią odpowiedzią na Boże polecenie, ale nakaz publicznego noszenia kipy już nie[6]. Rabin Juda ha-Nasi (II/III w.) zalecał jednak współwyznawcom: „Traktuj tak samo uważnie mniej znaczące przykazanie, jak i bardzo znaczące, albowiem nie wiesz, jaka będzie nagroda za dobre uczynki” (Pirkej Awot 2,1)[1].
Obowiązywanie przykazań według płci
[edytuj | edytuj kod]Poza micwami dotyczącymi wszystkich wyznawców bez względu na płeć (np. prawa dotyczące koszerności, zakaz bałwochwalstwa, czy nakaz przestrzegania szabatu)[5], na kobietach zasadniczo nie spoczywają obowiązki spełniania przykazań w określonym czasie[2] – poza micwami przeznaczonymi wyłącznie dla nich, np. związanych z nieczystością menstruacyjną (nidda)[1].
Wyłączenie kobiet z obowiązków wynikających z niektórych przykazań nie wynika bezpośrednio z Tory[7]. Prawdopodobnie wynika ze społecznej roli kobiety jako żony i matki[8]. Miszna nie precyzuje przyczyn wyłączenia kobiet z obowiązku przestrzegania części micwot, ale zawiera zapis: „Wszystkie pozytywne przykazania, które są określone w czasie, mężczyźni są zobowiązani wypełniać, a kobiety nie” (Kiduszin 1:7)[7]. Tak więc w judaizmie kobiety są zobowiązane do przestrzegania trzech rodzajów przykazań[7]:
- wszystkich przykazań negatywnych (micwot lo-taase) określonych w czasie,
- wszystkich przykazań negatywnych nieokreślonych w czasie,
- przykazań pozytywnych (micwot ase) nieokreślonych w czasie.
Tym samym Halacha zasadniczo[a] zwalnia kobiety z wypełniania przykazań pozytywnych związanych z czasem[7].
Odpowiedzialność za spełnianie micw dotyczy mężczyzn (a kobiet w obejmującym je zakresie) po osiągnięciu odpowiedniego wieku. Organizowane są wówczas obrządki bar micwy (hebr. בר מצוה „syn przykazania”) i bat micwy (hebr. בת מצווה „córka przykazania”)[1].
Micwa jako dobry uczynek
[edytuj | edytuj kod]Micwą bywa też nazywany każdy dobry uczynek[2], ale także akt szczególnej pobożności lub dobroczynności[1], bowiem takie czyny wyrażają wolę Bożą[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Istnieją od tej zasady wyjątki. Majmonides (1136−1204) sformułował w Sefer ha-micwot 60 pozytywnych przykazań, które żyd jest zobowiązany wypełniać w codziennym życiu. Kobiety są zwolnione z 14 z nich, w tym ośmiu określonych w czasie. Majmonides wskazuje na 6 przykazań pozytywnych określonych w czasie, obowiązujących kobiety. Ponadto wskazuje pozytywne przykazania rabiniczne związane z czasem, które w jego opinii także obowiązują kobiety[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Rafał Żebrowski: Micwa. [w:] Polski słownik judaistyczny [on-line]. Żydowski Instytut Historyczny Delet. [dostęp 2022-12-09]. (pol.).
- ↑ a b c Micwa, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-12-09].
- ↑ Kazimierz Wojnowski. Aksjologia normatywna przykazań judaizmu Tarjag micwot – niektóre aspekty (do) nauczania i wychowania. „Studia Edukacyjne”. 57, s. 163, 2020. Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu wydawanego. DOI: 10.14746/se.2020.57.11. ISSN 1233-6688. (pol.).
- ↑ Tarjag micwot 613 przykazań judaizmu oraz siedem przykazań rabinicznych i siedem przykazań dla nie-Żydów. (tłum.) E. Gordon. Kraków: Fundacja Ronalda S. Laudera, 2000, s. 6.
- ↑ a b Keller 2021 ↓, s. 19.
- ↑ a b c mitzvah, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-12-10] (ang.).
- ↑ a b c d e Keller 2021 ↓, s. 20.
- ↑ Keller 2021 ↓, s. 20-21.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Szoszana Keller. Kobiece micwot – rola i pozycja kobiety w świetle religijnego prawa żydowskiego. „Studia Judaica 24”. 1 (47), s. 17–39, 2021. Polskie Towarzystwo Studiów Żydowskich. DOI: 10.4467/24500100STJ.21.002.14604. ISSN 2450-0100. (pol.).
