Kultura grawecka

Wenus z Lespugue – Wenus paleolityczna, tego typu figurki kobiece są typowe dla kultury graweckiej

Kultura grawecka, grawetien – górnopaleolityczna kultura archeologiczna obejmująca swoim zasięgiem rozległe obszary europejskie. Często interpretowana jako zbiór wielu kultur archeologicznych i stąd nazywana kompleksem graweckim bądź grupą grawecką. Występowała od 32 do 20 tysięcy lat p.n.e. Nazwa tej kultury pochodzi od znalezisk w La Gravette w departamencie Dordogne w południowo-zachodniej Francji.

Charakterystyczne dla kultury graweckiej są wyroby kamienne w postaci ostrzy tylcowych mocowanych w kościanych bądź drewnianych oprawach, a także figurki kobiet, tzw. Wenus paleolitycznych (np. odkryta w Austrii Wenus z Willendorfu, czy francuski zespół figurek Wenus z Renancourt), wywodzących się prawdopodobnie z terenów Europy Centralnej. Przedstawiciele kompleksu graweckiego udoskonalili techniki polowania, oprócz oszczepów wprowadzając do użycia również łuki. Sieć osadnicza kultur graweckich była bardziej stabilna niż poprzednie, udoskonalone zostały strategie zdobywania i przechowywania zasobów. Najbardziej rozwiniętym centrum osadniczym grupy graweckiej było to znajdujące się w rejonie Moraw i Dolnej Austrii (kultura pawlowska).

Najważniejszym w Polsce stanowiskiem kultury graweckiej jest stanowisko odkryte przy ulicy Hofmana (dawniej Spadzista) w Krakowie, na którym znaleziono bardzo liczne narzędzia krzemienne, w tym przewodnie zabytki tej kultury takie, jak jednozadziorce oraz noże typu Kostienki. Na stanowisku tym odkryto również największe w Polsce nagromadzenie kości mamucich, w obrębie którego występują szczątki należące do minimum 90 osobników. Przedmioty powstałe w okresie kultury graweckiej odnaleziono również podczas wykopalisk prowadzonych w Jaskini Obłazowej niedaleko Nowego Targu. Znaleziono tam między innymi kościany bumerang. W jaskini Čertova pec w zachodniej Słowacji odkryto zaliczane do tej kultury użytkowo obrobione muszle mięczaków sprzed 30-24 tys. lat. Na Morawach i Ukrainie odkryto figurki przedstawiające ówczesną faunę tych terenów, np. mamuty, nosorożce włochate, lwy jaskiniowe oraz niedźwiedzie jaskiniowe.

Około 25 tys. lat p.n.e. graweckie centrum kulturowe relokowało się z terenów Moraw i Austrii w kierunku Słowacji Zachodniej. W owym okresie zanotowano wzmożone zastosowanie kości jako budulca, pojawiło się także użycie węgla kamiennego jako paliwa.

Linki zewnętrzne

• Grawecka kultura. WIEM. [dostęp 2009-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 lipca 2010)].