Kazimierz Sakowicz
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
Kazimierz Sakowicz (ur. 1894[1], zm. 5 lipca 1944) – polski dziennikarz, oficer i członek ruchu oporu, świadek zbrodni w Ponarach.
Sakowicz przed wojną był wydawcą i dziennikarzem Przeglądu Gospodarczego w Wilnie[2][3] i oficerem polskiej armii[4]. W czasie wojny należał do polskiego ruchu oporu[5] (Armii Krajowej[6][4]).
Po wybuchu wojny Sakowicz musiał przeprowadzić się do nowego mieszkania. Nowy dom Sakowicza znajdował się w miejscowości Ponary na obrżeżach miasta (dziś dzielnica Wilna). Ze strychu swojego domu Sakowicz przez wiele miesięcy obserwował pobliskie egzekucje, w których Niemcy i ich litewscy kolaboranci w ciągu kilku lat wymordowali dziesiątki tysięcy osób – Żydów, polskich intelektualistów, radzieckich jeńców[4]. Sakowicz nie tylko obserwował te wydarzenia, ale także zapoznał się z kilkoma szaulisami[7].
Swoje notatki, prowadzone od 11 lipca 1941 roku, zakopywał w butelkach po wodzie sodowej przy werandzie swego domu, zostały one odnalezione po wojnie[4][2]. Skatalogowano i opublikowano je dopiero w latach 90., aczkolwiek do tej pory nie odnaleziono notatek z okresu od listopada 1943 do śmierci Sakowicza w lipcu 1944 roku[2]. Jego notatki na temat zbrodni w Ponarach, opracowane przez Rachelę Margolis, opublikowano dopiero w 1999 pod redakcją Jana Malinowskiego[8] pod tytułem Dziennik pisany w Ponarach od 11 lipca 1941 r. do 6 listopada 1943 r. (hebrajskie wydanie ukazało się w 2000, niemieckie wydanie w 2003, angielskie w 2005; wydanie litewskie w 2012).
Sakowicz zginął w 1944 r., śmiertelnie raniony, prawdopodobnie w zasadzce zorganizowanej przez litewskich kolaborantów (szaulisów), którzy prawdopodobnie zauważyli jego zainteresowanie ich działaniami i postanowili zabić niewygodnego świadka[2][4].
Jego mogiła znajduje się na cmentarzu Na Rossie w Wilnie[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Collections Search - United States Holocaust Memorial Museum [online], collections.ushmm.org [dostęp 2024-09-25].
- ↑ a b c d Grzegorz Górny, Raport z rozstrzelanego świata, Rzeczpospolita, 19.10.2002.
- ↑ Tadeusz Piotrowski, Poland's Holocaust: Ethnic Strife, Collaboration with Occupying Forces and Genocide in the Second Republic, 1918-1947, McFarland, 1998, s. 171, ISBN 978-0-7864-0371-4 [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ a b c d e Marek Sterlingow, Wilno. Sześć razy z rąk do rąk, Gazeta Wyborcza, 2009-09-18.
- ↑ Tadeusz Piotrowski, Poland's Holocaust, McFarland & Company, 1997, ISBN 0-7864-0371-3, s. 171.
- ↑ Piotr Szubarczyk, Zbrodnia w Ponarach.
- ↑ The Atrocity at Ponar (Melamed) [online], www.lithuanianjews.org.il [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-24].
- ↑ Szczegółowy opis | Prosto do informacji - katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 2024-09-25].
- ↑ Kazimierz Sakowicz. nieobecni.com.pl.
Literatura dodatkowa
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Sakowicz: Dziennik pisany w Ponarach od 11 lipca 1941 r. do 6 listopada 1943 r., Biblioteka Wileńskich Rozmaitości i Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, 1999, ISBN 83-87865-01-X
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Alwida A. Bajor: Błędów i potknięć nieprzebrane mnóstwo w przewodniku „Wilno” P. Włodka, Magazyn Wileński, 5/2004.