Karabin maszynowy Hotchkiss Mle 14

Hotchkiss Mle 14

Państwo	Francja
Producent	Société Anonyme des Anciens Etablissements Hotchkiss et Cie, St.Denis
Rodzaj	ciężki karabin maszynowy
Historia
Prototypy	1914
Produkcja	1914–1920
Dane techniczne
Kaliber	8 mm
Nabój	8× 50,5 mm R
Taśma nabojowa	sztywna, 24 lub 30 nab., metalowa, ciągła 249 – 251 nab.
Wymiary
Długość	1390 mm
Długość lufy	800 mm
Masa
broni	46,8 kg (na podstawie)
karabinu właściwego	24,3 kg
Inne
Prędkość pocz. pocisku	701 m/s
Szybkostrzelność teoretyczna	600 strz./min

Hotchkiss Mle 1914 – podstawowy francuski ciężki karabin maszynowy (ckm) z okresu obu wojen światowych, kaliber 8 mm, przyjęty na uzbrojenie w 1914 roku. Było to rozwinięcie ckm-ów Hotchkiss wz. 1900 i wz. 07. Był używany jako ckm na podstawie trójnożnej, a także stanowił standardowe uzbrojenie francuskich wozów bojowych z pierwszej wojny światowej.

Historia konstrukcji

Na początku XX wieku większość armii europejskich dysponowała niewielką liczbą karabinów maszynowych, które były wtedy traktowane jako broń eksperymentalna. Najczęściej kupowane były produkowane w Wielkiej Brytanii karabiny maszynowe Maxima. Do nielicznych krajów, które nie zakupiły ckm-ów w fabryce Maxima, należała Francja. W tym czasie armia francuska walczyła głównie w północnej Afryce, gdzie woda niezbędna do chłodzenia lufy w ckm-ie Maxima była trudno dostępna.

Żołnierze amerykańscy z ckm-em Mle 14

Rozwiązaniem był karabin maszynowy z lufą chłodzoną powietrzem. Taka konstrukcja powstała w latach 90. XIX wieku w firmie Hotchkiss (założonej przez Benjamina Hotchkissa). Skonstruowany w tej firmie przez Laurence’a Benéta i Henriego Merciégo karabin oparty został na konstrukcji Austriaka Adolfa Odkolka von Újezd, która do przeładowania wykorzystywała energię gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór w lufie. Karabin maszynowy początkowo nie wzbudził większego zainteresowania armii francuskiej, ale okazał się sukcesem eksportowym. Przełomem była wojna rosyjsko-japońska, w czasie której z dużym powodzeniem ckm-u Hotchkiss użyła armia japońska. Jednak rząd francuski uznał, że lepszym wyjściem niż kupno broni w prywatnej firmie Hotchkissa, będzie skonstruowanie wzorowanego na nim kaemu w rządowym arsenale w Saint-Étienne.

Karabin maszynowy St Etienne Mle 1907 okazał się konstrukcja skomplikowaną i zawodną. Dlatego w 1914 roku do uzbrojenia wprowadzono nowy model ckm-u Hotchkissa, oznaczony jako Mle 14. W następnych latach wyparł on z uzbrojenia starsze modele ciężkich karabinów maszynowych. Produkcję karabinu maszynowego Mle 14 zakończono w 1920 roku.

Oprócz francuskiego wzoru 1914, na świecie używano także innych modeli karabinu maszynowego Hotchkissa, zbliżonych konstrukcyjnie:

• ckm M1900 – Japonia,
• ckm M1907 – Belgia, Turcja (kaliber 7,65 mm), Hiszpania, Meksyk, Urugwaj (kaliber 7 mm),
• lkm Mle 1909 (lżejsza wersja) – Francja, Wielka Brytania, Grecja, USA
• ckm wz. 25 – Polska

Ckmy Hotchkiss w Polsce

1 kompania karabinów maszynowych Wileńskiego Pułku Strzelców, widoczne dwa karabiny maszynowe Hotchkiss

Na uzbrojenie Wojska Polskiego ckm-y Hotchkiss Mle 14 (jako wz.14) wprowadzono w 1919 roku – maksymalnie posiadano ich około 2620 sztuk (w 1936). Z uzbrojenia oddziałów liniowych wycofano je do 1936 roku. W kampanii wrześniowej 1939 roku używano ich w niewielkiej liczbie, głównie w niektórych batalionach Obrony Narodowej. Pod koniec lat dwudziestych zakupiono niewielką liczbę ckm-ów Hotchkiss wz. 25, ale okazały się one konstrukcją niezbyt udaną. Zakupione ckm-y wz. 25 szybko wycofano z uzbrojenia piechoty (wycofane ckm-y zainstalowano w pojazdach pancernych: czołgach Renault FT-17, tankietkach TK-3 i TKS, samochodach pancernych Peugeot, wz. 28, wz. 29, wz. 34). Ckm-y wz. 14 w jednostkach piechoty zostały zastąpione karabinami maszynowymi wz. 30.

Opis techniczny

Karabin maszynowy Hotchkiss Mle 14 działał na zasadzie wykorzystania energii gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór w lufie. Zamek ryglowany niesymetrycznie przy pomocy klina wahliwego, uruchamianego energią gazów prochowych. Lufa nieruchoma, o dużej masie, chłodzona powietrzem, w tylnej części miała użebrowanie w celu polepszenia chłodzenia. Gwint czterobruzdowy lewoskrętny. Mechanizm spustowy przystosowany tylko do ognia ciągłego. Km Hotchkiss odznaczał się prostą budową (tylko 78 części) i dobrym działaniem mechanizmów, a szybkostrzelnością praktyczną nie ustępował broniom chłodzonym wodą (jak np. ckm Maxim). Początkowo, w okresie I wojny światowej karabin zasilany był z tzw. „tacki” – metalowej sztywnej taśmy na 24 lub 30 nabojów, następnie zaczęto stosować taśmę metalową na 249–251 nabojów. Lufa nie była szybkowymienna, więc musiała być bardzo masywna, by pochłaniać ciepło i dlatego ważyła więcej niż cała reszta broni.

Bibliografia

• Walter Schultz: 1000 ręcznej broni palnej. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2011, s. 239. ISBN 978-83-7708-745-9.
• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa 1994: Wydawnictwo „WIS”, s. 88. ISBN 83-86028-01-7.