Kanał Czerniakowski
 Widok na północ, w okolicy ROD „Czerniaków” | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Rów wodny | |
| Długość | 3,368 km |
| Powierzchnia zlewni |
15,4 km² |
| Źródło | |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Port Czerniakowski |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Kanał Czerniakowski[1][2][3] lub Kanał Główny „A”[2][3][4] – rów wodny w Warszawie, w dzielnicach Mokotów i Śródmieście.
Położenie i charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]
Rów rozpoczyna swój bieg jako kanał otwarty w okolicy Jeziorka Czerniakowskiego, przy osiedlu Bernardyńska na warszawskim Mokotowie i kieruje się na zachód[4]. Następnie skręca na północny zachód, przechodzi pod aleją Józefa Becka i łączy się z wodami Kanału Sieleckiego[4]. Dalej płynie w kierunku północnym pomiędzy osiedlem Czerniakowska Wschodnia[5] a Rodzinnymi Ogródkami Działkowymi „Czerniaków”[4], gdzie uchodzi do niego Kanał Siekierkowski[4][6]. W rejonie ulicy Melomanów rów otwarty przechodzi w kanał kryty[4]. Uchodzi do akwenu Portu Czerniakowskiego[4].
Przepływa przez obszary Miejskiego Systemu Informacji Czerniaków (dzielnica Mokotów)[7] i Ujazdów (dzielnica Śródmieście)[6][8]. W jego zlewni, której powierzchnia wynosi 15,4 km²[9], znajdują się także obszary należące do Wilanowa, i m.in. cieki: Kanał Siekierkowski, Rów Piaseczyński, Kanał Piaseczyński, Kanał „W” i Kanał Sielecki, a także zbiorniki wodne: Jeziorko Czerniakowskie, Morskie Oko, Promenada, Bernardyńska Woda, Fosa Obserwatorów, Staw Belwederski, Stawy w Łazienkach, Staw Ujazdowski, Fosa Wolicka, Jezioro Sieleckie, Arkadia, Staw pod Królikarnią, Staw pod Warszawianką, Sielanka oraz Łacha Siekierkowska[4]. Rów odwadnia Czerniaków, Sadybę, Augustówkę, Siekierki i fragmenty Sielc[9]. Punkt pomiarowo-kontrolny dla monitoringu jakości wód całej tej jednolitej części wód znajduje się na Kanale Piaseczyńskim[10]. Kanał jest zaliczany do urządzeń melioracji podstawowych Warszawy[11].
Z kolei Mapa Podziału Hydrograficznego Polski (MPHP) pod nazwą Kanał Główny „A” i identyfikatorem 25954 przedstawia dłuższy ciek od jeziora Sielanka do ujścia do Wisły, łącznie z kanałem Portu Czerniakowskiego. Ciek ma ok. 7 km długości, a jego zlewnia jest w MPHP określana jako Kanał Główny „A” (Kanał „W”, Kanał Siekierkowski, Kanał Portowy)[12]. W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły z 2011 jest wyznaczona jednolita część wód PLRW2000025954 (Kanał Główny A (Kanał W, Kanał Siekierkowski, Kanał Portowy))[13]. W takim ujęciu powierzchnia całkowita zlewni wynosi 26,2498 km²[14].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kanał zaprojektowano wraz z dopływem, Kanałem Siekierkowskim, w 1934 roku w Oddziale Wodno-Melioracyjnym na podstawie elaboratu Komisji Rewizyjnej Wodnej „O stosunkach wodnych Warszawy na nieskanalizowanych terenach po lewej stronie Wisły” z 1933[15]. Jego celem miało być odwodnienie i osuszenie terenów ówcześnie podwarszawskich wsi Czerniaków i Siekierki, które miały być przeznaczone pod zabudowę willową[15]. Budowa, którą realizował Wydział Techniczny Zarządu Miejskiego, zakończyła się przed 1937 rokiem[15].
W przeszłości Kanał Czerniakowski połączony był z Jeziorkiem Czerniakowskim i odprowadzał z niego wody[4]. W późniejszym czasie stało się to niemożliwe ze względu na obniżenie wysokości lustra wody w zbiorniku[4]. Było to spowodowane m.in. faktem, iż wody deszczowe zaczęto odprowadzać bezpośrednio do kanału z pominięciem jeziora[4][16]. Kanał bywa przepełniony, w związku z tym w jego pobliżu, na terenie osiedla „Mokotów Park”, wybudowano zbiornik retencyjny[4].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Istnieją rozbieżności, co do nazewnictwa kanału i jego odcinków. Niektóre źródła nazw: Kanał Czerniakowski i Kanał Główny „A” używają zamiennie[3][2][15]. Państwowy rejestr nazw geograficznych Kanałem Czerniakowskim nazywa jedynie otwarty odcinek rowu[1]. Inne źródła z kolei podają odwrotnie, że niezarurowana część cieku to Kanał Główny „A” (lub Rów A), a kryta to Kanał Czerniakowski[9][4]. MPHP z kolei podaje, że Kanał Główny „A” obejmuje ciek od jeziora Sielanka, poprzez Jeziorko Czerniakowskie aż do ujścia Kanału Portowego do Wisły[12].
Parametry
[edytuj | edytuj kod]Łączna długość rowu wynosi 3368 m[2][11], w tym 1540 m w kanale krytym[2]. Szerokość dna kanału otwartego to 0,8 m, a średnia głębokość wynosi 2,0 m[11]. Nachylenie skarp to 1:1,5, a spadek 0,5‰, przepustowość 4,0 m³/s, a przepływ Q1 – 0,004 m³/s[2]. Grubość warstwy wody przy swobodnym przepływie to 30–40 cm[9].
Kanał kryty ma przekrój zamknięty gruszkowy o wymiarach 1,38 × 0,8 m[2]. Wydajność przepompowni w rurociągu, która jest uruchamiana przy wysokich stanach wody[9], wynosi 1,6 m³/s, a przepływ Q1 – 0,01 m³/s[2].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Część biegu kanału znajduje się w otulinie rezerwatu przyrody Jeziorko Czerniakowskie[17] oraz w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu[18]. Nad brzegami kanału stwierdzono występowanie bobrów[19].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 201891
- ↑ a b c d e f g h Zdzisław Biernacki: IV. Geomorfologia i wody powierzchniowe. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 56–57. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2021-05-14].
- ↑ a b c Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju, Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy, Warszawa 2006, s. 33 [dostęp 2021-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Łukasz Szkudlarek, Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 18–36 [dostęp 2021-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22].
- ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 123, ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-05-14].
- ↑ Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, Obszary MSI. Dzielnica Mokotów [online] [dostęp 2021-05-14].
- ↑ Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, Obszary MSI. Dzielnica Śródmieście [online] [dostęp 2021-05-14].
- ↑ a b c d e Towarzystwo “WIR” - Biuro Studiów Ekologicznych – Warszawa, Raport oddziaływania na środowisko budowy ul. Czerniakowskiej – Bis wraz z przebudową ul. Augustówka w Warszawie, Radosław J. Kucharski (red.) [online], 2008, s. 59.
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w roku 2017-2018 - tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2019.
- ↑ a b c Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Program Ochrony Środowiska dla Miasta Stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r., Warszawa, listopad 2009, s. 36 [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-11].
- ↑ a b Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 (warstwy shp i tabele dbf), 2014.
- ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549
- ↑ Łukasz Szkudlarek, Analizy ogólne. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 5 [dostęp 2021-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-24].
- ↑ a b c d Zbigniew Sujkowski, Zarząd Miejski w m. st. Warszawie, Wodociągi i kanalizacja m. st. Warszawy: 1886–1936, Włodzimierz Rabczewski (red.), Wydawnictwo Wodociągów i Kanalizacji m.st. Warszawy, 1937, s. 22–23, 25, 144.
- ↑ Dariusz Górski (red.), Ekspertyza - bilans wodny Jeziorka Czerniakowskiego w Warszawie, Warszawa: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 30 listopada 2009, s. 7 [dostęp 2021-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Rezerwat przyrody Jeziorko Czerniakowskie [online] [dostęp 2021-05-14].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawski obszar chronionego krajobrazu [online] [dostęp 2022-01-06].
- ↑ Krajowy Instytut Polityki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Atlas ekofizjograficzny miasta stołecznego Warszawy, Warszawa 2018, s. 44 [zarchiwizowane z adresu 2019-11-28].