Jerzy Grygorczuk

Jerzy Stanisław Grygorczuk
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	19 kwietnia 1949 ; Warszawa
Zawód, zajęcie	członek i wiceprezes Zarządu Astronika Sp. z o.o.
	doktor
	Specjalność: technologie kosmiczne
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Doktorat	2010 – nauki techniczne ; Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa
Funkcja Jednostka PAN	członek Komitetu w kadencji 2019–2022; Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych
	konstruktor i wynalazca
Instytut naukowy	Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk
Zakład	Zakład Doświadczalny "Techpan"
Stanowisko	konstruktor
Okres zatrudn.	1973–1977
Instytut naukowy	Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk
Laboratorium	Laboratorium Mechatroniki i Robotyki Satelitarnej
Stanowisko	główny specjalista
Okres zatrudn.	1977–2010
Stanowisko	kierownik
Okres zatrudn.	2010–2017
	przedsiębiorca
Działalność gospodarcza	GRYTECH Jerzy Grygorczuk
Okres spraw.	od 27 maja 1992
	członek Rady
Agencja państwowa	Polska Agencja Kosmiczna
Okres spraw.	1 maja 2015–30 kwietnia 2020
	Odznaczenia

Jerzy Stanisław Grygorczuk (ur. 19 kwietnia 1949^[1] w Warszawie) – polski naukowiec i konstruktor, doktor inżynier. Specjalista do spraw mechaniki, robotyki i tribologii kosmicznej. Wieloletni pracownik Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. Założyciel spółki Astronika^[2] i obecnie kierownik jej działu badawczo-rozwojowego.

Życiorys

W 1972 ukończył studia inżynierskie, a w 1973 studia magisterskie na Wydziale Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej. 1 czerwca 2010 uzyskał stopień doktora nauk technicznych na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa PW za rozprawę Kluczowe problemy projektowania, modelowania i aplikacji autopenetratora kometarnego MUPUS, której promotorem był prof. Paweł Pyrzanowski^[3].

Staż studencki odbył w Przedsiębiorstwie Państwowym „Polskie Nagrania Muza”. W latach 1973–1977 zatrudniony w Zakładzie Doświadczalnym „Techpan” w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN jako inżynier mechatronik. W latach 1977^[4]–2010 główny inżynier, od 2010 do 2017 kierownik Laboratorium Mechatroniki i Robotyki Satelitarnej w CBK PAN^[5]. W latach 1980–1981 przebywał na stażu w Space Physics Research Laboratory na Uniwersytecie Michigan w Ann Arbor, zaś w latach 1988–1989 w Swedish Space Corporation(inne języki) w Kirunie. Członek Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych przy Prezydium PAN w kadencji 2019–2022^[6].

27 maja 1992 założył indywidualną działalność gospodarczą pod firmą GRYTECH^[7] – jedno z pierwszych prywatnych przedsiębiorstw w polskim sektorze kosmicznym. Od 5 kwietnia 2013 wspólnik i członek oraz wiceprezes Zarządu Astronika Sp. z o.o., odpowiedzialny za prace badawczo-rozwojowe^[8]. Od 1 maja 2015^[9] do 30 kwietnia 2020 członek Rady Polskiej Agencji Kosmicznej jako przedstawiciel polskiego przemysłu kosmicznego.

Uczestniczył w przygotowaniu ponad 30 misji kosmicznych, głównie międzynarodowych, prowadzonych przez Interkosmos, Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) i amerykańską Narodową Agencję Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA)^[10]. Od 2018 członek zespołu naukowo-badawczego misji InSight^[11].

Projekty i konstrukcje

Twórca penetratorów, manipulatorów robotycznych i innych urządzeń eksplorujących podpowierzchniowo ciała niebieskie.

W latach 1988–1989 zaprojektował spektrometry TICS oraz MATE, umieszczone na szwedzkim satelicie Freja(inne języki).

W latach 1997–2001 rozwinął konstrukcję penetratora gruntu, pracującego w warunkach mikrograwitacji, dla instrumentu Multi-Purpose Sensors for Surface and Subsurface Science (MUPUS)^[4], wysłanego na kometę w ramach misji Rosetta. W ramach współpracy CBK PAN z Instytutem Badań Kosmicznych Rosyjskiej Akademii Nauk, kierował projektem mechanizmu Chomik^[12], mającego pobrać próbki w ramach misji Fobos-Grunt. Od 2013 współtworzył mechanizm wbijający Kret^[13], stanowiący część instrumentu HP3 Niemieckiej Agencji Kosmicznej (DLR), wysłany na Marsa w ramach misji InSight.

Konstruktor wielu komponentów satelitów, takich jak: mechanizmy blokujące podczas startu rakiet, elementy optomechaniczne spektrometrów czy ultralekkie rozwijane anteny radiowe oraz wysięgniki.

Pionier stosowania technologii ultralekkich taśm zwijanych w polskich urządzeniach kosmicznych, takich jak: antena RABBER (40 MHz), trzykrotnie wystrzelona w 1998 na indyjskich rakietach MR-500^[14], czy wysięgnik odpowiadający za posadowienie instrumentu MUPUS na powierzchni komety, wystrzelony w 2004 r.^[4].

W latach 2011–2021 nadzorował opracowanie kluczowych instrumentów dla szwedzkiego eksperymentu fal radiowych i plazmowych Radio & Plasma Wave Investigation (RPWI)^[15] w ramach europejskiej misji JUICE. Są to cztery wysięgniki Langmuir Probe Plasma Wave Instrument (LP-PWI), odpowiedzialne za precyzyjne umiejscowienie czujników potencjału plazmy względem satelity^[16], oraz system antenowy Radio Wave Instrument (RWI) do pomiarów pola elektromagnetycznego Jowisza i jego księżyców^[17].

Jest autorem i współautorem dziesięciu patentów^[18].

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2017 r. został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi^[19].

Publikacje

Autor i współautor około 60 publikacji, w tym:

Jerzy Grygorczuk i in., Advanced Mechanisms and Tribological Tests of the Hammering Sampling Device CHOMIK, w: Leny Ouwehand (red.), Proceedings of the 14th European Space Mechanisms and Tribology Symposium. 28–30 September 2011 Constance, Germany, European Space Agency, Noordwijk 2011, ISBN 978-92-9221-262-9, s. 271–278, za: https://esmats.eu/esmatspapers/pastpapers/pdfs/2011/grygorczuk.pdf [dostęp 2021-04-15].
Jerzy Grygorczuk i in., Advanced Penetrators and Hammering Sampling Devices for Planetary Body Exploration, w: Proceedings of the 11th Symposium on Advanced Space Technologies in Robotics and Automation ASTRA 2011. 12–14 April 2011 Noordwijk, the Netherlands, European Space Agency / European Space Research and Technology Center, Noordwijk 2011, za: https://www.researchgate.net/publication/313393647_ADVANCED_PENETRATORS_AND_HAMMERING_SAMPLING_DEVICES_FOR_PLANETARY_BODY_EXPLORATION [dostęp 2021-04-15].
JerzyJ. Grygorczuk JerzyJ. i inni, MUPUS insertion device for the Rosetta mission, „Journal of Telecommunications and Information Technology”, 1/2007, s. 50–53 [dostęp 2023-02-24] (ang.).
Jerzy Grygorczuk, Karol Seweryn, Roman Wawrzaszek, Marek Banaszkiewicz, Technological Features in the New Mole Penetrator "KRET", w: Huguette Lacoste (red.), Proceedings of the 13th European Space Mechanisms and Tribology Symposium. 23–25 September 2009 Vienna, Austria, European Space Agency, Noordwijk 2009, ISBN 978-92-9221-234-6 za: https://www.esmats.eu/esmatspapers/pastpapers/pdfs/2009/grygorczuk.pdf [dostęp 2021-04-15].
Jerzy Grygorczuk, Łukasz Wiśniewski i in., Hammering Mechanism for HP3 Experiment (InSight), w: Edward A. Boesiger (red.), 43rd Aerospace Mechanisms Symposium, National Aeronautics and Space Administration, Santa Clara, Kalifornia 2016, s. 415–428, za: https://esmats.eu/amspapers/pastpapers/pdfs/2016/grygorczuk2.pdf [dostęp 2021-04-15].
Jerzy Grygorczuk, Łukasz Wiśniewski i in., High Energy and Efficiency Penetrator HEEP, w: Leny Ouwehand (red.), Proceedings of ESMATS. 15th European Space Mechanisms and Tribology Symposium. 25–27 September 2013 Noordwijk, the Netherlands, European Space Agency, Noordwijk 2013, ISBN 978-92-9221-282-7, za: https://www.esmats.eu/esmatspapers/pastpapers/pdfs/2013/grygorczuk.pdf [dostęp 2021-04-15].
T.T. Spohn T.T. i inni, Thermal and mechanical properties of the near-surface layers of comet 67P/Churyumov-Gerasimenko, „Science”, 349 (6247), 2015, aab0464, DOI: 10.1126/science.aab0464 (ang.).

Przypisy

↑ „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2013, nr 71 (4188), s. 48, poz. 55131, dz. 1, rub. 7, wpis 4 i dz. 2, prub., wpis 2, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/71/2013/2.0261077880859375/$N [dostęp 2021-04-15].
↑ Astronika
↑ Dr inż. Jerzy Grygorczuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-04-15] .
↑ ^a ^b ^c JerzyJ. Grygorczuk JerzyJ. i inni, MUPUS insertion device for the Rosetta mission, „Journal of Telecommunications and Information Technology”, 1/2007, s. 50–53 [dostęp 2023-02-24] (ang.).
↑ Jerzy Grygorczuk, Akademia. Magazyn Polskiej Akademii Nauk, http://naukaonline.pan.pl/index.php/nasze-teksty/nauki-scisle/itemlist/user/238-jerzygrygorczuk [dostęp 2021-04-16].
↑ Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN – kadencja 2019-2022. Skład, Polska Akademia Nauk, http://www.kbkis.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=58&Itemid=43 [dostęp 2021-04-16]
↑ Jerzy Grygorczuk GRYTECH, w: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx [dostęp 2021-04-19].
↑ „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2013, nr 71 (4188), poz. 55131, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/71/2013/2.0261077880859375/$N [dostęp 2021-04-15].
↑ „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2018, nr 237 (5625), s. 68, poz. 54905, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/237/2018/2.742830276489258/$N [dostęp 2021-04-15].
↑ Katarzyna Florencka, W sobotę start misji NASA z udziałem Polaków, PAP – Nauka w Polsce, 2018-05-03, https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C29342%2Cw-sobote-start-misji-nasa-z-udzialem-polakow.html [dostęp 2021-04-16].
↑ Instrument Teams. HP3 Team Members, w: MARS InSight Mission / Mission / Teams, National Aeronautics and Space Administration, https://mars.nasa.gov/insight/mission/teams/instrument-teams/ [dostęp 2021-04-15].
↑ ekr/ tot / bsz, Polski „Chomik” we wtorek wyruszy po próbki kosmicznego gruntu, PAP – Nauka w Polsce, 2011-11-08, za: https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C385962%2Cpolski-chomik-we-wtorek-wyruszy-po-probki-kosmicznego-gruntu.html [dostęp 2021-04-15].
↑ Michał Wąsowski, NASA wysyła nową misję na Marsa. Polska firma ma w niej bardzo istotny udział, Business Insider, 2018-05-05, https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/misja-nasa-insight-maj-2018-udzial-polskiej-firmy-astronika/j1m39t6 [dostęp 2021-04-16].
↑ PiotrP. Orleanski PiotrP., Top quality hardware at reasonable cost: 35 years of Polish activities in space projects, 2006, art. nr 61590Q, DOI: 10.1117/12.675027 (ang.).
↑ EwelinaE. Ryszawa EwelinaE. i inni, Challenges in the Design of Ultralight Mechanisms for Deep Space Exploration - Based on RPWI Instruments for ESA JUICE Mission, [w:] 69th International Astronautical Congress (IAC 2018): Involving Everyone. Proceedings of a meeting held 1-5 October 2018, Bremen, Germany, t. vol. 13, Red Hook 2019, s. 9597, ISBN 978-1-5108-8165-5 [dostęp 2023-02-24] (ang.).
↑ MaciejM. Borys MaciejM. i inni, LP-PWI Deployable Boom for JUICE Mission – Innovative Features and Breadboard Model Development, [w:] Proceedings of the 17th European Space Mechanisms and Tribology Symposium, 20–22 September 2017, Hatfield 2017 (ang.).
↑ MartaM. Tokarz MartaM. i inni, Inertial Damping System for Deployment Speed Reduction of Tubular Boom Antenna Unit for JUICE Mission, [w:] Proceedings of the 18th European Space Mechanisms and Tribology Symposium, 18–20 September 2019 Munich, Germany, Noordwijk: European Space Agency, 2019 (ang.).
↑ Pat. 129133, Pat. 136604, Pat. 157295, Pat. 219604, Pat. 225750, Pat. 226536, Pat. 227379, Pat. 229850, Pat. 235631, EP3066716, za: Grygorczuk, za: Wyszukiwarka, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, https://ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl/search/search-results/2b1f4df6-a778-4038-9460-aef054666a87 [dostęp 2021-04-13].
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 maja 2017 roku o nadaniu odznaczeń (M. P. z 2017 poz. 737).

Linki zewnętrzne

Jerzy Grygorczuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-04-17] .

[1] „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2013, nr 71 (4188), s. 48, poz. 55131, dz. 1, rub. 7, wpis 4 i dz. 2, prub., wpis 2, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/71/2013/2.0261077880859375/$N [dostęp 2021-04-15].

[2] Astronika

[3] Dr inż. Jerzy Grygorczuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-04-15] .

[MUPUS-4] JerzyJ. Grygorczuk JerzyJ. i inni, MUPUS insertion device for the Rosetta mission, „Journal of Telecommunications and Information Technology”, 1/2007, s. 50–53 [dostęp 2023-02-24] (ang.).

[5] Jerzy Grygorczuk, Akademia. Magazyn Polskiej Akademii Nauk, http://naukaonline.pan.pl/index.php/nasze-teksty/nauki-scisle/itemlist/user/238-jerzygrygorczuk [dostęp 2021-04-16].

[6] Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN – kadencja 2019-2022. Skład, Polska Akademia Nauk, http://www.kbkis.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=58&Itemid=43 [dostęp 2021-04-16]

[7] Jerzy Grygorczuk GRYTECH, w: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx [dostęp 2021-04-19].

[8] „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2013, nr 71 (4188), poz. 55131, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/71/2013/2.0261077880859375/$N [dostęp 2021-04-15].

[9] „Monitor Sądowy i Gospodarczy” 2018, nr 237 (5625), s. 68, poz. 54905, za: https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow.monitoritem.pobierzmonitor/237/2018/2.742830276489258/$N [dostęp 2021-04-15].

[10] Katarzyna Florencka, W sobotę start misji NASA z udziałem Polaków, PAP – Nauka w Polsce, 2018-05-03, https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C29342%2Cw-sobote-start-misji-nasa-z-udzialem-polakow.html [dostęp 2021-04-16].

[11] Instrument Teams. HP3 Team Members, w: MARS InSight Mission / Mission / Teams, National Aeronautics and Space Administration, https://mars.nasa.gov/insight/mission/teams/instrument-teams/ [dostęp 2021-04-15].

[12] r/ tot / bsz, Polski „Chomik” we wtorek wyruszy po próbki kosmicznego gruntu, PAP – Nauka w Polsce, 2011-11-08, za: https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C385962%2Cpolski-chomik-we-wtorek-wyruszy-po-probki-kosmicznego-gruntu.html [dostęp 2021-04-15].

[13] Michał Wąsowski, NASA wysyła nową misję na Marsa. Polska firma ma w niej bardzo istotny udział, Business Insider, 2018-05-05, https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/misja-nasa-insight-maj-2018-udzial-polskiej-firmy-astronika/j1m39t6 [dostęp 2021-04-16].

[14] PiotrP. Orleanski PiotrP., Top quality hardware at reasonable cost: 35 years of Polish activities in space projects, 2006, art. nr 61590Q, DOI: 10.1117/12.675027 (ang.).

[15] EwelinaE. Ryszawa EwelinaE. i inni, Challenges in the Design of Ultralight Mechanisms for Deep Space Exploration - Based on RPWI Instruments for ESA JUICE Mission, [w:] 69th International Astronautical Congress (IAC 2018): Involving Everyone. Proceedings of a meeting held 1-5 October 2018, Bremen, Germany, t. vol. 13, Red Hook 2019, s. 9597, ISBN 978-1-5108-8165-5 [dostęp 2023-02-24] (ang.).

[16] MaciejM. Borys MaciejM. i inni, LP-PWI Deployable Boom for JUICE Mission – Innovative Features and Breadboard Model Development, [w:] Proceedings of the 17th European Space Mechanisms and Tribology Symposium, 20–22 September 2017, Hatfield 2017 (ang.).

[17] MartaM. Tokarz MartaM. i inni, Inertial Damping System for Deployment Speed Reduction of Tubular Boom Antenna Unit for JUICE Mission, [w:] Proceedings of the 18th European Space Mechanisms and Tribology Symposium, 18–20 September 2019 Munich, Germany, Noordwijk: European Space Agency, 2019 (ang.).

[18] Pat. 129133, Pat. 136604, Pat. 157295, Pat. 219604, Pat. 225750, Pat. 226536, Pat. 227379, Pat. 229850, Pat. 235631, EP3066716, za: Grygorczuk, za: Wyszukiwarka, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, https://ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl/search/search-results/2b1f4df6-a778-4038-9460-aef054666a87 [dostęp 2021-04-13].

[19] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 maja 2017 roku o nadaniu odznaczeń (M. P. z 2017 poz. 737).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]