Jan Tyssowski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Jan Józef Tyssowski (ur. 8 marca 1811 w Tarnowie, zm. 5 kwietnia 1857 w Waszyngtonie) – polski działacz polityczny, uczestnik powstania listopadowego, przywódca i dyktator powstania krakowskiego 1846.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Tarnowie 8 marca 1811 roku[1], był synem Polaka będącego urzędnikiem administracji austriackiej. Zaraz po jego urodzeniu rodzina przeprowadziła się do Lwowa, gdzie w 1820 roku ojciec Tyssowskiego zmarł. W młodości (po przerwaniu studiów prawniczych na Uniwersytecie Lwowskim) Tyssowski przekradł się przez granicę Królestwa Polskiego i zasilił szeregi powstańców[2]. Walcząc w powstaniu listopadowym najpierw brał udział w wyprawie gen. Józefa Dwernickiego na Wołyń, a później, gdy jego wojska zostały internowane w Galicji, wrócił do Warszawy i służył w brygadzie gen. Józefa Bema. Zakończył służbę jako podoficer[2].
Następnie angażował się w działalność konspiracyjnych organizacji niepodległościowych w Galicji. Po wybuchu rewolucji w Krakowie wszedł[3][4] 21 lutego 1846 roku[4] w skład Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, a od 24 lutego do 3 marca był dyktatorem powstania[5]. Z powodu powstania chłopskiego, w porozumieniu z krakowską arystokracją, dążył do ograniczenia walk. Zagrożony interwencją rosyjsko-austriacką i powstaniem chłopskim[3][4] odmówił kapitulacji w Krakowie przed austriackim wojskiem, dopiero po opuszczeniu miasta postanowił przeprowadzić z Prusakami rozmowy o warunkach kapitulacji[6]. Ostatecznie wycofał się z liczącym 1500 żołnierzy oddziałem powstańczym do Prus[3][4] i został internowany wraz z powstańcami w okolicach Bierunia Nowego[6] na rok, po czym otrzymał zgodę na wyjazd do Stanów Zjednoczonych. W USA współorganizował Towarzystwo Demokratyczne Polskie w Ameryce[3][4]. Zmarł 5 kwietnia 1857 roku w Waszyngtonie[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Tyssowski Jan Józef, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2013-09-27].
- ↑ a b Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, Kto rządził Polską? Nowy poczet władców-od początków do XXI wieku, Warszawa 2007, s. 536.
- ↑ a b c d Tyssowski Jan Józef. [w:] Encyklopedia WIEM [on-line]. Onet. [dostęp 2013-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ a b c d e Ewa Michałowska Walkiewicz: Jan Józef Tyssowski - Dyktator powstania krakowskiego. Polish Pages, Inc.. [dostęp 2013-09-27]. (pol.).
- ↑ Ustawa Rewolucyjna : Kraków dnia 23 Lutego 1846 roku [online], Ludwik Gorzkowski, Jan Tyssowski, Alexander Grzegorzewski, sekretarz rządu Karol Rogawski, polona.pl [dostęp 2018-10-08].
- ↑ a b Koniec powstania krakowskiego – złożenie broni przez oddział Jana Tyssowskiego.. [w:] Muzeum Historii Polski [on-line]. Muzeum Historii Polski. [dostęp 2013-09-27]. (pol.).
