Język malajski jambi
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
1 mln (2000) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | jax | ||
| IETF | jax | ||
| Glottolog | jamb1236 | ||
| Ethnologue | jax | ||
| BPS | 0041 6 | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język malajski jambi (malajski bahasa Melayu Jambi) – język austronezyjski używany w indonezyjskiej prowincji Jambi. Według danych z 2000 roku posługuje się nim milion osób[1].
Swoim zasięgiem obejmuje także pewne zakątki prowincji Bengkulu (niewielki obszar na południe od jeziora Dipatipan), Riau (kabupateny Indragiri Hulu i Indragiri Hilir), Sumatra Południowa (północne obrzeże prowincji) i Sumatra Zachodnia (kabupaten Pesisir Selatan)[1].
Dzieli się na trzy główne dialekty: jambi ilir, jambi ulu[a] i pesisir („nadbrzeżny”)[2]. Tworzy sieć pokrewnych odmian wraz z malajskim riau, minangkabau i musi[1]. Należy do grupy języków malajskich, według klasyfikacji Ethnologue stanowi część tzw. makrojęzyka malajskiego[1].
W malajskim jambi zaznaczyły się wpływy jawajskiego i minangkabau[3]. Związek historyczny z jawajskim przyczynił się do powstania poziomów mowy (basó kasar – „język szorstki”, basó alós – „język uprzejmy”)[4].
W użyciu jest także język indonezyjski, który dominuje w różnych sferach życia (szkolnictwo, piśmiennictwo, środki masowego przekazu). Malajski jambi wykazuje silne wpływy języka narodowego; wiele rodzimych cech i form leksykalnych konkuruje z elementami indonezyjskimi[5]. Na terenach miejskich wykształciła się forma pośrednia między malajskim jambi a standardowym indonezyjskim (Jambi Indonesian)[5][6]. Tradycyjne odmiany języka są zagrożone wymarciem w perspektywie długoterminowej[7].
Pierwsze informacje dot. malajskiego jambi pochodzą z I poł. XX w.[8] Istnieje też szereg nowszych publikacji poświęconych temu językowi, w dużej mierze powstałych pod auspicjami Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa[9]. Są wśród nich prace gramatyczne (1985, 1986, 2000)[10][11][12] oraz dwutomowy słownik (1997/1998)[13][14]. W publikacji z 1985 r. zawarto dane leksykalne z różnych dialektów jambi[15]. Materiały z XXI w. obejmują opracowania gramatyczne (2010, 2025)[16][17] oraz słownik dialektu seberang (2021)[18]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W pracach indonezyjskich wyróżnia się odrębny język batin (Husin i in. 1985 ↓, s. 2; Husin i in. 1986 ↓, s. 2; Gani, Nura i Nazurti 2000 ↓, s. 2). K. Anderbeck (2008) odnotował, że nazwa ta określa dialekt jambi ulu (Anderbeck 2008 ↓, s. 5).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Malay, Jambi, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-12-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Anderbeck 2008 ↓, s. 96, 99.
- ↑ Yanti 2010 ↓, s. 5–8.
- ↑ Yanti 2010 ↓, s. 5–7.
- ↑ a b Anderbeck 2008 ↓, s. 12.
- ↑ Yanti 2010 ↓, s. 4.
- ↑ Traditional Jambi Malay. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. [dostęp 2024-03-04]. (ang.).
- ↑ Anderbeck 2008 ↓, s. 13.
- ↑ Anderbeck 2008 ↓, s. 14.
- ↑ Husin i in. 1985 ↓.
- ↑ Husin i in. 1986 ↓.
- ↑ Gani, Nura i Nazurti 2000 ↓.
- ↑ Yulisma i inni, Kamus Bahasa Indonesia-Jambi: L–Z, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1997, ISBN 979-459-790-2, OCLC 37552454 [dostęp 2024-03-04] (indonez.).
- ↑ Yulisma i inni, Kamus Bahasa Indonesia-Jambi: A–K, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1998, ISBN 979-459-800-3, OCLC 968417460 [dostęp 2024-03-04] (indonez.).
- ↑ Saidat Dahlan i inni, Pemetaan Bahasa Daerah Riau dan Jambi, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1985, OCLC 15234663 [dostęp 2024-03-04] (indonez.).
- ↑ Yanti 2010 ↓.
- ↑ Yanti, Peter Cole, Gabriella Hermon, A Grammar of Jambi Malay, Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2025 (Pacific Linguistics 665), ISBN 978-3-11-072481-3, ISBN 978-3-11-072438-7 [dostęp 2024-03-04] (ang.).
- ↑ Ilsa Dewita Putri Soraya, Rahmadina, Husni Jamal, Kamus Melayu Jambi: Dialek Jambi Seberang-Indonesia, Jambi: Kantor Bahasa Provinsi Jambi, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan, Kebudayaan, Riset, dan Teknologi, 2021, ISBN 978-623-98190-6-4, OCLC 1349338021 [dostęp 2024-03-04] (indonez.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Karl Ronald Anderbeck, Malay Dialects of the Batanghari River Basin (Jambi, Sumatra), Dallas: SIL International, 2008 (SIL e-Books 6), ISBN 978-1-55671-189-3, OCLC 713269053 [dostęp 2024-03-04] (ang.).
- Erizal Gani, Amris Nura, Nazurti, Tata Bahasa Melayu Jambi, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan Nasional, 2000, ISBN 979-459-009-6, OCLC 45024877 [dostęp 2024-03-04] (indonez.).
- Nurzuir Husin i inni, Struktur Bahasa Melayu Jambi, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1985, OCLC 14219232 [dostęp 2024-03-04] (indonez.).
- Nurzuir Husin i inni, Morfosintaksis Bahasa Melayu Jambi, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1986, OCLC 20950131 [dostęp 2024-03-04] (indonez.).
- Yanti, A Reference Grammar of Jambi Malay, University of Delaware, 2010, ISBN 978-1-124-24154-8, OCLC 682898302 [dostęp 2024-03-04] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jambi City. [w:] The Language Archive [on-line]. Max Planck Institute for Psycholinguistics, 2006–2007. [dostęp 2024-03-04]. (ang.).
- Traditional Jambi Malay. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. [dostęp 2024-03-04]. (ang.).