Huta Stalowa Wola
50°33′21″N 22°03′03″E/50,555833 22,050833
| |
 Siedziba HSW S.A. przy ul. Kasprzyckiego 8 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
37-450 Stalowa Wola |
| Data założenia |
1939[1] |
| Forma prawna | |
| Prezes |
Wojciech Kędziera[2] |
| Przewodniczący rady nadzorczej | |
| Udziałowcy |
Polska Grupa Zbrojeniowa SA (86,09%) |
| Nr KRS | |
| Dane finansowe | |
| Kapitał zakładowy |
324 946 782,75 zł – opłacony w całości[3] |
Położenie na mapie Stalowej Woli  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu stalowowolskiego  | |
| 50°33′21″N 22°03′03″E/50,555833 22,050833
| |
| Strona internetowa | |
Huta Stalowa Wola – polskie przedsiębiorstwo przemysłu maszynowego i zbrojeniowego powstałe w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego[1] na północny zachód od miasta Nisko, w okolicach wsi Pławo – obecnie Stalowa Wola.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Lata 30. i 40. XX w.
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Budowę zakładów, których głównym przeznaczeniem miała być produkcja artyleryjska, rozpoczęto od podstaw, na terenie wykarczowanej puszczy w marcu 1937 roku, w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego, pod nazwą Zakłady Południowe[4]. Uroczystego otwarcia dokonał Prezydent RP prof. inż. Ignacy Mościcki w czerwcu 1939 roku. Zakład produkował wtedy stal szlachetną, sprzęt zbrojeniowy oraz rolniczy. Poczyniono także starania w celu uzyskania szwedzkiej licencji na produkcję nowoczesnych turbin parowych. Umowa ze stroną szwedzką została podpisana, jednakże Szwedzi ociągali się z przekazaniem dokumentacji do wybuchu II wojny światowej, przez co idea produkcji turbin w HSW została zaniechana. W ekspresowym tempie powstawała elektrownia oraz osiedle pracownicze Stalowa Wola. Inwestycje nie zostały całkowicie zakończone przed wybuchem drugiej wojny światowej.
Podczas okupacji niemieckiej zakłady w 1939 roku zostały przejęte przez Niemcy i włączone do koncernu Reichswerke Hermann Göring jako Werk Stalowa Wola[4]. W czerwcu 1940 roku zakłady zostały przemianowane na ''Stahlwerke Braunschweig Werk Stalowa Wola''[5]. Produkowano tam m.in. działa przeciwlotnicze 88 mm[6], elementy bomb lotniczych, pociski artyleryjskie, szybkostrzelne działka przeciwlotnicze 37 mm oraz peryskopy do łodzi podwodnych. Pod koniec wojny prowadzono przeróbki zdobytych radzieckich dział.
Kiedy w lipcu 1944 roku region został opanowany przez Armię Czerwoną, HSW była największym zakładem przemysłu ciężkiego w zdobytej części Polski. Zakłady i ich wyposażenie zostały jednak w dużym stopniu zniszczone lub ewakuowane przez odchodzących okupantów[6]. Mimo zniszczeń wykonano do końca wojny ponad 15 tys. części zamiennych do radzieckich pojazdów wojskowych i wykonano naprawy wielu dział i wozów pancernych[5]
Po II wojnie światowej 20 marca 1948 roku Zakłady Południowe zostały przemianowane na przedsiębiorstwo państwowe ''Huta Stalowa Wola''[5] W maju 1961 roku po utworzeniu Zjednoczenia Przemysłu Ciągników i Maszyn Rolniczych i podporządkowaniu HSW Zjednoczeniu miała ona być w pierwszej kolejności producentem urządzeń hutniczych i górniczych oraz maszyn ciężkich[5]. W 1967 zaproponowano Hucie podjęcie produkcji ciężkich maszyn budowlanych, 25 sierpnia 1967 roku zakład został podporządkowany Zjednoczeniu Maszyn Budowlanych Bumar, dając początek nowej specjalizacji HSW[5]
Dwa miesiąc później dyrektor HSW Zdzisław Malicki powiedział.
''Opracowany program przewiduje wykonanie w HSW 5 zasadniczych grup maszyn. Będą to więc maszyny do robót ziemnych, do budowy dróg, dźwigi samojezdne, ciągniki gąsienicowe oraz zespoły hydrauliczne i skrzynie biegów''[5]
W tym też czasie odbywała się produkcja zbrojeniowa, poszerzając stopniowo asortyment[6]. Produkowano głównie armaty i haubice na licencji radzieckiej, kalibru do 122 mm, dla Wojska Polskiego i na eksport[4]. Jednym z głównych produktów stała się armata czołgowa 100 mm D-10T czołgów rodziny T-54/T-55[6]. Oprócz dział, produkowano też wyrzutnie rakietowe kalibru 140 mm WP-8z i morskie WM-18[6].
Lata 60. i 70. XX w.
[edytuj | edytuj kod]W latach 60 i 70 XX wieku HSW opracowała i wdrożyła własne konstrukcje maszyn budowlanych[5].
- Hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-3 (1969)[7]
- Hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-31 (1971)[7]
- Kołowa ładowarka przegubowa Ł-3P „Mrówka” (1973)[7]
- Kołowa spycharka M-3 (1972-73)[7]
- Zgarniarko-równiarka ZgSH-201[5]
- Kołowa wywrotka NW-10 Mamut-200 (1972-75)[7]
- Równiarko- spycharka (1970)
W 1972 został utworzony Kombinat Przemysłowy Huta Stalowa Wola, w skład którego weszły też filie w Janowie Lubelskim, Leżajsku, Strzyżowie i Zaklikowie oraz fabryki w Suchedniowie i FM Radomsko. Przedsiębiorstwo zatrudniało ponad 20 tys. pracowników[8] Na początku lat 70 XX wieku dzięki współpracy kooperacyjnej z przedsiębiorstwami brytyjskimi, amerykańskimi i niemieckimi uzyskano licencje na nowe w Polsce rodzaje maszyn budowlanych w tym; dokumentację konstrukcyjną spycharek gąsienicowych International Harvester, betoniarek na podwoziu samochodowym Stteter, dźwigów Jones, Coles- Cranes i mostów napędowych Clark Equipment Co[7][5].
W grudniu 1974 sztandar Huty Stalowa Wola został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy[9].
Lata 80. XX w.
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec lat 70. i na początku lat 80.[10] Huta Stalowa Wola, oprócz produkcji maszyn budowlanych i sprzętu artyleryjskiego, stała się znaczącym producentem opancerzonych pojazdów bojowych, a także stali jakościowych dla potrzeb prawie całego krajowego przemysłu obronnego. Wdrożono do produkcji m.in. transporter gąsienicowy MT-LB i haubicę samobieżną 2S1 Goździk, na licencji radzieckiej[6].
W lipcu 1984 Kombinat Przemysłowy „Huta Stalowa Wola” został wyróżniony wpisem do „Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego”[11].
Lata 90. XX w.
[edytuj | edytuj kod]Po przemianach ustrojowych przystąpiono do restrukturyzacji i komercjalizacji przedsiębiorstwa. 15 lipca 1991 roku przedsiębiorstwo państwowe Huta Stalowa Wola Kombinat Przemysłowy stało się jednoosobową spółką akcyjną Huta Stalowa Wola SA (HSW SA), w której całość akcji posiadał Skarb Państwa. Pod względem organizacyjnym zakład przeorganizowano w grupę kapitałową złożoną ze spółki dominującej i spółek zależnych.
Zakład Hutniczy i walcownia blach Huty Stalowa Wola zostały sprywatyzowane i w 2006 roku utworzyły odrębną spółkę, należącą do grupy Złomrex, HSW-Huta Stali Jakościowych SA (obecnie pod firmą Cognor SA Oddział HSJ w Stalowej Woli)[12].
XXI wiek
[edytuj | edytuj kod]W wyniku restrukturyzacji HSW SA stała się największym polskim producentem maszyn budowlanych. Wieloletnie doświadczenie w produkcji sprzętu wojskowego uczyniło także z HSW SA wiodącego producenta dla krajowego przemysłu obronnego. Produkcja i sprzedaż maszyn budowlanych została przekazana w 2004 r. do nowo powstałej spółki HSW – Trading Sp. z o.o. Produkowane maszyny sprzedawane są pod marką HSW. Z dniem 1 kwietnia 2007 HSW-Trading Sp. z o.o. został włączony w struktury Huty Stalowa Wola SA.
W 2008 roku, w wyniku kontraktu z MON, rozpoczęto rozwijanie produktów wojskowych, takich jak samobieżna armatohaubica Krab, transporter minowania narzutowego Kroton oraz najnowszego wyrobu Centrum Produkcji Wojskowej (część HSW): wyrzutni rakiet Langusta[13][14].
Zdecydowano następnie pozostawić w HSW jedynie produkcję zbrojeniową i 1 lutego 2012 roku część produkująca maszyny cywilne HSW została sprzedana chińskiemu koncernowi Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd. Dzięki temu, spółka w okresie 2012-2016 przeprowadziła inwestycje w zakresie zwiększenia możliwości produkcji zbrojeniowej i unowocześnienia zakładu[4].
2 kwietnia 2012 Huta Stalowa Wola kupiła 100% udziałów w fabryce samochodów ciężarowych i specjalizowanych podwozi dla wojska Jelcz-Komponenty. W marcu 2016 HSW przejęła spółkę motoryzacyjną Autosan[4].
W styczniu 2014 roku właściciel – Skarb Państwa zdecydował o wniesieniu akcji Huty Stalowa Wola SA do powstałej krótko przed tym spółki akcyjnej Polska Grupa Zbrojeniowa w Radomiu, mającej być największym polskim producentem broni[15].
HSW SA weźmie udział w budowie działa samobieżnego 155 mm na podstawie kołowej Kryl[16].
W 2016 roku ukończono rozbudowę lufowni dla potrzeb programu haubicoarmaty Krab, co umożliwiło produkcję luf kalibru do 155 mm i długości do 11 m, przez co HSW dołączyła do nielicznych producentów w Europie Zachodniej posiadających takie możliwości[4]. W 2021 roku HSW otrzymała licencję na produkcję luf armat czołgowych 120 mm Rh120 L/44 czołgu Leopard 2, z chromowanym przewodem lufy[6].
1 grudnia 2021 roku z HSW połączono spółkę Wojskowe Zakłady Inżynieryjne w Dęblinie, włączając ją jako oddział w skład HSW[17].
Z dniem 10 października 2023 Huta Stalowa Wola przejęła ponownie część cywilną od chińskiego koncernu Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd[18].
Produkcja historyczna
[edytuj | edytuj kod]Produktem końcowym Huty Stalowa Wola SA były maszyny budowlane do prac ziemnych i drogowych (produkcja przejęta w 2012 przez Guangxi Liu Gong Machinery Co. Ltd. w Stalowej Woli, który obecnie produkuje maszyny pod marką Dressta – Stalowa Wola):
- Koparka mechaniczna KM-602A (1967)[7]
- Hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-3 (1969)[7]
- Hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-31 (1971)[7]
- Żuraw samochodowy Hydros 30T (1971)[7]
- Betonomieszarka Stteter (1971)
- Kołowa ładowarka przegubowa Ł-3P „Mrówka” (1973)[7]
- Równiarko- spycharka M-3 (1972-73)[7]
- Kołowa wywrotka NW-10 Mamut-200 (1972-75)[8]
- Dźwig samojezdny Hydros T -351[5]
- Spycharka gąsienicowa TD-15C (1973)[7]
- Spycharka TD-8
- Spycharka gąsienicowa TD-20C[7]
- Ładowarka gąsienicowa 175C[7]
- Układacz rur TD-25CS[7]
- Układacz rur SB-85[5]
- Ciągnik TD-25M (1977)[7]
- Ładowarka 560
.jpg)
- Spycharka gąsienicowa TD-40 (1983)[5] (największa maszyna produkcji HSW o wadze 68 ton)
- Zgarniarko-równiarka ZgSH-201[5]
- Betoniarka stacjonarna BWW-252E[5]
- Skrzynia przekładniowa U-35 dla ZSRR[5].
- Wózek akumulatorowy Stal-258[5]
- Furgon elektryczny Stal 158 SA-1
- Wózek elektryczny EK-2
- Samochód Stal – 300
jak również sprzęt wojskowy:
- Samobieżna haubica kalibru 122 mm Goździk,
- Transporter opancerzony MT-LB
- Transporter opancerzony Opal.
Aktualne produkty przedsiębiorstwa
[edytuj | edytuj kod]- 155mm Haubica Krab
- Wyrzutnia rakiet WR40 Langusta
- Samobieżny moździerz RAK
- Lekkie Podwozie Gąsienicowe
- Przeciwlotnicza armata automatyczna 35mm KDA dla PZA Loara i zdalnie Sterowany System Przeciwlotniczy ZSSP-35 Hydra
- M98 98 mm moździerz
- 120 mm moździerz ciągniony
- Transporter minowania narzutowego Kroton
- Spycharkoładowarka SŁ-34C[19]
- Koparkoładowarka 9.50M[19]
- ZSSW-30 (bezzałogowy system wieżowy z armatą 30 mm)[20]
- pływający bojowy wóz piechoty Borsuk[21]
- Pojazd Minowania Narzutowego BAOBAB-K[22]
Prace badawcze i rozwojowe
[edytuj | edytuj kod]- Autonomiczne Podwozie Gąsienicowe prototyp 2008
- 155 mm haubica na podwoziu kołowym Kryl[23][16]
- systemem dowodzenia i kierowania ogniem dla modułu dywizjonowego haubic Kryl[23][16]
- Ciężki Bojowy Wóz Piechoty[24]
- Transporter opancerzony Waran[25]
Struktura własnościowa HSW
[edytuj | edytuj kod]Kapitał zakładowy Huty Stalowa Wola SA w styczniu 2021 r. wynosił 267 077 390,25 zł i dzielił się na 56 226 819 akcji o wartości nominalnej 4,75 zł każda[3].
Akcjonariat
[edytuj | edytuj kod]Udziałowcy (styczeń 2021)[3]:
- Polska Grupa Zbrojeniowa SA – 83,22%
- Skarb Państwa – 6,83%
- PGE Obrót SA – 1,03%
- PGNiG SA – 0,77%
- Pozostali drobni akcjonariusze – 8,15%
HSW a region
[edytuj | edytuj kod]Wokół Huty Stalowa Wola na przestrzeni ostatnich siedemdziesięciu lat wyrosło nowe miasto – Stalowa Wola, będące ważnym centrum regionu oraz węzłem komunikacyjnym Podkarpacia. Z powodu restrukturyzacji i niepewności co do dalszych losów HSW, miasto czyni starania w celu uniezależnienia się od istnienia HSW. Obecnie Huta Stalowa Wola skupiła się na kontynuacji i rozwijaniu produkcji Centrum Produkcji Wojskowej.
Zmiany strukturalne
[edytuj | edytuj kod]Zainteresowanie przejęciem od HSW sekcji produkującej maszyny budowlane wyraziły m.in. JCB, Hyundai i Hitachi. Ostatecznie, 1 lutego 2012 roku, biznes maszyn cywilnych HSW został zakupiony przez światowy koncern operujący w branży maszyn do robót drogowych i ziemnych – Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd.
Z dniem 10 października 2023, Huta Stalowa Wola ponownie przejęła tę cześć zakładów[18]. Zużyta w znacznym stopniu hala produkcyjna, odzyskana od LiuGong zostanie odnowiona i zaadaptowana do celów magazynowych[26].
Przejęty od LiuGong HSW – Zakład Zespołów Napędowych, to obecnie specjalnie utworzony nowy oddział pod nazwą: Huta Stalowa Wola S.A. Oddział I w Stalowej Woli, który znacząco zwiększy zdolności produkcyjne HSW S.A.[26].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Huta Stalowa Wola SA, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-20].
- ↑ HSW S.A. z nową Radą Nadzorczą oraz Zarządem – Stalowka.NET [online], stalowka.net [dostęp 2024-06-15] (pol.).
- ↑ a b c O firmie. Struktura własnościowa [online], Huta Stalowa Wola SA [dostęp 2021-01-08].
- ↑ a b c d e f Jerzy Reszczyński. Polskie lufy Krabów. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. 08/2016. s. 22–30. ISSN 1429-270X.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Kółeczko i Reszczyński 1988 ↓, s. 54–70.
- ↑ a b c d e f g Marcin Deptuła. Po Tygrysach – Leopardy. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 09/2021, s. 46–51. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Stanisław Chudy, 80 lat Huty Stalowa Wola, „Sztafeta” (16), 19 kwietnia 2018.
- ↑ a b ZIELONE, ŻÓŁTE… STALOWE. Wyroby Zakładów Południowych i Huty Stalowa Wola [online], www.muzeum.stalowawola.pl [dostęp 2023-09-23].
- ↑ Edward Wisz. Odznaczenie sztandaru Huty „Stalowa Wola” Orderem Sztandaru Pracy I klasy. „Nowiny”. Nr 334, s. 1–2, 13 grudnia 1974.
- ↑ Jerzy Kajetanowicz, Prace nad rozwojem sprzętu pancernego w Polsce – przegląd lat 1955–1990, „Poligon”, 5/2010 (22), październik 2010, s. 12–18, ISSN 1895-3344.
- ↑ Wpisani do Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego. „Nowiny”. Nr 170, s. 3, 19 lipca 1984.
- ↑ Andrzej Kiński. Polska stal dla polskiego transportera. „Nowa Technika Wojskowa”. 5/2010, s. 38–39, maj 2010. Warszawa: Magnum-X.
- ↑ Jerzy Mielniczuk: Groźna „Langusta” obroni hutę przed kryzysem. Nowiny24, 29 października 2008. [dostęp 2008-11-23]. (pol.).
- ↑ Zbigniew Lentowicz: Huta Stalowa Wola znów zbrojeniową potęgą. rp.pl, 5 czerwca 2008. [dostęp 2008-11-23]. (pol.).
- ↑ Zdzisław Surowaniec: Huta Stalowa Wola weszła do Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Echo Dnia, 23 stycznia 2014.
- ↑ a b c PAP: HSW realizuje projekt dla wojska o wartości prawie 100 mln zł. wnp.pl, 2014-01-17. [dostęp 2014-05-14]. (pol.).
- ↑ WZInż. oddziałem HSW. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 01/2022, s. 50. Agencja Lotnicza Altair.
- ↑ a b Część cywilna HSW S.A wraz z pracownikami jest w domu – Stalowka.NET [online], www.stalowka.net [dostęp 2023-10-10].
- ↑ a b Bartłomiej Zając. Dobre lata Huty Stalowa Wola. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 01/2022, s. 12. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x.
- ↑ JG, Bezzałogowa wieża HSW do Rosomaka w 2015 roku [online], defence24.pl, 12 grudnia 2013 [dostęp 2014-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-03].
- ↑ MSPO 2018: Pancerny Borsuk nabiera kształtów – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2019-08-26].
- ↑ Miliard na nowoczesne minowanie dla Wojska Polskiego. Baobab-K zamówiony [online], defence24.pl, 15 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-26] (pol.).
- ↑ a b Początek prac nad systemem dowodzenia i kierowania ogniem dla Kryla [online], Dziennik Zbrojny, 17 stycznia 2014 [dostęp 2014-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-15] (pol.).
- ↑ Ciężki Bojowy Wóz Piechoty z HSW S.A. – umowa ramowa podpisana [online], Huta Stalowa Wola S.A., 15 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-25] (pol.).
- ↑ Pancerny Waran z HSW wchodzi na scenę [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-08-26] (pol.).
- ↑ a b W hali po LiuGong będą… magazyny HSW [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-07-21] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jacek Kółeczko, Jerzy Reszczyński, Stalowa Wola 1938–1988, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1988, ISBN 83-7023-041-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Podpisano umowę sprzedaży cywilnej części HSW chińskiej firmie LiuGong [dostęp 2012-10-18]
- Strona firmy Guangxi LiuGong Machinery
- Dressta – Stalowa Wola. dressta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-03)].
- sprzęt artyleryjski. hsw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)].
- Huta Stalowa Wola
- Huta na starych fotografiach