Henryk Dembiński (generał)

Henryk Dembiński
	; Gen. Henryk Dembiński
	generał
Data i miejsce urodzenia	16 stycznia 1791 ; Strzałków
Data i miejsce śmierci	13 czerwca 1864 ; Paryż
	Przebieg służby
Lata służby	1809–1850
Siły zbrojne	Armia Księstwa Warszawskiego; Armia węgierska; Armia turecka
Główne wojny i bitwy	inwazja na Rosję (1812): bitwa pod Smoleńskiem; powstanie listopadowe: bitwa pod Dębem Wielkim; bitwa pod Ostrołęką; powstanie węgierskie: bitwa pod Kápolną;
Późniejsza praca	poseł na Sejm Królestwa Polskiego; członek władz Związku Jedności Narodowej
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Henryk Dembiński, herbu Nieczuja (ur. 16 stycznia 1791 w Strzałkowie, zm. 13 czerwca 1864 w Paryżu) – polski generał, uczestnik napoleońskiej wyprawy na Rosję, powstania listopadowego i powstania węgierskiego a także podróżnik i inżynier.

Życiorys

Syn chorążego krakowskiego Ignacego Dembińskiego i Marianny Moszyńskiej – córki hrabiów Moszyńskich, grand-metrów saskiego dworu^[1]. Pierwsze lata życia spędził we wsi Góry, w majątku ziemskim należącym do jego dziadka^[2]. Kiedy rodzice kupili wieś Sędziejowice, zamieszkał razem z nimi w obszernym dworze^[3].

Posłany do wojskowej szkoły inżynierskiej w Wiedniu. W 1809 nie przyjął stopnia oficerskiego w armii austriackiej i zaciągnął się jako szeregowiec do armii Księstwa Warszawskiego. W 1812 awansowany na porucznika, a potem w trakcie bitwy pod Smoleńskiem na stopień kapitana. Był posłem na Sejm Królestwa Polskiego w roku 1825. Krótki czas mieszkał w Witkowicach koło Ropczyc.

Brał udział w powstaniu listopadowym, gdzie wyróżnił się zwłaszcza w wyprawie na Litwę.

W sierpniu 1831 został mianowany generałem dywizji i przez krótki czas pełnił funkcję wodza naczelnego. Gubernator wojskowy Warszawy od 9 sierpnia do 12 sierpnia 1831^[4]. Brał także udział w bitwach pod Dębem Wielkim i Ostrołęką. Po zakończeniu powstania wyemigrował do Francji, gdzie był związany z obozem A.J. Czartoryskiego. Członek władz Związku Jedności Narodowej^[5].

W powstaniu węgierskim w 1849 roku dowodził węgierską Armią Północną, następnie powołany na stanowisko szefa sztabu naczelnego i wodza naczelnego armii węgierskiej. Ponieważ jego kandydatura wzbudzała zazdrość wśród niektórych węgierskich przywódców (szczególnie Artúra Görgeya), z funkcji tej zrezygnował po niepowodzeniu pod Kápolną. Po kolejnej klęsce armii węgierskiej pod Temeszwarem oraz rezygnacji Lajosa Kossutha wyjechał do Turcji i wstąpił do armii sułtana osmańskiego Abdülmecida I.

W 1850 r. powrócił do Paryża, gdzie zmarł w 1864 roku. Pochowany na cmentarzu w Montmorency^[6].

Upamiętnienie

W Strzałkowie w miejscowości urodzenia gen. Henryka Dembińskiego w okresie Polski Ludowej zbudowano pomnik poświęcony generałowi na którym umieszczono napis, cyt.GENERAŁOWI HENRYKOWI DEMBIŃSKIEMU 1791-1864 UR W STRZAŁKOWIE BOHATEROWI WALK O WOLNOŚĆ POLSKI 1830/31 I WĘGIER 1848/49 RODACY.

W Budapeszcie znajduje się ulica Dembinszky utca.

Przypisy

↑ Henryk Dembiński, Pamiętnik ... generała wojsk polskich, cz. 1 Warszawa, s. 5.
↑ Bartłomiej Szyndler, Henryk Dembiński 1791-1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, s.9.
↑ Bartłomiej Szyndler, Henryk Dembiński 1791-1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, s.11.
↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.
↑ Joanna Nowak, Władysław Zamoyski, o sprawę polską w Europie (1848-1868), Poznań 2002, s. 32-33.
↑ Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego t. I Warszawa 1995, s. 359.

Bibliografia

A.Bata Ropczyce i Ziemia Ropczycka ,2002 str.26.

Linki zewnętrzne

Henryk Dembiński w bibliotece Polona
Polskie krajobrazy
Zygmunt Miłkowski 'Sylwety emigracyjne'. biblioteka.vilo.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-28)].

[1] Henryk Dembiński, Pamiętnik ... generała wojsk polskich, cz. 1 Warszawa, s. 5.

[2] Bartłomiej Szyndler, Henryk Dembiński 1791-1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, s.9.

[3] Bartłomiej Szyndler, Henryk Dembiński 1791-1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984, s.11.

[4] Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.

[5] Joanna Nowak, Władysław Zamoyski, o sprawę polską w Europie (1848-1868), Poznań 2002, s. 32-33.

[6] Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego t. I Warszawa 1995, s. 359.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]