Han Huandi

Han Huandi
汉桓帝
Imię chińskie pośmiertne
Pismo uproszczone	汉桓帝
Pismo tradycyjne	漢桓帝
Hanyu pinyin	Hàn Huándì
Wade-Giles	Han Huan-ti
Nazwisko rodowe chińskie
Pismo uproszczone	刘
Pismo tradycyjne	劉
Hanyu pinyin	Liú
Wade-Giles	Liu²
	cesarz Chin
Okres	od 146; do 25 stycznia 168
Era panowania	Jiànhé (建和) 147–149; Hépíng (和平) 150; Yuánjiā (元嘉) 151–153; Yǒngxìng (永興) 153–154; Yǒngshòu (永壽) 155–158; Yánxī (延熹) 158–167; Yǒngkāng (永康) 167
Poprzednik	Han Zhidi
Następca	Han Lingdi
	Dane biograficzne
Dynastia	Han
Data urodzenia	132
Data śmierci	25 stycznia 168
Ojciec	Liu Yi
Matka	Yan Ming
Żona	Liang Nüying
Żona	Deng Mengnü
Żona	Dou Miao

Han Huandi (chiń. upr. 汉桓帝; chiń. trad. 漢桓帝; ur. 132, zm. 168) – cesarz Chin w latach 146–168, dziesiąty ze wschodniej linii dynastii Han.

Życiorys

Urodził się jako syn Liu Yina i jego konkubiny Yan, pod imieniem Liu Zhi. Był prawnukiem cesarza Han Zhangdi, trzeciego cesarza wschodniej dynastii Han. Odziedziczył po ojcu tytuł markiza Liwu (chiń. 蠡吾侯), zaś w roku 146 został cesarzem, następcą Zhidi^[1].

4. Liu Kai
	2. Liu Yin
5. Xiaomu
		1. Huandi
6. ?
	3. Yan Ming
7. ?

Panowanie

W czasie objęcia tronu Huandi miał piętnaście lat, więc początkowo cesarzowa wdowa Liang Na sprawowała regencję. W roku 150 pełnoletni już cesarz Huan faktycznie przejął rządy, a Liang Na przeszła na emeryturę, nie rezygnując jednak całkowicie z kontroli nad sprawami politycznymi. Znaczne wpływy zyskał wówczas brat cesarzowej wdowy, znany z okrucieństwa i arogancji Liang Ji^[1].

Gdy cesarzowa wdowa zmarła w roku 159, cesarz Huan potajemnie zaaranżował aresztowanie Lianga z pomocą dworskiego eunucha Shan Chao. Liang Ji został zmuszony do oddania pieczęci, a później popełnił samobójstwo. Cała ich rodzina została zgładzona, aby zapobiec dalszej ingerencji w sprawy państwowe. Natomiast Shan Chao został wynagrodzony przez cesarza i otrzymał tytuł markiza^[1].

W roku 166 do Chin trafiła delegacja z Daqin, utożsamianego przez część historyków z Cesarstwem Rzymskim^[2]^[3]^[4]:

Ich władcy zawsze pragnęli wysłać poselstwo do Kraju Środka, ale Anxi życzyło sobie zatrzymać pośrednictwo pomiędzy Hanowskim jedwabiem dla siebie. I właśnie z tego powodu, odcięli oni ich od komunikacji. Trwało to do dziewiątego roku ery Yanxi, w trakcie panowania cesarza Huan, kiedy to król Daqin (大秦) Antun (安敦) wysłał poselstwo które przybyło z granicy Rinanu. Zaoferowało ono kość słoniową, rogi nosorożca i żółwie skorupy. Od tego czasu datuje się bezpośrednie kontakty z tym krajem.

Księga Późniejszych Hanów

Cesarz Huan miał trzy żony i trzy córki, lecz zmarł bez męskiego potomka. Tron przejął po nim pochodzący z cesarskiego rodu markiz Liu Hong jako cesarz Ling^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d UlrichU. Theobald UlrichU., Emperor Han Huandi 漢桓帝 Liu Zhi 劉志 [online], ChinaKnowledge, 26 grudnia 2011 (ang.).
↑ LionelL. Casson LionelL., Podróże w starożytnym świecie, Wrocław 1981, s. 87, ISBN 83-04-00543-3 [dostęp 2021-12-31] .
↑ UlrichU. Theobald UlrichU., Daqin 大秦 and Lixuan 黎軒 [online], ChinaKnowledge, 26 listopada 2011 [dostęp 2021-12-31] (ang.).
↑ KatarzynaK. Michalewicz KatarzynaK., Obecność Rzymian w Chinach według chińskich kronik [online], ImperiumRomanum, 23 listopada 2019 [dostęp 2021-12-31] .

[Han-1] UlrichU. Theobald UlrichU., Emperor Han Huandi 漢桓帝 Liu Zhi 劉志 [online], ChinaKnowledge, 26 grudnia 2011 (ang.).

[2] LionelL. Casson LionelL., Podróże w starożytnym świecie, Wrocław 1981, s. 87, ISBN 83-04-00543-3 [dostęp 2021-12-31] .

[3] UlrichU. Theobald UlrichU., Daqin 大秦 and Lixuan 黎軒 [online], ChinaKnowledge, 26 listopada 2011 [dostęp 2021-12-31] (ang.).

[4] KatarzynaK. Michalewicz KatarzynaK., Obecność Rzymian w Chinach według chińskich kronik [online], ImperiumRomanum, 23 listopada 2019 [dostęp 2021-12-31] .

[1]

[2]

[3]

[4]

Cesarze	Gaozu Hui Qianshao Houshao Wen Jing Wu Zhao Liu He Xuan Yuan Cheng Ai Ping Ruzi Ying Wang Mang (dynastia Xin) Gengshi Guangwu Ming Zhang He Shang An Liu Yi Shun Chong Zhi Huan Ling Liu Bian Xian
Cesarzowe wdowy - regentki	Lü Zhi Dou Shangguan Wang Zhengjun Zhang Deng Sui Yan Ji Liang Na Dou Miao He
Ważniejsze wydarzenia	Bitwa pod Gaixia Heqin Rebelia Siedmiu Królestw Wojny z Xiongnu Uzurpacja Wang Manga Powstanie Czerwonych Brwi Restauracja dynastii Han Rebelia sióstr Trưng Represje konfucjanistów Powstanie Żółtych Turbanów Powstanie Pięciu Miar Ryżu Upadek dynastii Han
Mężowie stanu	Xiao He Cao Shen Huo Guang Kuang Heng Dou Xian Liang Ji Chen Fan Dou Wu Cao Jie Zhang Rang He Jin Zhuge Liang
Generałowie	Han Xin Wei Qing Huo Qubing Zhang Qian Li Guang Li Guangli Wu Han Ma Yuan Ban Chao Zhang Huan Sun Jian Guan Yu
Buntownicy i uzurpatorzy	Ying Bu Liu Pi Liu Ju Fan Chong Liu Yan Gongsun Shu Zhang Jiao Zhang Lu
Konfucjaniści	Lu Jia Jia Yi Dong Zhongshu Kong Anguo Yang Xiong Liu Xin Huan Tan Wang Chong Wang Fu Ma Rong Zheng Xuan Xun Yue
Pisarze i historycy	Mei Sheng Sima Xiangru Sima Tan Sima Qian Liu Xiang Ban Biao Ban Gu Ban Zhao Cai Yong Wang Can Cao Zhi
Uczeni, lekarze, wynalazcy	Luoxia Hong Cai Lun Zhang Heng Hua Tuo Zhang Zhongjing
Watażkowie okresu upadku dynastii Han	Dong Zhuo Yuan Shu Yuan Shao Cao Cao Gongsun Du Gongsun Kang Liu Biao Liu Zhang Sun Ce Sun Quan Shi Xie Liu Bei
Religia	Teoria pięciu żywiołów Teksty apokryficzne Droga Niebiańskich Mistrzów Zhang Daoling An Shigao Lokakszema
Kultura i sztuka	Szkoła Huang-Lao Poezja fu Izba Muzyki Rytuały Zhou Erya Wewnętrzny kanon Żółtego Cesarza Huainanzi Zapiski historyka Księga Hanów Objaśnienie znaków prostych i złożonych Dziewięć rozdziałów o sztuce matematyki Księga Późniejszych Hanów Uniwersytet Cesarski Mawangdui Lecący koń z Gansu

Zachodnia Dynastia Han 206 p.n.e. – 9 n.e.	Han Gaozu (206–195 p.n.e.) Han Huidi (194–188 p.n.e.) Shaodi (Shaodi Gong) (188–184 p.n.e.) Shaodi (Shaodi Hong) (184–180 p.n.e.) Han Wendi (179–157 p.n.e.) Han Jingdi (156–141 p.n.e.) Han Wudi (140–87 p.n.e.) Han Zhaodi (86–74 p.n.e.) Książę Changyi (74 p.n.e.) Han Xuandi (73–49 p.n.e.) Han Yuandi (48–33 p.n.e.) Han Chengdi (33–7 p.n.e.) Han Aidi (6–1 p.n.e.) Han Pingdi (1 p.n.e.–5) Ruzi Ying (6–8)
Dynastia Xin (9–23 n.e.)	Wang Mang (王莽) (9–23)
Kontynuacja Dynastii Han	Geng Shi Di (23–25)
Wschodnia Dynastia Han 25–220	Han Guangwudi (25–57) Mingdi (58–75) Han Zhangdi (77–88) Han Hedi (88–105) Han Shangdi (106) Han Andi (106–125) Shao Di, Markiz Beixiang (125) Han Shundi (125–144) Han Chongdi (144–145) Han Zhidi (145–146) Han Huandi (146–168) Han Lingdi (168–189) Shao Di, Hongnong Wang (189) Han Xiandi (189–220)