Gotthard Kettler

Gotthard Kettler

Kettler
Rodzina	Kettlerowie
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1517 lub 1518 Eggeringhausen
Data i miejsce śmierci	17 maja 1587 Jełgawa
Ojciec	Gotthard von Kettler
Matka	Sybila Zofia von Nesselrode
Żona	Anna Meklemburska
Dzieci	Anna Radziwiłłowa Fryderyk Kettler Wilhelm Kettler Elżbieta Kurlandzka

Gotthard Kettler (w polskiej literaturze także Gotard Kettler; ur. 2 lutego 1517 lub 1518 na zamku Eggeringhausen pod Soest, zm. 17 maja 1587 w Mitawie) – mistrz krajowy inflancki zakonu krzyżackiego w latach 1559–1561, książę Kurlandii i Semigalii w latach 1561–1587, gubernator Inflant w latach 1561–1565. Założyciel dynastii Kettlerów. Brat biskupa Münster, Wilhelma Kettlera.

Życiorys

Rycerz-zakonnik

Gotthard Kettler pochodził z rodu westfalskich rycerzy. Był synem Gottharda von Kettlera z Melrich i Sybilli Zofii von Nesselrode. Jako jeden z najmłodszych w rodzinie został oddany do stanu duchownego. W 1538 roku wstąpił do zakonu inflanckiego. W latach 1544–1558 był komturem w Dyneburgu, od 1557 roku sprawował komturstwo w Fellin. Jako zwolennik współpracy z królem polskim Zygmuntem II Augustem był współautorem antymoskiewskiego układu w Pozwolu z 1557 roku. W 1558 schorowany mistrz krajowy inflancki, Wilhelm von Fürstenberg wyznaczył go swoim koadiutorem. 21 października 1559 roku po rezygnacji poprzednika został wybrany na urząd mistrza zakonu.

Mistrz zakonu krzyżackiego w Inflantach

Okres jego regencji i rządów przypadł na wojnę domową w Inflantach, ciągłe ingerencje państw ościennych oraz szerzącą się w zakonie reformację, która spowodowała zachwianie dyscypliny w zakonie i jego powolny rozkład. W 1558 roku armia Iwana IV Groźnego pod wodzą księcia Kurbskiego najechała Estonię i zajęła ważny port bałtycki Narwę, druga armia moskiewska pod wodzą księcia Szujskiego oblegała Dorpat. Pomimo próby przeprowadzenia kontrofensywy zimowej przez Kettlera w styczniu 1559 roku kolejny najazd wojsk moskiewskich okazał się dla zakonu katastrofą. W 1560 roku Rosjanie ponownie najechali Inflanty jeszcze raz je pustosząc. Wybuchło powstanie Estończyków, które wykorzystały Dania i Szwecja do zagarnięcia dla siebie Estonii.

Książę Kurlandii i Semigalii

Herb rodowy Kettlerów, książąt Kurlandii i Semigalii według herbarza Johanna Siebmachera

W tych trudnych warunkach nie mogąc samemu dać sobie rady z najeźdźcami 31 sierpnia 1559 roku Gotthard Kettler postanowił podporządkować się jednej ze stron walczących o Dominium Maris Baltici. Powrócił do sojuszu z królem polskim i oddał rządzone przez siebie ziemie pod opiekę Wielkiego Księstwa Litewskiego. 2 sierpnia 1560 roku po klęsce w bitwie pod Ermes, która była dla niego katastrofą przystąpił do rozwiązywania struktur zakonnych i zrezygnował z dalszego przewodzenia zgromadzeniu krzyżackiemu w Inflantach.

Wobec przewagi wojsk moskiewskich jako zwierzchnik zakonu zawarł 28 listopada 1561 roku układ w Wilnie, na mocy którego zgodził się na sekularyzację Inflant i ich inkorporację do Korony i Litwy. Przeszedł na luteranizm. 5 marca 1562 roku w Rydze złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi, który w zastępstwie króla przyjął Mikołaj Radziwiłł Czarny. W zamian otrzymał w dziedziczne posiadanie Kurlandię i Semigalię oraz urząd gubernatora Inflant. W 1565 roku nie będąc w stanie podołać powierzonej mu funkcji przekazał gubernatorstwo inflanckie Janowi Chodkiewiczowi. 24 lutego 1566 roku zerwał z celibatem i ożenił się. Od 1575 roku uczestniczył jako lennik króla polskiego w kolejnej wojnie z Rosją. 5 sierpnia 1579 roku, w czasie trwania zwycięskiej kampanii połockiej, w obozie pod Dzisną (okolice Połocka) złożył hołd lenny Stefanowi Batoremu.

W Kurlandii i Semigalii dążył do rządów absolutnych. Zapewnił sobie dominację ekonomiczną. Przejął w posiadanie większość sekularyzowanych dóbr ziemskich. Był mecenasem rozwoju handlu i przemysłu. Pozostawał w ustawicznym konflikcie z miejscową szlachtą żądająca dla siebie przywilejów.

Rodzina

Z małżeństwa z Anną Meklemburską, córką księcia Meklemburgii Albrechta VII pozostawił czworo dzieci:

• Annę, żonę księcia Albrechta Radziwiłła, I ordynata na Klecku
• Fryderyka, księcia Kurlandii i Semigalii
• Wilhelma, księcia Kurlandii i Semigalii, ojca Jakuba Kettlera
• Elżbietę, żonę księcia cieszyńskiego Adama Wacława, matkę Elżbiety Lukrecji i Fryderyka Wilhelma

Gotthard Kettler pochowany jest w krypcie pod pałacem w Mitawie.

Zobacz też

• Kurlandia
• Semigalia
• Władcy Kurlandii i Semigalii

Bibliografia

• JózefJ. Dobosz JózefJ., MaciejM. Serwański MaciejM., Słownik dynastii Europy, Poznań: Wydawn. Poznańskie, 1999, ISBN 83-7177-025-1, OCLC 44489879 . Brak numerów stron w książce
• Marek ArpadM.A. Kowalski Marek ArpadM.A., Kolonie Rzeczypospolitej, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005, ISBN 83-11-10285-6, OCLC 69278111 . Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Hołd lenny Gotharda von Kettlera złożony Stefanowi Batoremu dnia 5 VIII 1579 roku. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-28)].